του Γιάννη Μακριδάκη
Η λέξη «Σούδα» σημαίνει χαντάκι αποχετευτικό, τάφρος, που εντός της οι περίοικοι ρίχνουν όλα τα απορρίμματα και τα λύματά τους. Δεν είναι διόλου τυχαίο λοιπόν που ο δήμος της Χίου επέλεξε και πρότεινε στην Ύπατη Αρμοστεία να κατασκευάσουν εκεί τον καταυλισμό για την προσωρινή τότε, προ συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, μόνιμη τώρα μετά συμφωνίας, διαμονή των προσφύγων και μεταναστών.
Η Σούδα λοιπόν είναι η τάφρος του Φρουρίου της Χίου, της εντός των τειχών συνοικίας δηλαδή, που κατοικούνταν πάντοτε από φτωχούς Τούρκους κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής του νησιού και κατόπιν, μετά τους διωγμούς και την Μικρασιατική καταστροφή, από πρόσφυγες και πόρνες και ήταν η κακόφημη γειτονιά της πόλης μέχρι πρόσφατα. Ίσως για πολλούς από τους αστούς κατοίκους να είναι κακόφημη και σήμερα, παρά τις αναπλάσεις και την λειτουργία καταστημάτων εστίασης πλέον στην κεντρική της πλατεία. Στο μυθιστόρημα «Ήλιος με δόντια» (εκδόσεις Εστία 2010) παρουσιάζεται γλαφυρά η κοινωνία και η γεωγραφία της πόλης της Χίου και της συνοικίας του Φρουρίου κατά τον μεσοπόλεμο.
Η Σούδα ήταν ο χώρος όπου οι κάτοικοι του Φρουρίου έριχναν τα απόβλητά τους και σε διάφορα ξέφωτα σημεία της, οι Μικρασιάτες πρόσφυγες καλλιεργούσαν λαχανόκηπους, έβοσκαν δε και τα οικόσιτα ζωντανά τους επί των τειχών του Κάστρου και στους τράφους της τάφρου. Στο σημείο δε, όπου σήμερα απλώνεται το βορινό άκρο του προσφυγικού καταυλισμού, είχε σχεδιαστεί ένα πολύ πρωτοποριακό έργο για την εποχή του, το οποίο όμως δεν κατασκευάστηκε ποτέ. Ήταν 1917-18, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ως Γενικός Διοικητής του νησιού, πιεζόμενος από την κοινωνική κατακραυγή, που ζητούσε την απομάκρυνση των πορνείων από την γειτονιά του Φρουρίου αλλά και από τις άλλες συνοικίες της πόλης, ανέθεσε σε μηχανικούς την εκπόνηση μελέτης για την ανέγερση Δημοτικών Οίκων Ανοχής και την μεταφορά και στέγαση εκεί όλων των κοινών γυναικών. Στο περιοδικό Πελινναίο (τ. 34) παρουσιάζεται ολόκληρη η μελέτη ανέγερσης των δημοτικών οίκων ανοχής, την οποία συνεργάτης μου, ο λεγόμενος «σκουπιδολόγος» είχε περισυλλέξει από την χωματερή, όταν ο δήμος της Χίου «καθάρισε» κάποτε το αρχείο του και πέταξε πολύ σημαντικά ιστορικά τεκμήρια της πόλης.
Σήμερα λοιπόν στην ιστορική Σούδα του Φρουρίου της Χίου λειτουργεί ο καταυλισμός που φιλοξενεί τα σύγχρονα ανθρώπινα απορρίμματα του καπιταλισμού. Τους πρόσφυγες πολέμων, που διεξάγουν οι ισχυροί του καπιταλισμού για να αποκτήσουν πρόσβαση στους φυσικούς πόρων των πατρίδων των ανίσχυρων ανθρώπων, ώστε να τους λυμαίνονται και να «αναπτύσσονται» οι ίδιοι και οι κοινωνίες τους. Αλλά και τους οικονομικούς μετανάστες των ήδη απομυζημένων πατρίδων στον βωμό της δυτικής «ανάπτυξης», που δίνει ζωή στον καταναλωτικό καπιταλισμό και τον γιγαντώνει, μαζί με όλες τις αντιφάσεις του, μέχρι να τον φτάσει νομοτελειακά στο πλήρες αδιέξοδό του και να γενικευτεί τότε ο πόλεμος.
Η Σούδα της Χίου αποτελεί σήμερα έναν παγκόσμιο συμβολισμό. Είναι το χαντάκι των ανθρώπινων απορριμμάτων του καπιταλισμού, όπου στοιβάζονται όσοι δεν χωράνε στους ασφαλείς και ανεπτυγμένους κόλπους του και όσοι, έχει αποφασίσει η παγκόσμια οικονομική ελίτ, να τους θυσιάσει στον βωμό του χυδαίου πλουτισμού της. Τους πετάει μέσα σε σούδες, τους ρίχνει και μερικά ξεροκόμματα μέσω της Ύπατης Αρμοστείας και των ΜΚΟ, που είναι το άλλο προσωπείο του καταναλωτικού καπιταλισμού, εξίσου εξυπηρετικό για την κυκλοφορία του χρήματος και την γιγάντωση του και αυτό. Αμολάει και τα ακροδεξιά ρατσιστικά μαντρόσκυλά του να τους εκφοβίζουν και να προβαίνουν σε δολοφονικές ενέργειες εναντίον τους, προς παραδειγματισμό και προς αποτροπή εισόδου και άλλων στην γη της δυτικής επαγγελίας, των ανεπτυγμένων, των προοδευμένων, των πολιτισμένων, των διαφωτισμένων Ευρωπαίων, οι οποίοι έχουν όμως ταυτόχρονα ευτελίσει τόσο πολύ τη ζωή τους, ώστε αρρωσταίνουν ψυχικά και σωματικά, αυτοκτονούν καθημερινά και επώδυνα, καταναλώνοντας από τα κάθε είδους Λιντλ και ζώντας ως γρανάζια του συστήματος όσο έχουν κουράγια να του παράγουν πλούτο, απορριπτόμενοι και αυτοί μετά στις σύγχρονες σούδες, καταδικασμένοι από τις λεγόμενες «μεταρρυθμίσεις» τους, να τελειώσουν την ζωή τους στην ανέχεια και στην αναξιοπρέπεια.
Όλοι μες στην ίδια Σούδα είμαστε τελικά και υπηρετούμε με τις ζωές μας την οικονομική ελίτ του καταναλωτικού καπιταλισμού. Αυτό είναι ανάγκη πάσα να το κατανοήσουμε όσο είναι καιρός, να πάψουμε να βαυκαλιζόμαστε πως εμείς είμαστε πιο τυχεροί ή πιο ικανοί ή πως εμείς θα γλυτώσουμε, να δούμε τον πραγματικό εχθρό και όχι να ονομάζουμε εχθρό τον κάθε πιο αδύναμο και να αλλάξουμε πορεία μαζικά προς τον απεγκλωβισμό και την έξοδό μας από το χαντάκι.