Αν υπάρχει ένα δίδαγμα προς όλους από την βίαιη (αλλά όχι και αιφνίδια) κυβερνητική απόφαση για λουκέτο στην ΕΡΤ ΑΕ, είναι ότι η υπακοή δε συνεπάγεται ασφάλεια, ότι όσο κι αν ο κομφορμιστής πιστεύει ότι αν δε θίξει την πραγματικότητα δε θα τον θίξει κι αυτή, το ποτάμι της ζωής θα προχωρά. Γιατί, κακά τα ψέματα, μπορεί οι δημοσιογράφοι και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι της ΕΡΤ από χθες το απόγευμα να σήκωσαν μπαϊράκι και να προχώρησαν στην αντάρτικη εκπομπή μέσα από τις εγκαταστάσεις της πρώην δημόσιας τηλεόρασης, μέχρι προχθές, όμως, ήταν υπάκουοι υπάλληλοι της κρατικής τηλεόρασης.
Με αυτή τους την ιδιότητα φέρουν ορισμένες ευθύνες και οφείλουν να κάνουν μια αυτοκριτική που θα κινείται πέρα από την κομφορμιστική θέση «εκτελούσα διευθυντική εντολή». Άκουσα αρκετούς να μιλούν στην χθεσινοβραδινή αντάρτικη εκπομπή και ήταν μια ευχάριστη αλλαγή να λένε αλήθειες χωρίς να διαβάζουν απ’ το autocue, ακόμα κι όταν οι αλήθειες τους έβγαιναν από την ψυχή του μικροαστού. Τι άλλαξε μέσα σε λίγες ώρες και οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ βγήκαν στο κλαρί; Η ζωή, αυτός ο μεγάλος δάσκαλος των πάντων, έριξε ένα ξεγυρισμένο χαστούκι πάνω στις βεβαιότητες αυτού του κόσμου που ήλπιζε να τη βολέψει. Κι ο κόσμος αυτός ταρακουνήθηκε και ως αυτή τη στιγμή υλοποιεί κάτι που μέχρι χθες το μεσημέρι δεν είχε φανταστεί ούτε στα πιο άγρια όνειρά του.
Για πόσο ακόμη θα μπορεί να συμβαίνει αυτό, εξαρτάται από δυο-τρία πράγματα: Καταρχάς, εξαρτάται από την ταχύτητα της κυβέρνησης Σαμαρά στη διαμόρφωση της διάδοχης κατάστασης της εταιρείας. Μόλις εμφανιστεί το τυράκι των προσλήψεων στον νέο οργανισμό, η ενωμένη γροθιά των εργαζόμενων θα χαλαρώσει και η εργατική αιχμή θα αμβλυνθεί. Όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό, τόσο καλύτερα για τον χειρισμό Σαμαρά – ο οποίος σκοπό έχει, μεταξύ άλλων να ξεφτιλίσει τους δυο εταίρους του στην κυβέρνηση, κάνοντάς τους να φαίνονται τόσο αξιόπιστοι όσο ο ψεύτης βοσκός του παραμυθιού. Απώτερος στόχος, η ενσωμάτωση των ψηφοφόρων τους εκείνων που δε θέλουν «αριστερές» περιπέτειες με τον νέο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Μια τέτοια διάλυση εξυπηρετεί φυσικά και το εγχείρημα Τσίπρα, οπότε αυτή η πολιτική ευκαιρία ξεκαθαρίσματος απ’ τα απομεινάρια του παρελθόντος δεν πηγαίνει χαμένη για κανέναν, εξ ου και η παρέλαση των στελεχών της αξιωματικής αντιπολίτευσης απ’ το πάνελ της αντάρτικης εκπομπής.
Εξαρτάται επίσης από την στόχευση των ίδιων των εργαζόμενων της ΕΡΤ, οι οποίοι είναι διασπασμένοι σε πολλές ταχύτητες και κατηγορίες με συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα, αλλά εκφράζονται συλλογικά από την ΠΟΣΠΕΡΤ, η οποία θα έχει την ηγεμονική θέση στη διαμόρφωση των εργατικών αιτημάτων και των τρόπων της διεκδίκησής τους. Εδώ η εμπειρία από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των κλάδων που αντιμετωπίστηκαν με το μέτρο της επίταξης δεν είναι ενθαρρυντική.
Το τρίτο είναι η στάση της κοινής γνώμης, άρα και αυτοί που κρατούν στα χέρια της τα εργαλεία της κατασκευής της συναίνεσης, που θα έλεγε κι ο γερο-Τσόμσκι. Κι εδώ θα παίξει ρόλο η αποφασιστικότητα των συλλογικών εργατικών οργάνων του χώρου της ενημέρωσης και των οπτικοακουστικών μέσων. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, οι χαρακτηρισμοί της κοινής ανακοίνωσης ΠΟΕΣΥ, ΠΟΣΠΕΡΤ και ΠΟΕΠΤΥΜΠ («πραξικοπηματική, σκοταδιστική και βάρβαρη παρέμβαση της τρικομματικής κυβέρνησης κλπ») επίσης δεν είναι ενθαρρυντική.
Εξηγούμαι για να μην παρεξηγηθώ: Η κυβέρνηση λειτούργησε βίαια και παράνομα, αν δούμε τις μεθόδους που επέλεξε: πράξη νομοθετικού περιεχομένου, υπουργικές αποφάσεις, διατάγματα, προθεσμίες, τελεσίγραφα και τα λοιπά. Ωστόσο μπαίνει ένα σοβαρό ερώτημα: Είχε κανείς καμιά διαφορετική προσδοκία; Ότι θα καθόταν να συζητήσει με τους εργαζόμενους την αναδιάρθρωση της εταιρείας, ας πούμε; Ότι θα κοιτούσε να τους προστατεύσει απ’ την ανεργία; Αν οι εργαζόμενοι της πρώην ΕΡΤ ΑΕ έχουν τέτοια εντύπωση και ξαφνιάστηκαν, είτε κατά μόνας είτε στη συλλογική τους έκφραση, τότε αφενός πλανώνται ακόμη και αφετέρου υποτιμούσαν συστηματικά όλα τα χτυπήματα κατά των εργαζόμενων που έχουν προηγηθεί τα τελευταία τρία χρόνια της κρίσης.
Είναι ντροπή να βγάζεις το μεροκάματό σου δουλεύοντας στην ΕΡΤ; Σίγουρα όχι – καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή, που λέει ο σοφός λαός (αν και θα διατηρήσω ορισμένες επιφυλάξεις για κάποια επαγγέλματα, που ίσως τα αναφέρουμε μια άλλη φορά). Ντροπή είναι να αποδέχεσαι τον Αιμίλιο Λιάτσο για διευθυντή ειδήσεων, να αποδέχεσαι την επιβολή ορισμένης ανάγνωσης των ειδήσεων, να αποδέχεσαι να λειτουργείς ως φερέφωνο της κυβέρνησης και ως γραφείο τύπου του πρωθυπουργού ή του υπουργού Τύπου. Ντροπή είναι να καλύπτεις τεχνικά και να συμμετέχεις αδιαμαρτύρητα στις διάφορες επικοινωνιακές φιέστες του Σαμαρά και του κάθε Σαμαρά (από εποχής Μπιρσίμ, για όσους θυμούνται τις πασοκικές λαοθάλασσες του ’80, μέχρι την ήρεμη βόλτα της Άγκελα Μέρκελ στην οδό Ηρώδου Αττικού στην πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα). Η σημερινή απόλυση των δημοσιογράφων από την ΕΡΤ ΑΕ, τους προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία αποδέσμευσης από αυτή τη λογική. Αν θα την αδράξουν, βρίσκεται στο δικό τους χέρι.
Βεβαίως, ΕΡΤ δεν είναι μόνο τα υπαγορευμένα δελτία ειδήσεων. Είναι η κινηματογραφική λέσχη, είναι τα ντοκιμαντέρ, είναι τα περιφερειακά ραδιόφωνα και η παγκόσμια δορυφορική εκπομπή, είναι τα μουσικά σύνολα, είναι η χορηγική στήριξη στα φεστιβάλ κινηματογράφου Δράμας και Θεσσαλονίκης, η παραγωγή ταινιών μικρού μήκους και μια σειρά άλλες δραστηριότητες που δύσκολα θα βρουν τη θέση τους στον νέο οργανισμό. Ας μην κρυβόμαστε: στόχος του κλεισίματος της ΕΡΤ ΑΕ δεν είναι απλώς η εξοικονόμηση πόρων. Είναι το ξεκαθάρισμα του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου εις βάρος του όποιου δημόσιου ελέγχου και των όποιων κοινωφελών σκοπών. Είναι η ανακατεύθυνση των πενιχρών διαφημιστικών εσόδων της τηλεοπτικής αγοράς προς τα ιδιωτικά μέσα.
Το αν η υπόθεση της ΕΡΤ ΑΕ θα μπορέσει ν’ αποτελέσει σπίθα για μια μεγάλη φωτιά, όπως διατείνονται οι συνήθεις ύποπτοι των μεγαλόσχημων δηλώσεων που συνοδεύονται από μικρές πράξεις, εξαρτάται απ’ το αν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ σταθούν κάτω απ’ τη σημαία της χειραφέτησης κι αποδεσμευτούν όχι μόνο από το παρελθόν, αλλά και από το μέλλον που τους επιφυλάσσεται. Αλλιώς, κινδυνεύουν να πέσουν στη θέση που βρίσκονταν, στη θέση του τρανού υπηρέτη του πύργου του Μάλωση, στο «Θείο Τραγί» του Σκαρίμπα, που «δε θάλλαζε το υπερετικό μεγαλείο του μ’ ένα μικρό αφεντηλίκι», διότι «ένας τρανός εθελόδουλος είναι υποκείμενο πολύ πιο αξιοπρόσεχτο και χρήσιμο απόναν ελεύτερο άνθρωπο».