Δεν τα σημειώνω αυτά για να επιρρίψω ευθύνες. Δεν ξέρω πόσο νόημα έχει πια. Ίσως και να έχει κάποιο. Θα μπορούσαν έστω και τώρα να στηθούν βιοτεχνίες για μάσκες. Ίσως να επιταχθούν οι κατασκευαστικές. Σίγουρα, να γίνουν οι αναγκαίες προσλήψεις. Να αξιοποιηθούν οι πόροι που διαθέτουμε τουλάχιστον. Αλλά είμαι απαισιόδοξος. Αυτή η κυβέρνηση, σε αυτή τη χώρα, αυτή τη στιγμή, δεν μπορεί. Για λόγους οικονομικούς, ηθικούς και πολιτικούς, δεν μπορεί. Τα σημειώνω λοιπόν, σε μια προσπάθεια να γίνει κατανοητό τι θα συμβεί. Είχε σχεδόν 800 νεκρούς στην Ιταλία το Σάββατο, 540 περίπου στη Λομβαρδία, που έχει περίπου τον πληθυσμό της Ελλάδας. Αυτά είναι τα επίσημα στατιστικά, εικάζεται ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών είναι πολύ μεγαλύτερος. Δεν γνωρίζουμε αν είναι μια στιγμή κορύφωσης, ακόμη. Εδώ πάντως, όλα δείχνουν ότι θα είναι χειρότερα. Τα αναφέρω απλώς για να ξέρουμε τι έρχεται. Θα έρθει μια στιγμή κορύφωσης των θανάτων, που θα διαρκέσει, θα διαρκέσει μάλλον δέκα-δεκαπέντε μέρες, και θα μας βυθίζει στο πένθος και ίσως και στον πανικό. Επίσης, δεν θα υπάρξει επιστροφή στην κανονικότητα. Και θέλω να ξέρουμε τι έρχεται, γιατί θα ήθελα, τουλάχιστον, όσο γίνεται, να φανούμε αξιοπρεπείς.
Θα ήθελα, αν όντως δεν μπορέσουμε να υπερασπιστούμε τη ζωή, αν όντως «γίνουμε Ιταλία», να υπερασπιστούμε τουλάχιστον κάποιες, ελάχιστες, αξίες. Όλα δείχνουν ότι θα εκτεθούμε σαν αγέλη. Θα ήθελα όμως, να μην συμπεριφερθούμε ως αγέλη. Και για να γίνει αυτό, θα βοηθούσε να μην μας συμπεριφέρονται σαν σε αγέλη. Θα ήθελα να υποδεχθούμε τον θάνατο με κάποιο σεβασμό. Θα ήθελα να αναγνωριστούν τουλάχιστον οι άνθρωποι που θυσιάζονται αυτές τις μέρες. Και θυσιάζονται παντού. Θα ήθελα να σταματήσει για λίγο η προσπάθεια να καταδειχθεί ότι είμαστε κάπως ανόητοι και απείθαρχοι. Η Πολιτεία, όταν δεν λειτουργούν τα μέτρα που παίρνει, πρέπει να εξετάζει τι δεν έπραξε σωστά. Το ίδιο και εμείς. Χαρακτηρίστηκαν οι οικογένειες που πίστεψαν ότι θα σωθούν πηγαίνοντας στην επαρχία, παρά το γεγονός ότι τα στατιστικά από τα διόδια δείχνουν αυτοσυγκράτηση. Χαρακτηρίστηκαν οι λουόμενοι ακόμη και με φόντο άδειες παραλίες. Δεν ήταν αναγκαίο όλο αυτό και ήταν κάπως αναξιοπρεπές. Θα μπορούσε η κυβέρνηση να προσπαθήσει να ενημερώσει ψύχραιμα για την αναγκαιότητα των περιοριστικών μέτρων στην κυκλοφορία, χωρίς να καταφύγει στον κοινωνικό αυτοματισμό.
Θα ήθελα επίσης, η Πολιτεία να λάβει ορισμένα μέτρα που σχετίζονται κι αυτά με την αξιοπρέπεια. Θα ήθελα να σταθεί δίπλα στον πολίτη, με όλους τους τρόπους που χρειάζονται. Μπορεί να μην είναι μόνο επιδόματα, μπορεί να είναι δομές αλληλεγγύης που δεν κοστίζουν τόσο, μια προσπάθεια να σκεφτεί και να παρέμβει εξανθρωπίζοντας τις συνθήκες εγκλεισμού, ειδικά για τους λεγόμενους «ευπαθείς». Θα ήθελα, για παράδειγμα, να ακουστεί στ’ αλήθεια η λέξη «κοινωνικός λειτουργός». Να επισκέπτεται μια μονογονεϊκή οικογένεια, έναν υπερήλικα, να εξετάζει μια περίπτωση κακοποίησης. Εικόνες είναι αυτά, κάτι περισσότερο από δημόσιες πολιτικές, αληθινά σώματα αληθινών ανθρώπων. Επίσης, σας παρακαλώ, μιλώντας για εικόνες, πάρτε επιτέλους την απόφαση να μην κόβεται το ρεύμα. Δεν είναι αξιοπρεπές να αφεθεί κόσμος να πεθαίνει κλεισμένος στο σκοτάδι. Σκεφτείτε αυτή την εικόνα, πριν το κόψετε.
Θα ήθελα, επιπλέον, από αυτή τη σκοπιά της αξιοπρέπειας, να κρατήσουμε πολύ σφιχτά ορισμένα πράγματα και να μην τα παραδώσουμε, μέχρι την ύστατη στιγμή. Θα ήθελα να κρατήσουμε την όποια δημοκρατία, την ελευθερία του λόγου και ορισμένα άλλα δικαιώματα. Η δημοκρατία είναι οξυγόνο για την επιστήμη. Και τη χρειαζόμαστε την επιστήμη, ειδικά αυτή την περίοδο. Δεν χρειάζεται νομίζω να επιχειρηματολογήσω. Όμως, συμβαίνει η δημοκρατία να είναι και ένας τρόπος ζωής. Είναι που τα δικαιώματα, δεν είναι πολυτέλεια.
Ειδικότερα, πάνω σε αυτό, απαγορεύτηκε ήδη η κυκλοφορία. Μια απαγόρευση που σταδιακά μπορεί να γίνει ακόμη σκληρότερη, όπως στην Ιταλία. Δεν είμαι βέβαιος πόσο βοηθάει πραγματικά το μέτρο. Οι επιδημιολόγοι δεν συμφωνούν όλοι μεταξύ τους και υπάρχουν προϋποθέσεις που δεν τηρούνται, όπως η λειτουργία των μαζικών χώρων εργασίας. Είναι πάντως ένα μέτρο υψηλής πολιτικής και κοινωνικής επικινδυνότητας, γιατί όταν παίρνει μπροστά αυτή η μηχανή, τα αλέθει όλα. Έγινε όμως αυτή η επιλογή, και δεν ξέρω αν υπάρχει πια η δυνατότητα να μην εφαρμοστεί άτσαλα. Τον «τρελό» που περνάει κάθε μέρα κάτω από το μπαλκόνι μας, να μην τον σύρουμε, να μην τον δέσουμε πισθάγκωνα, για να απομακρυνθεί. Εκείνη που ξεφεύγει λίγο από τον ζωστήρα του πατέρα· να μην την οδηγήσουμε πίσω. Αλλά τώρα αυτό έγινε ήδη μάλλον. Και είναι ήδη αρκετά αναξιοπρεπές. Γιατί δίνει στην αστυνομία ένα πολύ μεγάλο πεδίο αυθαιρεσίας. Είναι βέβαιο ότι οι περίπατοι κατοικίδιου στο Κολωνάκι θα συνεχιστούν. Είναι επίσης βέβαιο ότι οι γυναίκες, οι νέοι, οι μετανάστες, οι ομοφυλόφιλοι, οι φτωχοί θα κυνηγηθούν. Είναι επίσης υπό συζήτηση κατά πόσο το μέτρο είναι αντισυνταγματικό. Και όσο σκληραίνει, η απάντηση θα γίνεται καθαρότερη. Αναρωτιέμαι ακόμη τί είναι το αξιοπρεπές απέναντι σε ένα αντισυνταγματικό μέτρο.
Ένα τελευταίο μένει. Μια προσπάθεια να μην γίνουμε δολοφόνοι. Όταν προσπαθείς να σωθείς, μπορεί να κάνεις πράγματα ή παραλείψεις για τις οποίες ντρέπεσαι μετά. Έχουμε «ξεχάσει» ορισμένους ανθρώπους. Τους στρατευμένους νέους στους κοιτώνες στα στρατόπεδα, τους Ρομά στους καταυλισμούς. Είναι ντροπή να οδηγούμε τους φυλακισμένους στον θάνατο. Είναι ντροπή να καταδικάζουμε τους πρόσφυγες στον θάνατο. Είναι ντροπή να πεθάνουν σε χαρτόκουτα άστεγοι, με τόσα άδεια δωμάτια ξενοδοχείων δίπλα. Ξέρω ότι δεν είναι η προτεραιότητα όλων αυτή τη στιγμή. Είναι λογικό. Κάνετε όμως μια προσπάθεια να σκεφτείτε ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα εγώ κι εσείς να μην επιβιώσουμε από αυτό. Οπότε, ορισμένα πράγματα τα κάνουμε για τα παιδιά που θα χτίσουν τον κόσμο ύστερα από όλο αυτό. Και θα ήθελα, πραγματικά θα ήθελα, όταν κοιτάζουν πίσω, να μας θυμούνται αξιοπρεπείς.
*H στήλη (φιλ≠) ελευθέρως παίρνει θέση σε ζητήματα επικαιρότητας από ριζοσπαστική σκοπιά. Η σύνταξη της στήλης γίνεται συλλογικά από τη συντακτική της ομάδα και είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο. Για επικοινωνία με τη συντακτική ομάδα της στήλης μπορείτε να μας αποστέλλετε e–mail στο editorial@peernet.gr