Όταν η επανάληψη δεν είναι μήτηρ πάσης μαθήσεως

των Θάνου Καμήλαλη και Μηνά Κωνσταντίνου

Το διαδίκτυο προσφέρεται για να υποστηριχθεί οποιαδήποτε άποψη, απόλυτα, με πολλαπλές επικλήσεις σε πηγές κι αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε οι συντάκτες να το ξέρουν πολύ καλά και αν το λάβουν υπόψιν τους για ένα τόσο πολύπλοκο ζήτημα. Δυστυχώς, κάνουν επανειλημμένα πλέον αυτό το στοιχειώδες σφάλμα, που ήταν και ο λόγος της πρώτης μας απάντησης. Προσπαθούν να αποδείξουν πέραν πάσης αμφιβολίας κάτι που δεν έχει αποδειχθεί, ούτε υπέρ ούτε κατά, την ώρα μάλιστα που η σχετική συζήτηση διεθνώς αλλάζει όλο και περισσότερο (αν για παράδειγμα κάναμε αυτήν την αντιπαράθεση προ του 2015 τα τότε δεδομένα θα ήταν αρκετά διαφορετικά). Ισχυρίζονται μάλιστα από τον τίτλο κιόλας, και τις δύο φορές, ότι η παρουσίαση που κάναμε συνιστά «παραφιλολογία», δηλαδή είναι επουσιώδης φλυαρία. Παραφιλολογία είναι «ένα σύνολο λόγων ή κειμένων, μικρής αξίας ή σπουδαιότητας, που αναπτύσσονται, κυρίως ως σχόλια, γύρω από ένα θέμα και στο περιθώριό του».

Ας το εξηγήσουμε λίγο παραπάνω: Έχουμε ένα ζήτημα, το θέμα της ασφάλειας ή μη της γλυφοσάτης και του φυτοφαρμάκου «Roundup» της Monsanto. Αυτό το ζήτημα απλώνεται (στη διεθνή συζήτηση όχι μόνο στο TPP) πολύπλευρα, ως εξής:

• Στις επιστημονικές έρευνες (το βάζουμε πρώτο για να μην παρεξηγηθούμε πάλι ότι δεν δίνουμε βαρύτητα στην επιστήμη)
• Στο πολιτικό κομμάτι (π.χ. η σχετική συζήτηση στην Ε.Ε.)
• Στο δικαστικό κομμάτι (βλ. καταδίκη της Monsanto γιατί «συνετέλεσε σημαντικά» στην πρόκληση καρκίνου στον κηπουρό Ντουέιν Τζόνσον)
• Στο δημοσιογραφικό κομμάτι (παγκοσμίως αποδεκτές και βραβευμένες αποκαλύψεις για τα Monsanto Papers και το πώς η εταιρεία επιχειρεί να χειραγωγεί την επιστήμη και να θάβει τις έρευνες που δεν της είναι αρεστές).

Ο αρθρογράφος των EH επελεξε στο πρώτο του άρθρο να αποσιωπήσει εντελώς ή σχεδόν ολοκληρωτικά το 2ο, το 3ο και το 4ο κομμάτι. Αυτό είναι και πάντα θα είναι, παραπληροφόρηση. Παρουσίασε το 1ο επίσης, εντελώς μεροληπτικά, χαρακτηρίζοντας «επιστημονική παραφιλολογία» και συνωμοσιολογία» οποιαδήποτε ένσταση. Τουλάχιστον μετά το άρθρο μας, αποφάσισε να αφιερώσει μερικές λέξεις, για να πει βέβαια ότι δεν έχει σημασία τίποτα από αυτά. Τα EH μπορεί να θεωρούν ότι «δεν λέει απολύτως τίποτα για την ασφάλεια της γλυφοσάτης το τι κάνουν μερικά κράτη», αλλά παραφιλολογία δεν το λες, να παρουσιάζεται η στάση των θεσμικών υπευθύνων, κρατών και δικαστηρίων, για τη χρήση της γλυφοσάτης. Όσο και αν καταπλήσσεται ένας χημικός από αυτό, οι αποφάσεις για τη χρήση της επιστήμης λαμβάνονται και από μη επιστήμονες, με την ανάγνωση και χρήση των πορισμάτων της έρευνας, ακριβώς γιατί η αμεροληψία και ουδετερότητα των επιστημόνων δεν θεωρείται δεδομένη, ούτε απλό εργαστηριακό ζήτημα, και δυστυχώς δεν μας διευκολύνουν οι επιστήμονες έχοντας όλοι την ίδια άποψη.

Το γεγονός επίσης πως με βάση τη διεθνή ειδησεογραφια, η άποψη με την οποία διαφωνούν έφτασε να βρίσκεται στις ειδήσεις, δεν δικαιολογεί τη λαθροχειρία της διπλής απόπειρας απoδόμησης των ίδιων των γεγονότων. Ας δεχτούμε όμως ότι οι ένορκοι δεν ξέρουν, οι πολιτικοί δεν ξέρουν, οι δημοσιογράφοι δεν ξέρουν. Αυτός ο συλλογισμός θα ίσχυε πράγματι αν η επιστήμη είχε ξεκάθαρη απάντηση. Για τους αρθρογράφους των EH οι επιστημονές είναι μεν αυθεντίες, εκτός αν εκφράζουν διαφορετική άποψη, όπως η  Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (IARC), ο πιο γνωστός φορέας που τάχθηκε κατά της Monsanto και ο μόνος για τον οποίον τα EH μεταφέρουν ότι κατηγορείται ότι απέκρυψε πληροφορίες ή «τα πήρε». Για τα EH επίσης, οι καταγγελίες του IARC για τις επιθέσεις που δέχτηκε είναι «συνωμοσίες», αλλά οι καταγγελίες εναντίον του όχι, κατάλληλες αντίθετα για να αναφερθούν και να «αναλυθούν» επανειλημμένα.

Επαναλαμβάνουμε κι εμείς, κουραστικά, μέχρι ναυτίας: Δεν πρόκειται για το αν υπάρχουν έρευνες που ισχυρίζονται ότι η γλυφοσάτη και το Roundup είναι μια χαρά. Το ξέρουμε. Ο ισχυρισμός των ΕΗ είναι πως συνιστά παραφιλολογία η ανάδειξη των κινδύνων και πως κατ' επέκταση εμείς κινδυνολογούμε. Ελπίζουμε να έχει φανεί, χωρίς να γράψουμε κι εμείς άλλες 5.000 λέξεις παραπέμποντας σε αντίθετες έρευνες, ότι αυτό δεν ισχύει.

Ένα απλο παράδειγμα – σύνοψη των ανησυχιών, πέρα από τον IARC και των αντικρουόμενων απόψεων, μπορεί να βρεθεί εδώ. Μπορούμε να το μεταφράσουμε αυτούσιο, μπορούμε να γράψουμε χιλιάδες λέξεις βγαλμένες είτε από τις σχετικές, καινούριες βάσεις δεδομένων (βλ. λ.χ. εδώ τα αρχεία της «δίκης της Monsanto), είτε από τις έρευνες που θέτουν προβληματισμούς (π.χ. εξάπλωση του Roundup, ανησυχίες ότι τα ευρέως διαδεδομένα φυτοφάρμακα είναι πιο τοξικά για τους ανθρώπους από τα εκάστοτε δραστικά συστατικά τους, αλληλεπιδράσεις της γλυφοσάτης με άλλες ουσίες, αντιρρήσεις για την εκάστοτε μεθοδολογία, ανησυχίες για προβλήματα με ποσότητες ακόμα και κάτω από τα επιτρεπτά όρια, ακόμα και παραδοχές, από υπερμάχους της γλυφοσάτης, ότι υπάρχει «χαώδης διαφορά» μεταξύ των επιστημονικών εκτιμήσεων) γύρω από το Roundup. Μπορούμε να σταχυολογήσουμε από το τεραστίων διαστάσεων διαθέσιμο υλικό προσεκτικά αυτό που βολεύει τη «θέση μας», μπορούμε να παρουσιάσουμε στο κοινό μας μια «επιστημονικά απόλυτη αποτύπωση της κατάστασης» (την «απόλυτη αλήθεια» που «θέλουμε να παρουσιάσουμε»). Προφανώς δεν το κάνουμε, γιατί θα ήταν παραπληροφόρηση. Επί της ουσίας, ψέματα.

Τα EH έγραψαν ουσιαστικά το ίδιο άρθρο, με τις ίδιες πηγές, (μελέτες και άρθρα), απλώς με περισσότερες λέξεις, χάριν εντυπωσιασμού. Μπορούν αν θέλουν να το αναδημοσιεύσουν σε ακόμα μεγαλύτερη, αλλά όχι πλουσιότερη εκδοχή, ακόμα και σε μέγεθος ακαδημαϊκής διατριβής, το αποτέλεσμα θα είναι πάλι το ίδιο.

Το λάθος των άρθρων είναι η ίδια η αφετηρία τους. Τα EH προσπαθούν να αποδείξουν, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι το Roundup είναι ακίνδυνο, κάτι που δεν το έχει καταφέρει η ίδια η εταιρεία, τουλάχιστον από όταν η συζήτηση γύρω από το προϊόν της αναζωπυρώθηκε. Διαλέγουν τις έρευνες, αλλά και τις διαψεύσεις, αποκρύπτουν πληροφορίες (τα ρεπορτάζκατά του IARC βρήκαν απάντηση από τους New York Times) διαλέγουν τι είναι «σημαντικό» και το παρουσιάζουν δήθεν «εκλαϊκευμένα», ως «απόλυτη αλήθεια», αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση απλώς παραπληροφορώντας με επιστημονικό μανδύα και δημοσιογραφικώς προβληματικά.

Δείτε εδώ την προηγούμενη απάντηση του TPP και εδώ την αρχική ανάρτηση των EH