Της Χριστίνας Βασιλάκη
Ανταποκρίτρια του TPP στις Βρυξέλλες

Ελλάδα και Ουγγαρία με θεαματική ακροδεξιά στροφή, τερματίζουν πρώτες όσον αφορά τις «εκπτώσεις» στις δημοκρατικές αξίες, σύμφωνα με έρευνα του Βρετανικού think tank, Demos για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κόμματος των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών που είδε σήμερα το φως της δημοσιότητας.  
 
Εκτός από την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων όπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα και το Jobbik στην Ουγγαρία, η έρευνα αναφέρει τέσσερα ακόμα δείγματα «δημοκρατικής οπισθοδρόμησης» στην Ευρώπη:
 

  • Άνθηση της διαφθοράς, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, την οποία αποκαλεί «πιο διεφθαρμένο κράτος μέλος της ΕΕ».
  • Αναξιόπιστη δικαιοσύνη, κυρίως σε κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, προερχόμενα από την πρώην Σοβιετική Ένωση.
  • Περιορισμός της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, με πρωταγωνίστρια την Ουγγαρία.
  • Κακομεταχείριση των μειονοτήτων με την Ολλανδία, την Αυστρία, την Τσεχική Δημοκρατία και τη Σλοβενία ​​να γνωρίζουν την πιο σημαντική μεταστροφή.

 
Η άνοδος της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς στην Ευρώπη
 
Κάτω από τον όρο «λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά», ο Μάρλεϊ Μόρις, ερευνητής του Counterpoint, ενός ακόμα Βρετανικού think tank που έχει ασχοληθεί επισταμένως με το φαινόμενο της ακροδεξίας στην Ευρώπη, ομαδοποιεί κόμματα και οργανώσεις που έχουν δεξιά ιδεολογία και με τη δράση τους αποτελούν απειλή για την πολιτική σταθερότητα, ενώ επιπλέον καταφέρονται εναντίον μειονοτήτων. Αναγνωρίζοντας, βέβαια, ότι υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κομμάτων αυτών -τα οποία κυμαίνονται από λιγότερο ακραία έως νεοναζιστικά- το  Counterpoint παρατηρεί μια άξια λόγου τάση ανόδου στους κόλπους της ΕΕ.
 
«Η λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά μπορεί να βρίσκεται σε ανοδική πορεία σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Ολλανδία και τη Φινλανδία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για ολόκληρη την Ευρώπη. Σε άλλες χώρες, όπως το Βέλγιο και τη Νορβηγία, τα ποσοστά των κομμάτων με τη συγκεκριμένη ιδεολογία έμειναν στάσιμα ή ακόμα και μειώθηκαν. Οι χώρες όμως που πρέπει να ανησυχούν περισσότερο είναι η Ελλάδα και η Ουγγαρία, καθώς και στις δύο έχουν εκλεγεί στα εθνικά κοινοβούλια κόμματα που είναι ιδιαίτερα ακραία με σημαντική συμμετοχή και δύναμη επιρροής στα πολιτικά πράγματα» λέει στο ThePressProject ο Μόρις. «Η Χρυσή Αυγή είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο ριζοσπαστικά ακροδεξιά κόμματα με πολιτική εκπροσώπηση. Το Jobbik στην Ουγγαρία θα μπορούσε να είναι ίσως το μοναδικό παράδειγμα ενός παρόμοιου κόμματος με κοινοβουλευτική δύναμη», συνεχίζει ο Μόρις, υπογραμμίζοντας ότι αντίθετα με την κοινή πεποίθηση ότι η οικονομική κρίση είναι υπεύθυνη για την εν λόγω άνοδο, «η λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό προσκήνιο πολύ πριν το 2008».   
 
Οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής ηγεσίας
 
Το δόγμα της σκληρής λιτότητας που επικρατεί σήμερα σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και οι συγκεκριμένες πολιτικές εξαθλίωσης ορισμένων κοινωνικών στρωμάτων που εφαρμόζονται στις χώρες των μνημονίων, συνεχίζουν, όμως, να είναι για πολλούς στη βάση της θεαματικής ανόδου της ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Ως αντίδραση στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τη Χρυσή Αυγή, μια ομάδα Ελλήνων ευρωβουλευτών με σχετική ερώτηση που απηύθυνε στην Κομισιόν και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέδειξε τις ευρωπαϊκές ευθύνες για την ανάπτυξη του φαινομένου και ζήτησε απο την Ευρωπαϊκή ηγεσία  να αναλάβει δράση  ώστε: «ν' αμβλυνθούν οι επιπτώσεις από την ύφεση και τη λιτότητα στις χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα προσαρμογής, ν' αποφευχθεί η επιδείνωση φαινομένων βίας και διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής, που τραυματίζουν βαρύτατα το ευρωπαϊκό εγχείρημα,  κλονίζουν συθέμελα την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επαναφέρουν στο προσκήνιο τη ναζιστική απειλή». Την εν λόγω ερώτηση υπογράφουν ευρωβουλευτές της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, των Οικολόγων-Πρασίνων, του ΛΑΟΣ και της Δράσης, σε μια προσπάθεια να δείξουν κοινό μέτωπο ενάντια στη Χρυσή Αυγή με ηχηρή απουσία της Αριστεράς που διαμαρτύρεται εντόνως για την περιβόητη θεωρία των δύο άκρων.
 
Αυτό που είναι εύκολο να διαπιστωθεί από την παρατήρηση ολόκληρου του τόξου της λαϊκιστικής δεξιάς είναι ότι συμφωνούν σε μια μισαλλόδοξη και ρατσιστική ρητορεία κατά της μετανάστευσης. Και ενώ κανείς θα περίμενε από τη σημερινή Ευρωπαϊκή ηγεσία να πάρει σαφείς αποστάσεις και να καταγγείλει τις ακραίες θέσεις, τελικά συχνά υιοθετούνται τέτοιες αντιλήψεις από κόμματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής, «σπρώχνοντας» τους ψηφοφόρους σε πιο ακραία και ριζοσπαστικά κόμματα, ακόμα και σε νεοναζιστικές οργανώσεις. «Κεντροδεξιά κόμματα έχουν στο παρελθόν μετατοπίσει τις θέσεις τους για ζητήματα όπως η μετανάστευση με σκοπό να προσελκύσουν περισσότερες ψήφους. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι προσπάθειες του Sarkozy να “κλέψει” τους ψηφοφόρους του Front National της Marine Le Pen. Το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται, όμως, στην κεντροδεξιά. Kεντροαριστερά κόμματα έχουν, επίσης, κατά καιρούς μιμηθεί τη λαϊκιστική δεξιά ρητορική», εξηγεί ο Μόρις ενώ ένας ακόμα πολιτικός αναλυτής, ο Ντέιβιντ Κίτσινγκ από το Ίδρυμα Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Σπουδών με έδρα τις Βρυξέλλες, αναφέρει στο TPP: «Ακόμα και αν κάποιοι από τους ψηφοφόρους ακροδεξιών κομμάτων μοιράζονται με τα εν λόγω κόμματα συγκεκριμένες ιδεολόγιες και κυρίως κατά της μετανάστευσης δε θα ήθελαν ποτέ να φέρουν το στίγμα του ακροδεξιού. Είναι, λοιπόν, πολύ επικίνδυνο να εμφανίζονται κόμματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής αντιγράφοντας την ακροδεξιά ρητορεία με σκοπό να κερδίσουν χαμένες ψήφους».
 
 
Οι Ευρωεκλογές του 2014
 
Μέσα στο τεταμένο αυτό κλίμα, σίγουρα θεωρούνται τα κέρδη για τη λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά στις επερχόμενες Ευρωεκλογές, το Μάιο του 2014. Με άλλα λόγια δεν είναι καθόλου απίθανο πολλά από τα έδρανα της Ευρωβουλής να καταληφθούν από ευρωσκεπτικιστές και ακροδεξιούς μέχρι νεοναζί ευρωβουλευτές. Αυτό όμως που απασχολεί ιδιαίτερα τις Βρυξέλλες είναι η περίπτωση οι καινούργιοι αυτοί ευρωβουλευτές να είναι αρκετοί έτσι ώστε να δημιουργήσουν ένα καινούργιο Ευρωπαϊκό κόμμα, ακόμα πιο δεξιά στο ευρωκοινοβουλευτικό τόξο και με μεγαλύτερη δύναμη επιρροής. Σύμφωνα με δημοσιεύματα που παραθέτει ο Μάρλεϊ Μόρις, ο Geert Wilders, ηγέτης του Ολλανδικού ακροδεξιού PVV, είχε προσεγγίσει πρόσφατα το Front National της Marine Le Pen στη Γαλλία και τo Vlaams Belang στο Βέλγιο πιθανότατα για να σχηματίσει κοινοβουλευτική ομάδα μαζί με άλλους ομοϊδεάτες πολιτικούς αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου.
 
«Αυτή η πιθανότητα θα είχε σαφή πλεονεκτήματα για τα εν λόγω κόμματα, μεταξύ των οποίων περισσότερα χρηματικά οφέλη και περισσότερο χρόνο ομιλίας στη Βουλή. Δεδομένου μάλιστα ότι ο Wilders είχε αποστασιοποιηθεί στο παρελθόν από άλλα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα -ιδίως από εκείνα που θεωρούνται πιο ακραία- είναι μια αρκετά σημαντική μεταστροφή», σχολιάζει ο Μόρις, διευκρινίζοντας: «σε γενικές γραμμές, ναι, θα υπάρξουν πιθανότατα αρκετοί ευρωβουλευτές για να σχηματίσουν μια λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά ομάδα. Αλλά το ερώτημα είναι πώς θα λειτουργήσει αυτή η ομάδα σε επίπεδο συνεργασίας, αφού είναι γνωστό ότι αυτού του τύπου τα κόμματα είναι αρκετά εθνικιστικά, δεν εμφανίζουν συνοχή και συχνά αποφεύγουν να πάρουν το στίγμα της συνεργασίας με ένα πιο ακραίο κόμμα. Επομένως, δε θα ήταν σωστό να πούμε ότι το Front National και το PVV θα μπορούσαν να συνεργαστούν με την Χρυσή Αυγή ή το Jobbik».
 
Στην ίδια γραμμή βρίσκεται και ο Κίτσινγκ ο οποίος λέει στο TPP: «Είναι περίεργο να χρησιμοποιούμε τη λέξη “μετριοπαθή” για κόμματα που εκφράζουν αρκετά ακραίες ιδεολογίες αλλά υπάρχουν διαβαθμίσεις και στην ακροδεξιά. Από το UKIP στη Βρετανία και το PVV στην Ολλανδία μέχρι το Vlaams Belang του Βελγίου και τη Χρυσή Αυγή. Γι’αυτό θα έλεγα ότι θα είναι σίγουρη η έντονη παρουσία των ευρωσκεπτικιστών φέτος, συμπεριλαμβανομένου και του νεοεμφανισθέντος γερμανικού ευρωσκεπτιστικού κόμματος, AfD. Είναι αλήθεια ότι πέρα από την Ελλάδα με τη Χρυσή Αυγή, την Ουγγαρία με το Jobbik και ενδεχομένως τη Βουλγαρία με το Attack, δε νομίζω ότι θα μπουν στο ευρωκοινοβούλιο τόσο ακραία κόμματα που θα μπορούν μάλιστα να συνεργαστούν. Όπως όλα δείχνουν, όμως, θα πρόκειται σίγουρα για ένα κατακερματισμένο Ευρωκοινοβούλιο».