Ρεπορτάζ: Μαρία Λούκα, Φωτογραφίες: Δημήτρης Μιχαλάκης
Από την αρχιτεκτονική μέχρι τη ναυπηγική, ο χάλυβας ή αλλιώς ατσάλι αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά υλικά για κάθε είδους κατασκευαστικές δραστηριότητες. Λειτούργησε ως μια από τις ατμομηχανές της ισχνής ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής αλλά και ως όχημα συσσώρευσης κερδών για μερίδες του ιδιωτικού τομέα με την ελληνική βιομηχανία χάλυβα να ξεπερνά τους 2,5 τόνους παραγωγής το 2007. Οι δεκάδες εργαζόμενοι στις γραμμές παραγωγής γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους το ατσάλι. Το έμαθαν με τα καθημερινά μεροκάματα του τρόμου και του θανάτου. Ο αγώνας τους και η ενότητα τους δε μπορεί παρα να είναι φτιαγμένα από το ίδιο υλικό: ατσαλένια.
Στην Αθηνών – Κορίνθου, λίγο μετά τα Ελληνικά Πετρέλαια, στη Βιομηχανική Ζώνη του Ασπρόπυργου, βρίσκεται η Χαλυβουργία Ελλάδος, η πρώτη ελληνική βιομηχανία χάλυβα που ίδρυσε το 1937 η οικογένεια Σταύρου Σαλαπάτα και εξαγοράστηκε το 2006 από τη «Θεσσαλική Χαλυβουργία» συμφερόντων Μάνεση συγκροτώντας έναν τεράστιο επιχειρηματικό όμιλο. Οι 379 εργαζόμενοι της εταιρείας είναι στο πόστο τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Το εργοστάσιο δουλεύει σε 24ωρη βάση. Η πρώτη βάρδια ξεκινά στις 6:30 το πρωί, τότε που φεύγει η τελευταία. Λιώνουν τα παλιοσίδερα στο φούρνο, βγαίνει λάβα, τη ρίχνουν σε μεγάλα χωνιά, μεταφέρεται στο επόμενο τμήμα, μπαίνει στη μηχανή χύτευσης και καταλήγει στο ελασματουργείο. «Το χειμώνα είναι καλά» λένε, έχει μόνο 40 βαθμούς Κελσίου, το καλοκαίρι χτυπάει 60 αρια. Η φωνή τους έχει μια μόνιμη βραχνάδα από τους τόνους σκόνης που εισπνέουν. Οι περισσότεροι είναι βαρήκοοι από τα πολλά ντεσιμπέλ μιας όχι και τόσο ρομαντικής μελωδίας.
Κάπως έτσι κυλούσε η καθημερινότητα τις προηγούμενες μέρες. Όχι πια όμως. Τον τελευταίο μήνα δεν είναι κανείς στο πόστο του. Είναι συγκεντρωμένοι στον προαύλιο χώρο του εργοστασίου, κάτω από ένα πανό που γράφει «εδώ, εδώ και πάλι εδώ / εμείς δε ζούμε με 500 ευρώ». Περιφρουρούν την απεργία τους που ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου, όταν η ιδιοκτησία προχώρησε σε μαζικές απολύσεις 34 συναδέλφων τους, χωρίς ειδοποίηση, χωρίς αιτιολογία, με τη συνδρομή δικαστικού επιμελητή που ανέλαβε το έργο της θυροκόλλησης. Έτσι κι αυτοί αποφάσισαν ότι είτε θα επιστρέψουν όλοι μαζί στις δουλειές τους, είτε θα στολίσουν χριστουγεννιάτικο δέντρο στις πύλες της χαλυβουργίας.
Η τρομοκρατία ξεκίνησε λίγες μέρες νωρίτερα. Βλέπεις τώρα που έγινε της μόδας το haircut, τ’ αφεντικά είπαν να το εφαρμόσουν καταρχήν στους μισθούς και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Στις 12 Οκτωβρίου η ιδιοκτησία κάλεσε το επιχειρησιακό σωματείο και ζήτησε τη μετατροπή των συμβάσεων από πλήρους απασχόλησης και μερικής, από 8ωρο σε 5ωρο χρησιμοποιώντας την πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας μέθοδο του εκβιασμού , «εναλλακτικών προτάσεων» το λένε στο savoir vivre του Μνημονίου. Οι εργαζόμενοι θα έπρεπε να υπογράψουν ότι αποδέχονται στη δυσμενή μεταβολή των συμβάσεων τους που θα επέφερε μεσοσταθμικά μειώσεις αποδοχών έως και 40% ή αλλιώς θα ακολουθήσουν απολύσεις 180 εργαζομένων. Με ομόφωνες αποφάσεις στις γενικές συνελεύσεις που πραγματοποιήθηκαν αποφάσισαν να μη δώσουν τις «έγγραφες δεσμεύσεις» – κατά το λεξικό του ΔΝΤ παλι – και ως απάντηση η διεύθυνση ανακοίνωσε τις πρώτες 34 απολύσεις.
Το επιχείρημα που προβλήθηκε από την εργοδοσία γι’ αυτό το σχεδιασμό δεν ήταν άλλο από την οικονομική κρίση. Ισχυρίζεται ότι την τελευταία τριετία οι ζημιές της φτάνουν τα 100 εκατ ευρώ. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν δημοσιευμένα επίσημα οικονομικά στοιχεία του ομίλου γι’ αυτή την τριετία, θα περίμενε κανείς ότι μια ζημιογόνος επιχείρηση θα συρρίκνωνε τον κύκλο εργασιών της και θα έπεφτε η παραγωγή της. Αυτό που ισχύει όμως είναι ότι η παραγωγή από 194.600 τόνους που ήταν το 2009, έχει φτάσει ήδη τους 266.000 τόνους πριν ολοκληρωθεί το 2011. Και σίγουρα προξενεί εντύπωση πως η δεύτερη μεγαλύτερη μη εισηγμένη ελληνική βιομηχανία και μια από τις 20 πρώτες βιομηχανίες στη χώρα με πωλήσεις ύψους 350 εκατ ευρώ το 2006 (σύμφωνα με δελτίο του ΧΑΑ), βρίσκεται ξαφνικά σε μια τόσο φθίνουσα πορεία. Εκτός εάν είναι βάσιμο αυτό που υποστηρίζουν οι εργαζόμενοι, ότι δηλαδή ο κ. Μάνεσης αναφέρεται στην εγχώρια αγορά και όχι στις εξαγωγές , οι οποίες μάλλον ανθίζουν. Εξάλλου αν οι ζημιές ανέρχονται όντως στα 100 εκατ και δεν ισοσκελίζονται με τα κέρδη των προηγούμενων ετών και όλοι οι εργαζόμενοι να απολυθούν η χασούρα δεν καλύπτεται. Ίσως λοιπόν θα ήταν πιο λογικό ο ιδιοκτήτης να ζητήσει δάνειο από κάποια τράπεζα, κατά προτίμηση την Alpha Bank, της οποία είναι μέλος μη εκτελεστικό του διοικητικού συμβουλίου.
Είναι σαφές ότι «κρίση είναι ευκαιρία». Ευκαιρία για τη συμπίεση του εργατικού κόστους, την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, το γκρέμισμα του εργατικού δικαίου και την εμπέδωση χαρακτηριστικών υποταγής και ηττοπάθειας στους εργαζομένους. Ο στόχος είναι η εσωτερική υποτίμηση και ο κ. Μανεσης πρωτοστατεί αξιοποιώντας στο έπακρο όλα τα αντεργατικά νομοθετήματα της μνημονιακής πολιτικής. Το διακύβευμα σ’ αυτή την υπόθεση δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους στη Χαλυβουργία Ελλάδος αλλά εν γένει τους μισθωτούς στη βαριά βιομηχανία της χώρας. Πείραμα είναι. Αν πετύχει η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων εδώ, θα εξαπλωθεί παντού. Γι’ αυτό και η εργοδοσία παίζει τα ρέστα της. Από τις απειλές για αναστολή λειτουργίας του εργοστασίου μέχρι προσπάθειες υπονόμευσης της δυναμικής και της ενότητας των εργαζομένων, ενεργοποιεί κάθε είδους μεθόδους τρομοκρατίας φτάνοντας μέχρι το σημείο να κοινοποιήσει άλλες 16 απολύσεις εν μέσω απεργίας κατά παράβαση οποιοδήποτε ίχνους εργατικής νομοθεσίας. Έτσι ο κατάλογος των απολυμένων φτάνει πλέον τους 50.
Σ’ αυτές τις πύλες λοιπόν δεν παίζεται μόνο το εισόδημα των χαλυβουργών αλλά κάτι πολύ παραπάνω. Η αφύπνιση της ταξικής συνείδησης των εργαζομένων της χώρας σε μια περίοδο που η πόλωση διαπερνά οριζοντίως την ελληνική κοινωνία. Συμβολοποιεί την αγωνία ολόκληρου του εργατικού κινήματος που σ’ αυτό τον παρατεταμένο πόλεμο βρίσκεται σε άτακτη υποχώρηση και μια νίκη θα αναζωπύρωνε την αυτοπεποίθηση του. Θα μετέτρεπε την ανατροπή από αυταπάτη σε ανοιχτή δυνατότητα για το μέλλον. Παράλληλα έχει έναν ηρωισμό και μια ηθική που αγγίζει την έννοια του ιερού , ως αναπόσπαστο στοιχείο των μεγαλειωδών στιγμών της ταξικής πάλης που μας κληροδότησαν ότι σήμερα αποκαλούμε δικαίωμα. Ως εκ τούτου αποσιωπείται. Δε χωράει στα δελτία των 8. Χωράει όμως στις ψυχές των εργαζομένων και της νεολαίας που δίνουν στη λέξη αλληλεγγύη ξανά περιεχόμενο και σημασία. Η αποθήκη του σωματείου έχει γεμίσει με τρόφιμα, είδη ρουχισμού ακόμα και παιδικά παιχνίδια. Ο πρόεδρος του σωματείου των εργαζομένων στο μετρό Αντώνης Σταματόπουλος μόλις ξεφόρτωσε γάλα για τις οικογένειες των απεργών. Νωρίτερα Ινδονήσιοι και Μαλαισιανοι εργάτες έδωσαν χρήματα για το ταμείο αλληλεγγύης, όπως έκαναν και οι απλήρωτοι εργαζόμενοι της Ελευθεροτυπίας. Καθημερινά μαζεύονται κάτοικοι της γειτονιάς, μαθητές, σωματεία και στηρίζοντας την προσπάθεια των απεργών, γράφουν ταυτόχρονα την πιο συγκινητική σελίδα του σύγχρονου εργατικού κινήματος.
Οι εργαζόμενοι στη Χαλυβουργία Ελλάδος μεγάλωσαν οι περισσότεροι στις υποβαθμισμένες γειτονιές της Δυτικής Αττικής, στο Πέραμα, τον Ασπρόπυργο και τη Μάντρα. Έζησαν δίπλα στις βιομηχανίες. Δούλεψαν στις πιο σκληρές και ανθυγιεινές συνθήκες. Έθαψαν τους συναδέλφους τους – 7 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε 33 χρόνια στη χαλυβουργία. Το μοναδικό που έχουν είναι η εργατική τους δύναμη και η αξιοπρέπεια τους. Και δεν την παζαρεύουν. Ξέρουν ότι χωρίς αυτούς … γρανάζι δε γυρνά.
Videos