των Νίκου Μπογιόπουλου και Παναγιώτη Θεοδωρόπουλου
(αναδημοσίευση από τον Ημεροδρόμο)
Φυσικά στην περίπτωσή τους το απόσπασμα της ανακοίνωσης (δημοσιεύεται ολόκληρη στη συνέχεια του κειμένου) που εξέδωσε η ΤΕ ΚΙΛΚΙΣ – ΤΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ, με αφορμή τους “ευεργέτες” της συγκεκριμένης περιοχής, τυγχάνει πλήρους ισχύος για όλη την επικράτεια:
“Η αλήθεια, όμως, είναι ότι οι επιχειρηματίες κάνουν (σσ: “ευεργεσίες”) “με ξένα κόλλυβα κηδεία”. Τις χορηγίες, στην πραγματικότητα, τις κάνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι από την απλήρωτη δουλειά τους, από την υπερεκμετάλλευση, από την υπέρογκη φορολογία τους και όχι οι βιομήχανοι και οι μεγάλοι επιχειρηματίες, που τόσα χρόνια -ακόμα και σήμερα- λαμβάνουν προνόμια εκατομμυρίων ευρώ μέσω ενισχύσεων, φοροαπαλλαγών, στήριξη από το κράτος”.
Ανάμεσα, δε, στους πιο επιφανείς “ευεργέτες” μας είναι οι εφοπλιστές. Οι τελευταίοι κάνουν μάλιστα και… έρανο, στον οποίο ανταποκρίθηκαν 120 εξ αυτών, μάζεψαν 10 εκ. ευρώ (δηλαδή βγαίνει σε μέσους όρους κάπου 83.000 ευρώ έκαστος) και εξέδωσαν και ανακοίνωση για να καταγραφούν τα ονόματά τους και δίπλα τα ποσά που διέθεσαν. Στην ανακοίνωση δεν αναφέρονται, βέβαια, ούτε οι απαλλαγές από την εφορία που τυγχάνουν οι… δωρεές τους, αλλά και μερικά ακόμα πράγματα, τα οποία και υπενθυμίζουμε:
ΠΝΠ και εφοπλιστές
Η κυβέρνηση ήταν σε πλήρη ετοιμότητα κι έτσι φρόντισε εν μέσω κορωνοϊού (για την ακρίβεια: αξιοποιώντας την πανδημία) να προσφέρει νέα προνόμια και «ζεστό» χρήμα στους εφοπλιστές. Τα μέτρα ανακοινώθηκαν στις 27 Μάρτη και προβλέπουν:
- Ενταξη στα μέτρα ενίσχυσης της κυβέρνησης “των ΚΑΔ που αφορούν τις θαλάσσιες και ακτοπλοϊκές μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων σε εκείνους που δικαιούνται τα ευεργετήματα που έχουν ανακοινωθεί», δηλαδή δάνεια με επιδοτούμενο επιτόκιο, νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, «μείωση του μισθολογικού κόστους», κίνητρα για επενδύσεις κ.ο.κ.
- Παράταση έως 30 Απρίλη (από 1η Απρίλη) «των χειμερινών συνθέσεων των πλοίων της ακτοπλοΐας», που είναι μειωμένη κατά 50%, ενώ για 3 μήνες παρατείνεται και η ισχύς των πιστοποιητικών των πλοίων, δηλαδή θα μπορούν να κυκλοφορούν με ληγμένα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας. Προβλέπονται ακόμα έξτρα επιδότηση για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες που ενεργοποιούν διαδικασία εκτάκτων αναθέσεων συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας, η μείωση κατά 20% των λιμενικών τελών κ.ά.
- Την ίδια στιγμή το υπουργείο Ναυτιλίας σε συνεργασία με τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης «επεξεργάζεται και ειδικό καθεστώς ενίσχυσης» των εταιρειών «(στο πλαίσιο του άρθρου 107 περίπτωση 2β) που πλήττονται, προκειμένου να εκτιμηθεί το είδος της ενίσχυσης επί των ζημιών που αναμένεται να προκύψουν από την καθίζηση της ακτοπλοϊκής αγοράς». Πρόκειται για το άρθρο 107 του Συντάγματος που προστατεύει τα εφοπλιστικά προνόμια.
Στην ΠΝΠ διαβάζουμε:
- “Για χρονικό διάστημα από την έναρξη ισχύος της παρούσας και έως τις 30 Απριλίου 2020, (…) δύναται, με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κατά παρέκκλιση κάθε διάταξης της εθνικής νομοθεσίας, να συνάπτονται συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας διάρκειας έως τις 30 Απριλίου 2020 για την αποκλειστική εξυπηρέτηση συγκεκριμένου δρομολογίου ή δρομολογίων.
- Με απόφαση του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ορίζονται η διαδικασία, τα κριτήρια ανάθεσης, τα δικαιολογητικά, τα ζητήματα έναρξης επιλεξιμότητας, τα μισθώματα, η διαδικασία εκκαθάρισης και κάθε άλλο αναγκαίο ζήτημα για την εφαρμογή της παρ. 1. Η περίοδος εφαρμογής της παρ. 1 δύναται να παρατείνεται για χρονικό διάστημα έως και έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της παρούσας, με απόφαση του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, εφόσον εξακολουθεί να υφίσταται άμεσος κίνδυνος διασποράς του κορωνοϊού COVID-19.
- Η χρηματοδότηση των συμβάσεων της παρ. 1, δύναται να πραγματοποιείται μέσω εθνικών ή/και ενωσιακών χρηματοδοτικών πόρων. Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής καθορίζονται οι δικαιούχοι της ανωτέρω χρηματοδότησης, το ύψος, οι όροι και προϋποθέσεις χορήγησής της, καθώς και τυχόν παρατάσεις ισχύος αυτής.
- Ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις-πλοιοκτήτες-εφοπλιστές, που πλήττονται σημαντικά λόγω των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και έχουν διακόψει από την 1η Μαρτίου 2020 ή πρόκειται να διακόψουν την εκτέλεση δρομολογιακών πλόων πλοίων τους ή δεν έχουν εκκινήσει αυτούς στο πλαίσιο δρομολογιακών υποχρεώσεων των πλοίων τους για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο 2020 και έχουν προβεί στην έκδοση ναυτολογίου, δύνανται να αναστέλλουν τις συμβάσεις ναυτολόγησης ναυτικών, που δεν απαιτούνται ως προσωπικό ασφαλείας επί πλοίου. Συμβάσεις ναυτικών επαγγελματικών αλιευτικών πλοίων ολικού μήκους είκοσι τεσσάρων (24) μέτρων και άνω που δεν εκτελούν πλόες και έχουν παύσει αλιευτική δραστηριότητα δύνανται ομοίως να ανασταλούν. Η αναστολή των συμβάσεων ναυτολόγησης μπορεί να εφαρμοστεί μέχρι ένα (1) μήνα από την έναρξη ισχύος της παρούσας, με δυνατότητα παράτασης με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη την πορεία εξέλιξης του κορωνοϊού COVID-19.
- Οσον αφορά την παράταση πιστοποιητικών πλοίων, αναφέρεται: Σε πλοία υπό ελληνική σημαία στα οποία δεν είναι δυνατή, εντός των καθοριζομένων από την κείμενη νομοθεσία χρονικών διαστημάτων και για λόγους που αφορούν στην εφαρμογή μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, η διενέργεια μίας ή περισσότερων εκ των προβλεπόμενων, από την κείμενη νομοθεσία περί ναυτικής ασφάλειας, ασφάλειας έναντι εκνόμων ενεργειών, προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και ναυτικής εργασίας, επιθεωρήσεων και ελέγχων προς έκδοση ή θεώρηση ή αποκατάσταση παρατηρήσεων που αφορούν στη διατήρηση ισχύος ενός ή περισσοτέρων από τα αντίστοιχα κυβερνητικά πιστοποιητικά και των σχετιζόμενων με αυτά πιστοποιητικών, βεβαιώσεων και αδειών τηλεπικοινωνιακού σταθμού, δύναται να χορηγείται παράταση τόσο του χρόνου διενέργειας των επιθεωρήσεων και ελέγχων αυτών όσο και της ημερομηνίας λήξης των παραπάνω πιστοποιητικών για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες από την ημερομηνία λήξης τους.
Κάπως έτσι γεμίζει το σακούλι των εφοπλιστών μας, από το οποίο πέφτει το… φασούλι της γενναιοδωρίας τους, το οποίο – σημειωτέον – είναι ένα πολλοστημόριο των φόρων που (ένεκα του καθεστώτος της… “οικειοθελούς φορολόγησής τους) δεν πληρώνουν.
“Ναύλα μέχρι 300.000 δολάρια την ημέρα”…
Αλλά μιας και πολλοί βαλθήκανε να συνωστισθούν στο ξεσκόνισμα των εφοπλιστών και στο γλείψιμο της… κιμπαροσύνης τους, ας έχουμε υπόψη τα εξής:
Η αξία του στόλου των Ελλήνων εφοπλιστών υπολογίζεται στα 105,22 δισ. δολάρια (!) και είναι οι μοναδικοί παγκοσμίως που έσπασαν το φράγμα των 100 δισ. δολαρίων. Εδώ και δέκα χρόνια που τα Μνημόνια έχουν ρημάξει τον ελληνικό λαό, υπάρχει και μια κατηγορία… πατριωτών, που βλέπει να της γεννούν και τα κοκόρια.
Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι το 2019 για τους εφοπλιστές μας – τους… οικειοθελώς φορολογούμενους, επαναλαμβάνουμε – ήταν μια χρονιά με τρελά κέρδη» (https://www.newmoney.gr/roh/palmos-oikonomias/business-stories/trela-kerdi-gia-tous-ellines-efoplistes-i-kontra-s-aravias-rosias-ektinaxe-tous-navlous/ ). Μαθαίνουμε ότι «από την άνοιξη του 2019 έως τον Σεπτέμβριο τα ημερήσια ναύλα αυξήθηκαν κατά 10 φορές. Ήτοι δεκαπλασιάστηκε ο ημερήσιος τζίρος του κάθε πλοίου. Πιο συγκεκριμένα, την Πρωταπριλιά ο κατά μέσο όρο ημερήσιος ναύλος ήταν 3.556 δολάρια ΗΠΑ και την 4η Σεπτεμβρίου είχε φθάσει τα 38.014 δολάρια» (https://www.newmoney.gr/roh/palmos-oikonomias/nautilia/rali-anodou-tis-navlagoras-xirou-fortiou/ ). Μαθαίνουμε ότι «μέχρι και 300.000 δολάρια την ημέρα έφτασαν οι ναύλοι στις αρχές Οκτωβρίου για τους Έλληνες εφοπλιστές» μας…
Κάπως έτσι, σύμφωνα με στοιχεία του οίκου αποτίμησης αξίων στην ναυτιλία VesselsValue, ο στόλος των Ελλήνων εφοπλιστών αύξησε τη συνολική του αξία μόνο μέσα στο 2018 πάνω από 5 δισ. δολάρια! Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση για οποιοδήποτε κράτος που βρίσκεται ανάμεσα στα δέκα πρώτα και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των παραγγελιών για ναυπήγηση LNG.
Ο ελληνικός εφοπλισμός διατηρεί παγκοσμίως την πρώτη θέση σε αξία στον στόλο των δεξαμενόπλοιων και στα πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου ή LNG με την αξία του να φθάνει τα 18,4 δισ. δολάρια από 13 δισ. που ήταν στις αρχές του 2018 και τη δεύτερη θέση στα ποντοπόρα μεταφοράς ξηρού φορτίου χύδην.
Στα «ένδοξα» ελληνόκτητα πλοία υψώνονται σημαίες 48 κρατών. Το “πατριωτικό” εφοπλιστικό κεφάλαιο φτιάχνει off – shore εταιρείες και μετακινεί τα κεφάλαια του, αποφεύγοντας με εκατοντάδες «παράθυρα» και τρόπους τη φορολόγηση του.
Όμως για τους Έλληνες εφοπλιστές υπάρχει διπλός «παράδεισος». Εκτός από την φοροασυλία των διάφορων «νήσων» του πλανήτη (τα νησιά Τζέρσεϊ και Γκέρνσεϊ, οι Βερμούδες, οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, ο Μαυρίκιος, οι Κέιμαν Νήσοι, η Νήσος του Μαν, η νήσος Νέβις, το Νιούε κ.α) υπάρχει και ο “φορο-παράδεισος” που λέγεται “Ελλάδα” αφού οι καλές μας κυβερνήσεις έχουν φροντίσει να δώσουν και συνταγματική υπόσταση (άρθρο 107 του Συντάγματος) στο “δεν πληρώνω” των εφοπλιστών.
Με την συνδρομή όλων των κυβερνήσεων από τη δεκαετία του ’50 μέχρι και σήμερα έχει διαμορφωθεί ένα σκανδαλώδες καθεστώς φορολόγησης υπέρ του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Ας θυμηθούμε μονάχα τους νόμους 2687/53 και 27/1975 που βρίσκονται σε ισχύ και στους οποίους θα διαπιστώσει ο καθένας πως σε κάθε άρθρο τους περιλαμβάνεται και από μια φοροαπαλλαγή.
Συγκεκριμένα:
- Οι εφοπλιστές δεν φορολογούνται με βάση του τζίρους τους ή τα κέρδη τους, αλλά με βάση την χωρητικότητα του πλοίου! Δηλαδή και με απλά λόγια, αυτοί οι άνθρωποι ανήκουν σε εκείνη την κατηγορία των «πατριωτών» που είτε βγάζουν 1 εκ. ευρώ είτε 10 δις ευρώ, τον ίδιο φόρο πληρώνουν… Στο άρθρο (2) του νόμου 27/1975 αναφέρεται ρητώς «Ο κατά τας διατάξεις του παρόντος νόμου επιβαλλόμενος φόρος εξαντλεί πάσαν υποχρέωσιν του πλοιοκτήτου, ως και του μετόχου ή εταίρου ημεδαπής ή αλλοδαπής εταιρείας οιουδήποτε τύπου εκ φόρου εισοδήματος, καθ’ όσον αφορά εις τα κέρδη, τα οποία προκύπτουν εκ της εκμεταλλεύσεως πλοίων».
Επίσης οι εφοπλιστές απαλλάσσονται:
- από κάθε φόρο, τέλος ή εισφορά ή κρατήσεις υπέρ του δημοσίου ή κάποιου τρίτου για το εισόδημα που αποκτάται από γραφεία ή υποκαταστήματα αλλοδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων που εγκαθίστανται στην Ελλάδα
- το ίδιο ισχύει και για το εισόδημα που δημιουργείται από εκμετάλλευση πλοίων και στο εξωτερικό και μάλιστα την απαλλαγή απολαμβάνουν και όλοι οι συνέταιροι και μέτοχοι
- από κάθε τέλος για τα έγγραφα που συντάσσονται για την εφαρμογή του ισχύοντος από το 1975 νόμου
- από κάθε φόρο ή τέλος για το εισόδημα που αποκτάται από εταιρείες χαρτοφυλακίου που κατέχουν αποκλειστικά μετοχές ελληνικών πλοιοκτητριών υπό ελληνική σημαία.
- από κάθε τέλος για τα έγγραφα που συντάσσονται για τη διανομή κερδών, τα δάνεια και τις καταθέσεις
- από όλα τα παράβολα για εγγραφές και δικαιολογητικά.
- Εχουν 100% φοροαπαλλαγή επενδύσεων ναυπήγησης και επισκευής παραδοσιακών σκαφών για επενδύσεις πάνω από 150.000 ευρώ,
- φοροαπαλλαγή του εισοδήματος που αποκτάται από εταιρεία επενδύσεων στην ποντοπόρο ναυτιλία καθώς και για το εισόδημα των κατόχων μερισμάτων,
- απαλλαγή των ημεδαπών επιχειρήσεων με αντίστοιχο αντικείμενο εργασιών ή υπηρεσιών
- απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος των κερδών από την εκμετάλλευση ιδιόκτητων πλοίων με ελληνική σημαία,
- απαλλαγή της υπεραξίας λόγω εκποίησης, αποζημίωσης ασφαλιστικής ή άλλη αιτία,
- φοροασυλία και των αλλοδαπών εταιρειών αν εγκατασταθούν ή ιδρύσουν υποκαταστήματα στην Ελλάδα
- απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος των κερδών και των μερισμάτων που διανέμει εταιρεία που έχει υπαχθεί στο Ν.27 και διαχειρίζεται πλοία με ελληνική ή ξένη σημαία.
Για κερασάκι στην τούρτα αφήσαμε μια τελευταία φοροαπαλλαγή που απολαμβάνει το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Την ίδια ώρα που ακόμα και στα νησιά της χώρας αυξήθηκε ο ΦΠΑ, οι εφοπλιστές απολαμβάνουν απαλλαγή από ΦΠΑ των αγορών προϊόντων στην Ελλάδα που προορίζονται για τις τροφοδοσίες των πλοίων τους.
Οπως αναφέρουν τα ναυτεργατικά σωματεία, μόνο αυτή η φοροαπαλλαγή αν καταργείτο, το κράτος θα είχε έσοδα πάνω από 5 δις. ευρώ! Πρόκειται για χρήματα που θα αρκούσαν και θα περίσσευαν για να καλυφθεί το Δημόσιο Σύστημα Υγείας με όλες τις ΜΕΘ που λείπουν και όλα τα νοσοκομεία με τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό που λείπει.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα ακούσετε για το ελληνικό «εφοπλιστικό θαύμα» το οποίο έχει προστρέξει να “ευεργετήσει” το λαό και το δημόσιο σύστημα υγείας λόγω κορωνοϊού, να θυμάστε: Το «θαύμα» τους χτίστηκε πάνω στην άγρια εκμετάλλευση των ναυτεργατών και στις δεκάδες φοροαπαλλαγές που τους προσφέρουν όλες οι κυβερνήσεις αυτού του τόπου για να αυγατίζουν τα καράβια και τα κέρδη τους και “δωρεές” για τις οποίες κορδακίζονται είναι τα “ξένα κόλλυβα” της φορολεηλασίας του λαού που μετατρέπεται στη δική τους φοροασυλία.
Ανακοίνωση ΤΕ Κιλκίς και ΤΕ Βιομηχανίας Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ
«Τις τελευταίες ημέρες όλο και αυξάνονται οι περιπτώσεις διάφορων “ευεργετών” επιχειρηματιών στο Κιλκίς που κάνουν δωρεές για να δείξουν το όψιμο ενδιαφέρον τους για το δημόσιο σύστημα Υγείας.
Η αλήθεια, όμως, είναι ότι οι επιχειρηματίες κάνουν “με ξένα κόλλυβα κηδεία”.
Τις χορηγίες, στην πραγματικότητα, τις κάνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι από την απλήρωτη δουλειά τους, από την υπερεκμετάλλευση, από την υπέρογκη φορολογία τους και όχι οι βιομήχανοι και οι μεγάλοι επιχειρηματίες, που τόσα χρόνια -ακόμα και σήμερα- λαμβάνουν προνόμια εκατομμυρίων ευρώ μέσω ενισχύσεων, φοροαπαλλαγών, στήριξη από το κράτος.
Κανείς από όλους αυτούς δεν απαντάει στο ερώτημα: “Γιατί υπάρχει ανάγκη στήριξης των νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας”; Γιατί ακόμα και σε φυσιολογικές συνθήκες λείπουν στη χώρα μας 30.000 υγειονομικοί, πάνω από 3.000 ΜΕΘ, έχουν κλείσει πάνω από 10 νοσοκομεία τα τελευταία χρόνια;
Η πολιτική της εμπορευματοποίησης της Υγείας και της ενίσχυσης του ιδιωτικού τομέα, που ακολουθήθηκε σταθερά από τις κυβερνήσεις ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, αποτελούν τις βασικές αιτίες που το δημόσιο σύστημα Υγείας έμεινε “γυμνό”, παρά την προσπάθεια και το φιλότιμο των υγειονομικών.
Ταυτόχρονα, δεν λαμβάνεται κανένα ουσιαστικό μέτρο προστασίας της υγείας των εργαζομένων, μετατρέποντας τους εργασιακούς χώρους σε εστίες διασποράς του ιού, ενώ αξιοποιούνται όλοι οι αντεργατικοί νόμοι και οι ΠΝΠ, όχι μόνο για να μη χάσουν οι βιομήχανοι ούτε ένα ευρώ, αλλά να βγουν και κερδισμένοι από πάνω.
Αποτελεί ειρωνεία και υποκρισία το γεγονός πως όλοι αυτοί που διαχρονικά υπερασπίζονται την ιδιωτικοποίηση της Υγείας, που ύψωναν τις σημαίες στήριξης του νέου αντι-ασφαλιστικού Βρούτση – Κατρούγκαλου, που ψηφίστηκε μόλις πριν λίγες εβδομάδες, σήμερα με τις “χορηγίες” τους θυμήθηκαν την υγεία του λαού. Μπορεί να υπολογίσει ο κάθε καλοπροαίρετος εργαζόμενος πόσα γλίτωσαν οι επιχειρηματίες από τη μείωση του 5% στις ασφαλιστικές εισφορές και πόσα “ξοδεύουν” σήμερα για την αγορά κλινών ΜΕΘ. Και βέβαια, κανείς τους δεν μας λέει με ποιους γιατρούς και νοσηλευτές να λειτουργήσουν αυτές οι ΜΕΘ.
Γι’ αυτό όσοι χειροκροτούν αυτές τις “πρωτοβουλίες” αποκρύπτουν τις αιτίες του προβλήματος, “βγάζουν λάδι” όλες τις κυβερνήσεις ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, διαχρονικά, που οδήγησαν σ’ αυτή τη “γύμνια” το δημόσιο σύστημα Υγείας.
Όσοι ενδιαφέρονται τόσο πολύ για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους:
- Να τηρήσουν όλα τα αναγκαία (και όχι μόνο τα στοιχειώδη) μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους χωρίς καμία επιβάρυνση των εργαζομένων, όπως παροχή Μέσων Ατομικής Προστασίας, απολύμανση χώρων, τήρηση αποστάσεων ασφαλείας, χορήγηση απαραίτητων αδειών κλπ.
- Να μην προχωρήσουν σε καμία απόλυση, αλλαγή σύμβασης, μείωση μισθού, καταπάτηση ωραρίου κλπ.
- Να καταβάλουν κανονικά και στην ώρα του το δώρο του Πάσχα.
Οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους έχουν πληρώσει πολλά. Δεν θα φορτωθούν και τις συνέπειες της πανδημίας».