Δεν πάει πολύς καιρός που η Kubra και η Arzu ήταν δυο υγιείς νέες μητέρες στην Τουρκία, που ανυπομονούσαν να μεγαλώσουν τα παιδιά του. Σήμερα όμως είναι άλλες δυο ανάμεσα σε πολλές άλλες γυναίκες που επέζησαν από ενδοοικογενειακή βία και συζυγικές επιθέσεις. Οι άντρες τους πίστευαν ότι είχαν το δικαίωμα να χτυπήσουν θανάσιμα τις γυναίκες τους.
Αυτές οι δύο γυναίκες είναι οι πρωταγωνίστριες του Dying to Divorce, ένα βρετανικό ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα και που έχει επιλεχθεί να εκπροσωπήσει τη Βρετανία στα βραβεία Όσκαρ στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η ταινία αποτελεί μια συγκινητική μαρτυρία και παρουσιάζει το μισογυνισμό και το επικίνδυνο πολιτικό και νομικό κατεστημένο που βρίσκονται πίσω από μια επιδημία γυναικοκτονιών στην Τουρκία, σε μια χώρα όπου μια στις τρεις γυναίκες πέφτει θύμα ενδοοικογενειακής βίας.
“Πεθαίνοντας για ένα διαζύγιο”
Το ντοκιμανέρ προγραμματίστηκε να κυκλοφορήσει την ίδια μέρα που θα ξεκινούσε η καμπάνια του ΟΗΕ ενάντια στην έμφυλη βία με τον τίτλο “16 Days of Activism” (16 μέρες δράσεων). Οι δημιουργοί του, η σκηνοθέτης Chloe Fairweather και η φίλη και παραγωγός Sinead Kirwan, το συνέθεσαν με πολύ μεράκι και φροντίδα μέσα στο πέρασμα 5 χρόνων.
Οι δυο τους που συναντήθηκαν στο πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, συμφώνησαν να κάνουν το ντοκιμαντέρ όταν η Fairweather συνάντησε την Arzu κατά τη διάρκεια ενός άλλου πρότζεκτ που γυρνούσε στην Τουρκία. Από τότε, η Fairweather και η Kirwan έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες και εμπόδια για την υλοποίηση του ντοκιμαντέρ, συμπεριλαμβάνοντας τους επαναλαμβανόμενους αγώνες για χρηματοδοτήσεις και τις μεγάλες καθυστερήσεις που συναντούσαν από την τουρκική γραφειοκρατία. Η Fairweather παραδέχεται ότι πολλές φορές ένιωσε ότι δε θα τα καταφέρουν μέχρι το τέλος. Σημείωσε ότι “παρ΄’ολο που πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό θέμα, θα ήταν πολύ ριψοκίνδυνο να γυριστεί από Τούρκους σκηνοθέτες και παραγωγούς”.
Στο επίκεντρο του ντοκιμαντέρ βρίσκεται η δουλειά της Ipek Bozkurt, μιας δικηγόρου που έχει αφιερώσει το έργο και τη δουλειά της και έχει ξεκινήσει δυναμικά μια καμπάνια ενάντια στις προκαταλήψεις που βρίσκονται στο τουρκικό ποινικό δίκαιο. Μαζί με άλλες συναδέλφισσές της δουλεύουν για μια πλατφόρμα που θα υποστηρίζει τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας και τις οικογένειές τους. Η Ipek Bozkurt έχει αναλάβει τις υποθέσεις της Kubra και της Arzu, μεταξύ άλλων, και τις έχει εμψυχώσει και ενθαρρύνει ώστε να μπορέσουν τα θύματα να απαγγείλουν κατηγορίες ενάντιον των συζύγων τους.
Η Kubra δούλευε για το δημοσιογραφικό οργανισμό Bloomberg στο Λονδίνο ως παρουσιάστρια στην τηλεόραση μέχρι που γνώρισε τον μέλλοντα σύζυγό της τον Neptun, που δούλευε ως παραγωγός. Επιστρέφοντας πίσω στην Τουρκία, και οι δύο οικογένειες ήταν πολύ χαρούμενες με το τόσο ταιριαστό ζευγάρι. Στη συνέχεια, δύο μέρες μετά τη γέννηση της κόρης τους, ο άντρας της την χτύπησε τέσσερις φορές πίσω στο κεφάλη κατά τη διάρκεια ενός τσακωμού. Η Kubra έπαθε εγκεφαλική αιμορραγία που την άφησε ανίκανη να περπατήσει και να μιλήσει. Ο άντρας της υποστήριζε ότι το τραύμα στο κεφάλι που επιδεινωνόταν ήταν αποτέλεσμα της καισαρικής επέμβασης για τον τοκετό και ότι δεν είχε καμία σχέση με το χτύπημα που φαινόταν στο κρανίο της.
Έχοντας χάσει μόνιμα την ικανότητα για κάποιες κινήσεις, πέρασαν πολλά χρονιά για να μπορέσει η Kubra να ξαναδεί την ίδια της την κόρη. Ακόμα και τώρα που ο άντρας της έχει καταδικαστεί για την επίθεση που έκανε, δεν έχει μπει στη φυλακή. Η δικηγόρος Bozkurt σημειώνει ότι: “Η αδικία και η αντίθεση μεταξύ του προήγουμενου τρόπου ζωής της Kubra και του πώς ειναι τώρα, και του κατά πόσο είχε τη δυνατότητα να καταθέσει η ίδια κατά πρόσωπο στο δικαστηρίο είναι εξωπραγματική”.
Η ιστορία της Arzu είναι ακόμα πιο σοκαριστική. Στα 14 της χρόνια, ο πατέρας της την πάντρεψε με έναν αγρότη 10 χρόνια μεγαλύτερό της. Κάνανε παιδιά και μετά από λίγα χρόνια ξεκίνησαν οι εντάσεις μεταξύ τους. Όταν η Arzu ζήτησε διαζύγιο, ο άντρας της έριξε με το πιστόλι εφτά σφαίρες στην περιοχή γύρω από τα χέρια και τα πόδια της. Η Arzu τον παρακάλεσε να μην πυροβολήσει στα χέρια της για να μπορεί να φροντίζει τα παιδιά της, αυτός την αγνόοησε. Μιλώντας από το τηλέφωνο της φυλακής όπου κρατείται ο άντρας μέχρι να ολοκληρωθεί η εκδίκαση της υπόθεσης, ο ίδιος επιμένει ότι η πράξη του ηταν η αναπόφευκτη συνέπεια της συμπεριφοράς της συζύγου του.
Για την Bozkurt, “το προσωπικό είναι πολιτικό”, και στη Τουρκία η σύνδεση αυτή είναι πολύ προφανής και άμεση. Η ταινία παρουσίαζει την καμπάνια της δικηγόρου ενάντια στις νομικές τροπολογίες που εισήγαγε ο πρόεδρος Ερντογάν και έχει στιγμιότυπα από μια πορεία συντηρητικών παραδοσιακών παρατάξεων που προφασίζονται την ιερότητα της μητρότητας για να κρατήσουν όλες τις γυναίκες κλεισμένες στα σπίτια τους.
Η ταινία έχει ήδη δεχθεί πολλές διθυραμβικές κριτικές σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ ταινιών και έχει κερδίσει πολλές υποψηφιότητες και βραβεία. Αλλά στην Κωνσταντινούπολη, όπου κάθε χρόνο διεξάγεται ένα φεστιβάλ ταινιών υψηλού κύρους, οι Τούρκοι διοργανωτές αποφάσισαν ότι το φιλμ ήταν πολύ προκλητικό για να προβληθεί στις αίθουσες.