της Λαμπρινής Θωμά
Σε αναμονή της επίσημης απάντηση των ΗΠΑ για την άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν, και την επαναβεβαίωση της συμφωνίας απο την οποία αποχώρησαν μονομερώς, η Ευρωπαϊκή διπλωματία δίνει το στίγμα της πιθανότερης απόφασης: ενεργοποιείται και προσβλέπει στο Ιράν, για την λύση των προβλημάτων που δημιούργησε η ίδια η ΕΕ στον εαυτό της, υποτασσόμενη άνευ όρων στο παιγνίδι των κυρώσεων.
Οι τελευταίες μέρες δείχνουν ξεκάθαρα πως η ΕΕ βλέπει τη λύση στις ενεργειακές ανάγκες της στο Ιράν. Οι διπλωματικές κινήσεις μιλούν πολύ πιο καθαρά από τις δηλώσεις των αξιωματούχων- που κι αυτές πάντως έχουν γίνει πολύ πιο ευθείες.
Αύριο Τρίτη, φτάνει στην Τεχεράνη, για επίσημη επίσκεψη ο Ενρίκε Μόρα, το νο2 της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, συντονιστής των συνομιλιών της Βέννης, για συνομιλίες, την Τετάρτη, με τον επικεφαλής της ιρανικής ομάδας στις συνομιλίες, Αλί Μπαγκερί Κανί. Ο Μόρα έχει ως βασικό στόχο, αυτό το διήμερο, «να επιτύχει κάποιες υποχωρήσεις», προφανώς όχι πρώτης γραμμής, από το (πάντα υπομονετικό) Ιράν, ώστε να επανενεργοποιηθεί η συμφωνία με την επαναδέσμευση των ΗΠΑ. Σήμερα, Δευτέρα, εν όψει της επίσκεψης Μόρα, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τεχεράνης, δήλωσε πως, οι συνομιλίες συνεχίζονται, και εκτός Βιέννης όπως «και η [έμμεση] ανταλλαγή μηνυμάτων με τις ΗΠΑ», κλείνοντας με την σημαίνουσα φράση: «Αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν αυτή ακριβώς τη στιγμή να επιστρέψουν όσα έκλεψαν από ιρανικές τσέπες, η συμφωνία μπορεί να ολοκληρωθεί όσο διαρκεί η επίσκεψη Μόρα».
Χθες, Κυριακή, ο υπουργός Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας, Χοσεϊν Αμιραμπντολαχιάν, συναντήθηκε με τον Ζμπίγκνιου Ράου, τον πολωνό ομόλογό του, που επισκέφθηκε την Τεχεράνη, μαζί με τον υπουργό Οικονομικών της Πολωνίας. Αίτημά τους, και συμφωνία εν τέλει, η ενίσχυση των διμερών σχέσεων και οι συνομιλίες σε επίπεδο υφυπουργών, εντός τριμήνου, για «την ανταλλαγή σε θέματα επιστήμης, τεχνολογίας, παραγωγής βαρέων οχημάτων, πυρηνικής ιατρικής». Παράλληλα, επιβεβαιώθηκε η επίσκεψη κοινοβουλευτικής επιτροπής του Ιράν στην Βαρσοβία, τον ερχόμενο μήνα.
Από την πλευρά του, ο Ράου, έκανε την πολύ ενδιαφέρουσα δήλωση πως «μόλις ολοκληρωθούν οι συνομιλίες της Βιέννης, θα γίνουν προσπάθειες να διευρυνθεί η εμπορική και οικονομική συνεργασία με το Ιράν, γιατί το Ιράν έχει ιδιαίτερα υψηλές δυνατότητες». Λέγε με πετρέλαιο και φυσικό αέριο… Δεν είναι παρακινδυνευμένο να υποθέσει κανείς πως η πολωνική δράση και παρουσία στο Ιράν έχει να κάνει με το ζήτημα της «απεξάρτησης της ΕΕ» από τη ρωσική ενέργεια και πως ειδικά οι Πολωνοί ξέρουν κάτι παραπάνω για την επικείμενη απόφαση των ΗΠΑ: η Πολωνία είναι ο σταθερότερος σύμμαχος των αμερικάνων στην ΕΕ, καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία – ακόμη κι η μεταφορά κάποιου μηνύματος εκ μέρους των ΗΠΑ στον Αμιραμπντολαχιάν είναι πιθανότατη.
Είναι προφανές, και παρά τα σκαμπανεβάσματα ήταν προφανές από την πρώτη εβδομάδα του πολέμου, ότι το Ιράν (μαζί με τη Βενεζουέλα), ήταν οι μόνες σχετικά άμεσες λύσεις στο ενεργειακό πρόβλημα που δημιούργησαν οι κυρώσεις σε εκείνους που τις επέβαλλαν. Η δυτική θέση, πως η Ρωσία ήθελε έναν «γρήγορο πόλεμο» κι άρα οι κυρώσεις θα την τρόμαζαν, έχει ήδη καταρρεύσει εκ των πραγμάτων. Τα πλήγματα στην οικονομία της Ρωσίας είναι και πλήγματα στις ίδιες τις οικονομίες των κρατών που τα επιφέρουν και το ποιός θα δειλιάσει πρώτος είναι το νέο παιγνίδι, με όλους τους λαούς να υποφέρουν… Η έξοδος, η αμεσότερη, για την ΕΕ, είναι το Ιράν.
Οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν οι ίδιες εμφανώς το διάλογο, έχοντας την ανάγκη του Ισραήλ, στο Ουκρανικό, οπότε, το πιθανότερο είναι ότι και σε αυτή την περίπτωση έδρασαν δι’ αντιπροσώπου. Αν αυτό ισχύει, αναμένουμε την ανακοίνωση της συμφωνίας εντός των ημερών, και οι πιθανότητες είναι περισσότερες από ποτέ.
Οι εμπλοκές, ωστόσο, που εμφανίζονται με την πιθανή επάνοδο των ΗΠΑ στη συμφωνία, σήμερα, στο ρευστό τοπίο των τελευταίων εβδομάδων, είναι πολύ περισσότερες, πια.
Χθες Κυριακή, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, δέχθηκε την επίσκεψη του προέδρου της Συρίας, Μπασάρ αλ- Άσαντ, μιλώντας για «την νίκη της Συρίας στο διεθνή πόλεμο εναντίον της» και επαναβεβαιώνοντας την συμμαχία του Ιράν στην νέα «δυνατότερη» Συρία, και την περαιτέρω ενίσχυση των διμερών σχέσεων, για τις οποίες «είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο μάρτυρας Σολεϊμανί», στις «θυσίες» του οποίου, για τη Συρία αναφέρθηκε και ο Άσαντ. Ο Αμιραμπντολαχιάν, δήλωνε, την ίδια ώρα, μετά τη συνάντησή του με το Ράου, ότι «υπάρχει πολιτική λύση στην Ουκρανική κρίση», και ότι «το Ιράν εναντιώνεται στον πόλεμο της Ουκρανίας όσο εναντιώνεται και στον πόλεμο στην Υεμένη, στη Συρία, στο Ιράκ και παντού στον κόσμο». Κοινώς, η Τεχεράνη δεν θα αλλάξει την πολιτική της, επειδή θα επανέλθουν οι ΗΠΑ στη συμφωνία. Και έχει και ένα λόγο παραπάνω όχι μόνο να μην την αλλάξει, αλλά και να την ενισχύσει σήμερα: την Κίνα και τη συνεργασία τους και σε στρατιωτικό επίπεδο.
Πριν μία εβδομάδα γράφαμε για την επίσκεψη του υπουργού Αμύνης της Κίνας στην Τεχεράνη, μια πολύ σημαντική και πολυσήμαντη επίσκεψη. Ο υπουργός Εθνικής Αμύνης της Κίνας, στρατηγός Γουέι Φενγχί, το μόνο ένστολο μέλος της κεντρικής επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, δεν βγαίνει εύκολα από τα σύνορα της χώρας. Η επίσκεψή του μόνον εθιμοτυπική ή τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί – αυτό καθ’ αυτό το γεγονός ότι πήγε ο ίδιος στην Τεχεράνη δείχνει τη σημασία της επίσκεψης. Όπως και το γεγονός ότι είχε πολύωρες συνομιλίες όχι μόνο με τον ομόλογό του, αλλά και με τον πρόεδρο του Ιράν, Ιμπραήμ Ραϊσί. Η ανακοίνωση που ακολούθησε έκανε λόγο για «συνολική συνεργασία, και σε στρατιωτικό επίπεδο». Ο Ραϊσί δήλωσε πως «το Ιράν είναι ενάντιο στην ηγεμονία [προφανώς των ΗΠΑ] και στηρίζει σταθερά την Κίνα στην διασφάλιση των θεμελιωδών συμφερόντων της», ευχαριστώντας την παράλληλα «για την υποστήριξη και τη βοήθειά της» κατά την «δύσκολη περίοδο» των κυρώσεων. Αυτή που τελειώνει. Ο Κινέζος στρατηγός ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως στόχος είναι η συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών – και η ‘πρακτική στρατιωτική¨ – «να φτάσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο». Ο κινέζος επίσημος είναι επίσης συναντήσεις με το γενικό επιτελάρχη του Ιράν, Μοχάμαντ Μπαγκερί, και τον ομόλογό του, Γκαραεϊ Αστιανί.
Λίγες μέρες πριν την άφιξη του Κινέζου στρατηγού, ο πρέσβυς της Κίνας στην Τεχεράνη, είχε δηλώσει στο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων πως «η συνεργασία των στρατών Ιράν και Κίνας θα παίξει μεγάλο ρόλο στην αντιμετώπιση των αμερικάνικων ηγεμονικών κινήσεων».
Η στρατηγική στρατιωτική συνεργασία Ιράν – Κίνας, που ακολουθεί την περσινή 25ετή συμφωνία για οικονομική συνεργασία και την ένταξη του Ιράν στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, εντάσσει το Ιράν στο αναδυόμενο ευρασιατικό μέτωπο, ως τον τρίτο καθοριστικό παράγοντα και, μάλιστα, τον πιο έμπειρο επί του πεδίου στην αντιμετώπιση των ηγεμονικών θέσεων και βλέψεων της Δύσης. Στον νέο, πολυπολικό κόσμο, το Ιράν θα έχει κύριο ρόλο, ακριβώς γιατί, με ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια, οργάνωσε και κατόρθωσε ισχυρή άμυνα, ενώ το στραγγάλιζαν κυρώσεις και πόλεμοι – η αρχαία ασιατική χώρα βρίσκεται σε διαρκή άμυνα από το 1979 και την ιστορική ιρανική επανάσταση, έχει πληρώσει με εκατομμύρια ζωές τη δυτική επιθετικότητα, έχει δει το λαό της να πεθαίνει από τη χρήση παράνομων χημικών όπλων (με την υπογραφή της Γερμανίας) και ξέρει ότι ήταν πάντα ο τελικός στόχος των αμερικανοϊσραηλινών κινήσεων στην περιοχή. Όπως και η Κίνα ξέρει ότι αυτή αποτελεί τον τελικό αποδέκτη της νέας ηγεμονικής επιθετικότητας – ας θυμίσουμε εδώ ότι οι δυτικές προσπάθειες και πιέσεις στην Κίνα, μέσω ακόμη και fake news, να αποχωριστεί την στρατηγική της σχέση με τη Ρωσία, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, δεν απέδωσαν, παρά ελάχιστα και μόνον σε οικονομικό επίπεδο. Παρ’ ότι καταδίκασε τον πόλεμο, η Κίνα επιμένει να αναφέρεται στην ΝΑΤΟική επιθετικότητα, να θυμίζει την Γιουγκοσλαυία και το βομβαρδισμό της πρεσβείας της, και να ζητεί διάλογο όχι μόνο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας αλλά και μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας.
Η Ιρανο- κινεζική (και) στρατιωτική συνεργασία έχει πολλαπλά οφέλη για τον αναδυόμενο ευρασιατικό πόλο. Η ιρανική δέσμευση προς τη Συρία και την Κίνα, την ώρα που οι ενεργειακές πηγές του Ιράν γίνονται μονόδρομος για τη Δύση, διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο. Αν η απάντηση του ρωσοκινεζικού άξονα προς τη δύση είναι η πλήρης στροφή προς την ευρασία, το Ιράν είναι ο τρίτος σημαντικός πόλος της, και παράλληλα το «πόδι» της στην Μέση Ανατολή, ασφαλέστερο από την Ισραηλινή επιθετικότητα, εφόσον επιλεγεί ως η εναλλακτική πηγή ενέργειας της ΕΕ. Η συνεργασία του Ιράν με την ΕΕ – που φάνηκε διπλωματικά ανύπαρκτη με την μονομερή αμερικάνικη αποχώρηση-, όπως και με τις ΗΠΑ – που δολοπλοκούν δεκαετίες εναντίον του και το στραγγαλίζουν με κάθε πιθανό τρόπο, φυσικά και ψευδόμενες- , ποτέ δεν θα συνοδευτεί με την σιγουριά και την εμπιστοσύνη που συνοδεύουν τη συνεργασία του με τη Ρωσία και την Κίνα. Εμπιστοσύνη που σήμερα είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.