“Πιστεύουμε στο άσυλο; Αν ναι, τότε πρέπει να σταματήσουμε αυτόν τον κανονισμό”: Η πολιτική του Trump ανατρέπει τις προστασίες στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικό

του John Washington στο The Intercept

Η Heather Axford, δικηγόρος στη Κεντροαμερικανική Νομική Προστασία (Central American Legal Assistance), είπε στο Intercept ότι ο κανονισμός θα εφαρμοστεί σε σχεδόν όλους τους πελάτες της. Η Axford περιέγραψε τη περίπτωση της Blanca, το ψευδώνυμο της, η οποία δραπέτευσε από το Ελ Σαλβαδόρ έπειτα από το “πράσινο φως” για την εκτέλεσή της που δόθηκε από την εγκληματική οργάνωση MS-13 διότι κατέθεσε κατά των μελών συμμορίας τα οποία σκότωσαν τον θείο της. Η Blanca αρχικά πήγε στο Μεξικό αλλά εντοπίστηκε από μια γυναίκα της MS-13 στο καταφύγιο για τους πρόσφυγες όπου έμενε. Η Blanca και η νεογέννητη κόρη της αναγκάστηκαν να συνεχίσουν τη φυγή τους στις ΗΠΑ, όπου τον Μάρτιο της είχε δοθεί άσυλο. Η Axford το έθεσε απλά: “Δε θα έπρεπε να απαιτείται να ζητήσει άσυλο στο Μεξικό εφόσον δε βρήκε καταφύγιο εκεί”

Μια άλλη κεντροαμερικανική γυναίκα, η Elizabet, από τη Γουατεμάλα, περίμενε στο Nogales του Μεξικο, με τη 2 χρονών κόρη της για τη σειρά της να παρουσιαστεί στα σύνορα με τις ΗΠΑ και να ζητήσει άσυλο. Η Elizabet, η οποία έφυγε από το σπίτι του συζύγου της λόγω ενδοοικογενειακής βίας και κατέφυγε στη φάρμα της μητέρας της αλλά δε μπορούσαν να επιβιώσουν με τα πενιχρά, πληττόμενα από τον καιρό σιτηρά, περίμενε από τον Απρίλιο για να κληθεί ο αριθμός προτεραιότητάς της με το σύστημα του “μέτρου”, το οποίο περιορίζει τον αριθμό των αιτούντων άσυλο που μπορούν να προσεγγίσουν καθημερινά τους Αμερικανούς αξιωματούχους. Σύμφωνα με την Συνοριακή Πρωτοβουλία Kino, η ομάδα βοήθειας και υπεράσπισης που μοιράστηκε την ιστορίας της μαζί μου, ο αριθμός της Elizabet είναι πιθανό να κληθεί την επόμενη εβδομάδα. Έχοντας, όμως, περάσει από το Μεξικό σύμφωνα με τον νέο κανονισμό η ίδια και η κόρη της δε θα δικαιούνται πλέον άσυλο.

Ο  νέος 58σέλιδος κανονισμός είναι “τόσο καθαρά παράνομος” ανέφερε ο Keri Talbot, διευθυντής τής ομοσπονδιακής υπεράσπισης στο Κέντρο Μετανάστευσης, ότι οι δικηγόροι αναμένουν ότι θα απορριφθεί γρήγορα στα δικαστήρια. Αυτή ήταν η μοίρα της πρώτης “απαγόρευσης ασύλου”, που εκδόθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, η οποία θα εξάλειφε το άσυλο για οποιονδήποτε έκανε αίτηση αφού είχε περάσει τα σύνορα μεταξύ των σημείων εισόδου, και δε μπήκε ποτέ σε εφαρμογή.

Αλλά οι αιτούντες άσυλο και οι δικηγόροι μετανάστευσης ίσως να είναι επιφυλακτικοί στο να βασίζονται στα δικαστήρια για τη χαλιναγώγηση της έχθρας της κυβέρνησης Trump κατά του ασύλου, καθώς η κυβέρνηση έχει επιτυχώς εγκαθιδρύσει έναν αριθμό πολιτικών για να εξάγει την επιβολή του μεταναστευτικού νόμου στο Μεξικό. Τα λεγόμενα Πρωτόκολλα Προστασίας Μεταναστών βάζουν σε κίνδυνο όσους ζητάνε άσυλο με το να τους υποχρεώνουν να περιμένουν τη διεκπεραίωση των αιτημάτων τους στις συνοριακές πόλεις του Μεξικό και γενικά περιορίζουν τη πρόσβαση στο άσυλο. Παρόλ’ αυτά ο Lee Gelernt, βοηθός διευθυντή Πρόγραμμα Δικαιωμάτων Μεταναστών στην Ένωση Αμερικανικών Πολιτικών Ελευθεριών, υποσχέθηκε ότι “Αυτός ο νέος κανονισμός είναι έκδηλα παράνομος και θα ασκήσουμε αγωγή άμεσα”.

Από νομική σκοπιά, το πρόβλημα με τη τελευταία απαγόρευση είναι ότι αντικρούει ευθέως το πρώτο θέσπισμα της πράξης νομοθετικού περιεχομένου Μετανάστευσης και Εθνικότητας, το οποίο δηλώνει “Κάθε αλλοδαπός που είναι με φυσική παρουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες ή καταφθάνει στις Ηνωμένες Πολιτείες (είτε μέσω καθορισμένου σημείου άφιξης είτε όχι και συμπεριλαμβανομένου αλλοδαπού που έχει φερθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες αφού έχει σταματηθεί σε διεθνή ή αμερικανικά χωρικά ύδατα), ασχέτως με αυτού του αλλοδαπού τη κατάσταση μπορεί να αιτηθεί άσυλο”

Αυτό δείχνει πολύ ξεκάθαρο αλλά υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις μία εκ των οποίων είναι η συμφωνία “ασφαλή τρίτη χώρα”. Οι ΗΠΑ έχει μία τέτοια συμφωνία με τον Καναδά, η οποία θεωρεί και τις δύο αυτές χώρες “ασφαλείς” και περιορίζει όσους θέλουν άσυλο στο να αναζητήσουν προστασία στη μία χώρα εάν ήταν ήδη στην άλλη. Για μήνες οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να αναγκάσουν το Μεξικό να υπογράψει μια τέτοια συμφωνία και προσφάτως φαίνεται να είναι στα πρόθυρα να πείσουν τη Γουατεμάλα να κάνει το ίδιο. Όμως τη περασμένη Κυριακή, τη μέρα πριν πάει στη Washington, ο απερχόμενος Πρόεδρος της Γουατεμάλα Jimmy Morales αποσύρθηκε από τη πιθανή συμφωνία εν μέσω κατακραυγής και νομικών δυσκολιών στη Γουατεμάλα. Αν και ο νέος κανονισμός είναι διαφορετικός από μια συμφωνία τρίτης ασφαλής χώρας, επιβάλλει ουσιαστικά και μονομερώς μια τέτοια “συμφωνία” σε κάθε χώρα που ένας υποψήφιος αιτούμενος άσυλο έχει μπει στην πορεία του προς τις ΗΠΑ. Αν και επηρεάζει κατά κύριο λόγο τους Κεντροαμερικάνους, υπάρχει επίσης ένας αυξανόμενος αριθμός αιτούντων άσυλο από την Αφρική,τη νότια Ασία, τη Βενεζουέλα και τις χώρες της Καραϊβικής οι οποίοι περνάνε μέσω του Μεξικό και θα κριθεί ότι δε πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο εάν φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το τελευταίο εκτελεστικό φιρμάνι δε θα λάμβανε υπόψη την εγκυρότητα ή την ισχύ του αιτήματος γι’ άσυλο από κάποιον που έχει περάσει μέσα από τρίτη χώρα πριν φτάσει στις ΗΠΑ. Μπορεί να δραπέτευσαν από αδιάψευστες φυλετικές, θρησκευτικές, ή πολιτικες διώξεις, μεταξύ άλλων κινδύνων, κι επειδή πολύ απλά πάτησαν το πόδι τους στο Μεξικό να απορρίπτεται αυτομάτως το αίτημά τους.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι τον χρόνο θα επηρεαζόντουσαν εάν αυτή η νέα απαγόρευση είχε πλήρως εφαρμοστεί. Το 2017 υπήρχαν 120.000 αιτήσεις αμυντικού ασύλου (όταν κάποιος αιτείται άσυλο για να αποτρέψει την έκδοσή του), πολλοί εξ αυτών των ανθρώπων είχαν περάσει τα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικό ή είχαν παρουσιαστεί στα σημεία εισόδου. Κι αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει πολλά από τα παιδιά τα οποία είναι ήδη στις Η.Π.Α. και μπορούν οι αιτήσεις τους για άσυλο να έχουν θετικό αποτέλεσμα, που επίσης θα επηρεαζόταν από την απαγόρευση. Μέχρι τώρα σε αυτό το οικονομικό έτος, η περιπολία των συνόρων έχει συλλάβει 363,300 οικογενειακό μέλη από τις Ονδούρες, το Ελ Σαλβαντόρ και την Γουατεμάλα-καμία από τις οποίες, υπό τον νέο κανόνα, δεν θα δικαιούνταν το άσυλο.

Πέρα από το ότι φαίνεται να αγνοεί εντελώς τον αμερικανικό νόμο, η ρύθμιση είναι επίσης, σύμφωνα με την Eleanor Acer, διευθύντρια της προστασίας προσφύγων του Human Rights First, μία “απευθείας παραβίαση” του  Συνεδρίου των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και το πρωτόκολλο τού του 1967, το οποίο έχουν υπογράψει και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η ίδια η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες εξέδωσε μια δήλωση ότι ήταν “βαθιά ανήσυχοι με αυτό το μέτρο”.

Η κυβέρνηση των Η.Π.Α. ισχυρίζεται μία δυσεπίλυτη κρίση, παραπονούμενη, στο κείμενο του νέου νόμου, “μία φοβερή καταπόνηση του μεταναστευτικού συστήματος της χώρας.” Παρ’όλα αυτά, η χώρα που φιλοξενεί τους περισσοτέρους πρόσφυγες στον κόσμο είναι η Τουρκία, ακολουθούμενη από την Ιορδανία, το Λίβανο και το Πακιστάν. Ακόμα και η Ουγκάντα φιλοξενεί περισσότερους πρόσφυγες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρ’όλο που ο αριθμός των ανθρώπων που φτάνουν στις Η.Π.Α. στο νότιο σύνορο της έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, γενικά, λιγότεροι άνθρωποι έρχονται απ’ότι στις αρχές του 2000. Η πρόσφατη αύξηση προέρχεται κατά μεγάλο μέρος από χώρες όπου οι Η.Π.Α. έχει παίξει, και συνεχίζει να παίζει, ένα σημαντικό ρόλο στην αποσταθεροποίηση: είτε μέσα από οικονομική εκμετάλλευση, στρατιωτική παρέμβαση, ή σαν οδηγός της κλιματικής αλλαγής.

Ο Γενικός Εισαγγελέας William Barr, ενώ αποκαλούσε τις Η.Π.Α. μια «γενναιόδωρη χώρα», είπε ότι ο νέος κανόνας «θα μείωνε την αναζήτηση δικαστήριου σε συνάρτηση με το εφαρμοστέο δίκαιο (forum shopping)  από οικονομικούς μετανάστες και όσους ψάχνουν να εκμεταλλευτούν το σύστημα ασύλου μας προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στις Η.Π.Α. – ενώ παράλληλα διασφαλίζει ότι κανείς δεν απομακρύνεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι πιθανότερο να μην υποστεί βασανιστήρια ή διώξεις εξαιτίας ενός προστατευόμενου εδάφους». Αναφερόταν στο γεγονός ότι οι αιτούντες άσυλο που έχουν καταφέρει να φτασουν στα σύνορα Η.Π.Α.-Μεξικού θα παραμείνουν επιλέξιμοι για άλλες μορφές βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της « αναβολής μεταφοράς» (προσωρινή προστασία εναντίον του να σταλεί κάποιος πίσω σε μια χώρα στην οποία κινδυνεύει) και του Κανόνα Ενάντια στα Βασανιστήρια (Convention Against Torture) ή CAT (όμοια με την αναβολη μεταφοράς, αλλά ειδικευμένο σε περιπτώσεις όπου τα βασανιστήρια είναι πιθανά). Και οι δύο αυτές μορφές προστασίας, πάντως, έχουν σημαντικά υψηλότερα εμπόδια απόδειξης από το ασυλο και είναι πολύ πιο περιορισμένα. Κανένα από αυτά δεν προσφέρει ένα δρόμο προς την υπηκοότητα,  ενώ και τα δύο απαγορεύουν την επανασύνδεση των οικογενειών και τα ταξίδια στο εξωτερικό. Επίσης, σε αντίθεση με το άσυλο, η κυβέρνηση μπορεί να αποσύρει την προστασία και της «αναβολής μεταφοράς» και της CAT.

Για την πλειονότητα αυτών που ζητούν άσυλο με το να προσεγγίζουν τα νότια σύνορα των Η.Π.Α. , η προστασία απλά δεν βρίσκεται πουθενά αλλού σε κοντινή απόσταση. Το Μεξικό έχει ένα καταπονημένο σύστημα για το άσυλο, έχει μειώσει σημαντικά την χρηματοδότηση το περασμένο έτος, και παραμένει ένα επικίνδυνο μέρος για να περιμένει κανείς την απόφαση. Η  Maria Hernadez, του Μέντικος Σιν Φροντέρας στο Μεξικό, μου είπε, “Οι άνθρωποι που ψάχνουν άσυλο [στο Μεξικό] είναι εκτεθειμένοι σε βία, βιασμούς, απαγωγές, ανθρωποκτονίες.” Έχουν ήδη αναφερθεί περιπτώσεις βιασμών και απαγωγών ανθρώπων που εγγράφηκαν στα Πρωτόκολλα Προστασίας Μεταναστών της κυβέρνησης Trump, κοινά αναφερόμενα ως “Παραμονή στο Μεξικό,” που αναγκάζουν πολλούς ανθρώπους που ζητούν άσυλο να περιμένουν στο Μεξικό μέχρι τις ημερομηνίες των δικαστηρίων. 

Η Γουατεμάλα, η άλλη χώρα που πολλοί μετανάστες πρέπει να διασχίσουν στο δρόμο τους για τις Η.Π.Α, και εκεί που τώρα μπορεί να αναγκαστούν να υποβάλλουν αίτημα, δεν είναι ούτε ασφαλής ούτε ικανή να επεξεργαστεί αιτήματα ασύλου. Το 2018, η Γουατεμάλα ενέκρινε ένα σύνολο μόλις 20 αιτημάτων και έχει μόνο 12 υπεύθυνους  που δουλεύουν στη διαδικασία ασύλου, σύμφωνα με το Human Rights First. Από μόνη της η Γουατεμάλα αποτελεί την  κύρια πηγή μετανάστευσης από την Κεντρική Αμερική, λόγω της βίας, της διαφθοράς, της φτώχειας και περιβαλλοντικών παραγόντων. Το οικονομικό έτος του 2019, η συνοριακή περίπολος συνέλαβε περισσότερες οικογένειες και ασυνόδευτα παιδιά από τη Γουατεμάλα παρά από όποια άλλη χώρα προέλευσης.

Η πρόκληση του νέου κανονισμού ως προς τις μακροχρόνια κατοχυρωμένες προστασίες είναι υπαρξιακή. Όπως το θέτει η Keren Zwick, εισαγγελέας του National Immigrant Justice Center, «Πιστεύουμε στο άσυλο;  Αν ναι, χρειάζεται να σταματήσουμε αυτόν τον κανόνα.»