Ποδηλατόδρομοι: ή τώρα ή ποτέ!

Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς πρέπει πράγματι να αποσυμφορηθούν, αλλά όχι με κόστος την μετατροπή των δρόμων σε κόλαση. Η μεταφορική ικανότητα ενός ποδηλατόδρομου είναι πολλαπλάσια ενός δρόμου, αφού τα ποδήλατα καταλαμβάνουν πολύ μικρότερο χώρο από τα αυτοκίνητα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλο τον κόσμο το τελευταίο δίμηνο, λόγω κορωνοϊού, έχουν ξεπηδήσει με συνοπτικές διαδικασίες χιλιάδες χιλιόμετρα νέων ποδηλατόδρομων. Αντί όμως να αφιερώσουμε αυτό το άρθρο στο πόσο δραματικά πίσω έχει μείνει η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες, θα επιχειρήσουμε να δούμε γιατί μας συμβαίνει αυτό που μας συμβαίνει- και ίσως στην πορεία, παρακινήσουμε και το Υπουργείο Μεταφορών να κοιταχτεί στον καθρέφτη.

Α) «Δεν είναι αυτά για μας». Η κλασική, πρώτη δικαιολογία είναι ότι οι μετακινήσεις με ποδήλατο ταιριάζουν μόνο σε κάτι βόρειες χώρες τύπου Ολλανδίας. Ο ισχυρισμός καταρρίφθηκε πανηγυρικά στη διάρκεια της καραντίνας, όταν τα ποδήλατα κατέκλυσαν τους ελληνικούς δρόμους, τα ποδηλατάδικα ξεπούλησαν και αποδείχθηκε χωρίς καμία αμφιβολία ότι στην Ελλάδα και έχουμε ποδήλατα και σπεύδουμε, μόλις επιτρέψουν οι συνθήκες, να τα χρησιμοποιήσουμε. Η μετεξέλιξη του ισχυρισμού («ναι αλλά αυτοί βγήκαν για βόλτα, αλλιώς είναι τα πράγματα στην καθημερινότητα») δεν πάει πίσω σε γελοιότητα. Είναι σαν να υποστηρίζει κανείς ότι το παιδί που χάρηκε την αυτονομία του πάνω στο ποδήλατο στην καραντίνα θα το παρατήσει με τη θέλησή του για να πάει στο σχολείο με το αυτοκίνητο. Οσοι διαπίστωσαν πόσο ευχάριστες και εύκολες είναι οι μετακινήσεις με το ποδήλατο όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες δεν θέλουν να αφήσουν το ποδήλατο, θέλουν μόνιμα καλές συνθήκες.

Β) «Θα σκοτωθούν». Η κυβέρνηση φοβήθηκε ότι αν συστήσει στους πολίτες μετακινήσεις με ποδήλατο, θα αυξηθούν τα τροχαία και θα επιβαρυνθεί το σύστημα υγείας σε μια δύσκολη συγκυρία. Το επιχείρημα αυτό θα μπορούσε ίσως να ακουστεί τις πρώτες μέρες της καραντίνας, όταν έξω δεν κυκλοφορούσε ψυχή και οι λιγοστοί οδηγοί έτρεχαν σαν δαιμονισμένοι. Η απάντηση όμως δόθηκε αμέσως μετά. Καθώς όλο και περισσότεροι πεζοί και ποδηλάτες κατέλαβαν τους δρόμους, μετατρέποντας τις «μετακινήσεις 6» σε μικρούς ποδηλατικούς και πεζοπορικούς γύρους όλων των γειτονιών, οι οδηγοί εκπαιδεύθηκαν. Κινούνταν με χαμηλότερες ταχύτητες, είχαν μεγαλύτερη υπομονή απέναντι στους υπόλοιπους χρήστες των δρόμων και έδειχναν περισσότερη προσοχή. (μην αρχίσετε τα σχόλια για τον ένα ή τον άλλο γκαζοφονιά, αναφέρω μια γενική τάση «εξημέρωσης» των οδηγών, που ήταν πολύ εντυπωσιακή για να περάσει απαρατήρητη). Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι αν η κυβέρνηση δεν θέλει να σκοτώνεται κόσμος με τα ποδήλατα, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να φροντίσει ώστε να κυκλοφορούν όσο περισσότερα ποδήλατα γίνεται, για να υπολογίζουν οι οδηγοί την παρουσία τους. Ακόμη σημαντικότερο, πρέπει να κατασκευάσει υποδομές για ασφαλή ποδηλασία, ώστε τα ποδήλατα να γίνουν μια αυτόματη εναλλακτική στα μέσα μεταφοράς. Και φυσικά να μειώσει τα όρια ταχύτητας παντού. Οι τρεις αυτές παράμετροι, να κυκλοφορεί μια κρίσιμη μάζα ποδηλάτων, να υπάρχουν ασφαλείς ποδηλατόδρομοι και να μειωθούν οι ταχύτητες των αυτοκινήτων είναι η «αγία τριάδα» της ποδηλατικής ασφάλειας. Το «μην κυκλοφορείτε για να μην χτυπήσετε» είναι το σύγχρονο «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι»- και αν αφεθεί να κυριαρχήσει, θα πνίξει ξανά τις πόλεις σε μια ρύπανση χειρότερη από αυτή που υπήρχε πριν την καραντίνα. Είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, που συνήθως ανησυχεί πρωτίστως για τους φόρτους στην κίνηση των αυτοκινήτων, βλέπει τα πράγματα με ακριβώς τον ίδιο τρόπο.

Γ) «Τι θα πουν οι καταστηματάρχες». Από τις πεζοδρομήσεις της Ερμού και της Βουκουρεστίου ως τον πιο πρόσφατο ποδηλατόδρομο της Κηφισιάς, οι αντιρρήσεις για τις δήθεν αρνητικές επιπτώσεις μιας πεζοδρόμησης, διαπλάτυνσης πεζοδρομίου ή κατασκευής ποδηλατοδρόμου στην εμπορική κίνηση είναι το πιο κοινό πράγμα. Μετά την ολοκλήρωση των έργων, οι αντιρρήσεις πάνε περίπατο γιατί οι περιοχές αναβαθμίζονται. Πως τα φέρνει η ζωή, όμως, και αυτή την περίοδο οι καταστηματάρχες είναι αυτοί που πρώτοι ζητούν χώρο από το δρόμο για να απλώσουν τα τραπεζοκαθίσματα ώστε να αποφύγουν την οικονομική πανωλεθρία τηρώντας παράλληλα τις αποστάσεις ασφαλείας. Είναι προφανές ότι το «λίπος» σε αυτή την περίπτωση είναι το αυτοκίνητο, που θα μπορούσε να περιοριστεί σε μία στενή λωρίδα κίνησης ή να αποκλειστεί τελείως. Οι πελάτες είναι άνθρωποι, όχι αυτοκίνητα και βρίσκουν τρόπους να φθάσουν στον προορισμό τους χωρίς όχημα, αρκεί να έχουν χώρο να περπατήσουν, να κινηθούν με το αναπηρικό αμαξίδιο ή να ποδηλατήσουν. Τώρα που τα τραπεζοκαθίσματα πήραν προσωρινά άδεια για να επεκταθούν στο οδόστρωμα, δεν πρέπει να πιστέψουν ότι τους ανήκει ΟΛΟ το οδόστρωμα, αλλά μόνο όσο απομένει αφού εξασφαλιστεί η άνετη κίνηση πεζών και ποδηλάτων.

Δ) «Ερχεται ζέστη» Το ύστατο, ελαφρώς απελπισμένο επιχείρημα περί ελληνικού καλοκαιριού επιστρατεύεται όταν όλα τα άλλα αποτυγχάνουν. Πράγματι θα κάνει ζέστη και μάλιστα πολύ χειρότερη από αυτή που έχουμε συνηθίσει, αν αφήσουμε την κλιματική κρίση να μαίνεται ανεξέλεγκτη και δεν υιοθετήσουμε βιώσιμους τρόπους μετακίνησης. Ως προς τις αντικειμενικές δυσκολίες ποδηλασίας σε υψηλές θερμοκρασίες, υπάρχουν διάφορες λύσεις: αποφυγή των μετακινήσεων το μεσημέρι, ποδήλατα με ηλεκτρική υποβοήθηση, ηλεκτρικά πατίνια, ντους και αποδυτήρια στους χώρους εργασίας. Αν εξαιρέσει κανείς τις ημέρες καύσωνα, οι καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι απείρως καλύτερες για το ποδήλατο από αυτές που επικρατούν σε χώρες με πολύ περισσότερες ποδηλατικές μετακινήσεις. Επιπλέον, όλο αυτό τον καιρό θυμηθήκαμε ότι το αθηναϊκό νέφος δεν είναι φυσικό φαινόμενο- όταν αλλάξουν οι μετακινήσεις, φεύγει. Αν διαβάζετε αυτό το κείμενο από την επαρχία, δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο συγκλονιστική ήταν αυτή η βιωματική διαπίστωση για πολλούς κατοίκους της πρωτεύουσας.

Ε) «Ετσι ήταν πάντα» Για την αδράνεια της δημόσιας διοίκησης δεν χρειάζονται σχόλια, χρειάζεται αρκετοί και αρκετές από εμάς να ξεπεράσουμε την δική μας αδράνεια. Για αρχή, σας προτείνω ένα κείμενο υπογραφών , το τηλεφωνικό κέντρο του Υπουργείου Μεταφορών (210 6508000) και, για τους πιο γενναίους, το email του πρωθυπουργού ([email protected] ) Το σλόγκαν «ποδηλατόδρομοι τώρα» άλλαξε. Εγινε «ή τώρα ή ποτέ»

Σκίτσο Ηλίας Παπαγεωργίου