«Αποφάσισα να αναπέμψω στη Σετζμ (κάτω βουλή του κοινοβουλίου), το οποίο σημαίνει πως θα θέσω βέτο στο νομοσχέδιο, για το Ανώτατο Δικαστήριο, καθώς και εκείνο για το Εθνικό Δικαστικό Συμβούλιο», δήλωσε ο Ντούντα έπειτα από πολυήμερες μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους, σύμφωνα με τη μετάδοση του Reuters και την αναμετάδοση του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Αυτός ο νόμος (για το Ανώτατο Δικαστήριο) δεν θα ενισχύσει το αίσθημα δικαιοσύνης» στην κοινωνία. «Αυτοί οι νόμοι πρέπει να διορθωθούν», ανέφερε ο αρχηγός του κράτους σε τηλεοπτική δήλωσή του.
«Αυτό που είχαμε δεν ήταν μεταρρύθμιση αλλά σφετερισμός των δικαστηρίων. Συγχαίρω όλους τους Πολωνούς, αυτή είναι μια μεγάλη επιτυχία, πραγματικά», έιπε η Καταρζίνα Λουμπνάουερ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του αντιπολιτευόμενου κόμματος Nowoczesna.
«Είμαι απολύτως ένας υποστηρικτής της μεταρρύθμισης αυτής, αλλά μιας σοφής μεταρρύθμισης», είπε ο Ντούντα σε σύντομη δήλωση που μεταδόθηκε απευθείας από την τηλεόραση. «Ως πρόεδρος, αισθάνομαι βαθιά μέσα στην ψυχή μου πως αυτή η μεταρρύθμιση με αυτή τη μορφή δεν θα αυξήσει το αίσθημα της ασφάλειας και της δικαιοσύνης».
Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, μαζί την προσπάθεια του PiS να επεκτείνει τις εξουσίες του και σε άλλα πεδία, περιλαμβανομένου και του ελέγχου των ΜΜΕ, έχει προκαλέσει κρίση στις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές διαμάχες μετά την ανατροπή του κομμουνισμού στην Πολωνία το 1989.
Επί πολλές ημέρες, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώνονταν στις πόλεις, περιλαμβανομένης της Βαρσοβίας, της Κρακοβίας και του Πόζναν, για ολονυκτίες με κεριά, ζητώντας από τον Ντούντα να θέσει βέτο στις μεταρρυθμίσεις.
Η αντιπολίτευση και οι περισσότεροι νομικοί λένε πως οι αλλαγές παραβιάζουν το πολωνικό Σύνταγμα.
Όμως η κυβέρνηση αντικρούει τις κατηγορίες ότι τείνει προς την απολυταρχική διακυβέρνηση. Το PiS υποστηρίζει πως οι αλλαγές είναι απαραίτητες ώστε να διασφαλιστεί πως τα δικαστήρια εξυπηρετούν όλους τους Πολωνούς και όχι μόνο τις «ελίτ».
Αντιδράσεις
Ο βουλευτής του PiS Γιάτσεκ Σάσιν είπε πως εξεπλάγη από την κίνηση του Ντούντα. «Φοβάμαι πως η απόφαση του προέδρου μπορεί να σημαίνει ότι θα πρέπει να περιμένουμε πολύ περισσότερο για τη μεταρρύθμιση, μια πραγματική μεταρρύθμιση του πολωνικού δικαστικού συστήματος, δυστυχώς», δήλωσε στη δημόσια ραδιοτηλεόραση TVP Info.
Ο ηγέτης του PiS Γιάροσλαβ Κατσίνσκι αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων καθώς κατευθυνόταν σε μια συνάντηση της ηγεσίας του κόμματος που συνήλθε για να συζητήσει το απροσδόκητο βέτο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε την περασμένη Τετάρτη προθεσμία μίας εβδομάδας στην Πολωνία για την αναστολή των μεταρρυθμίσεων, με τις Βρυξέλλες να κρίνουν ότι τα δικαστήρια τίθενται υπό άμεσο κυβερνητικό έλεγχο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ, εξέφρασε επίσης ανησυχία.
Σήμερα, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, ερωτηθείς στις Βρυξέλλες μετά την ανακοίνωση του προεδρικού βέτο, περιορίστηκε να πει πως η κατάσταση θα εξεταστεί από τους επιτρόπους την Τετάρτη (μεθαύριο).
«Παρακολουθούμε στενά όλα τα γεγονότα και την κατάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή που μιλάμε», είπε, υπενθυμίζοντας πως η πρόσκληση για διάλογο που απηύθυνε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς «δεν έχει προς ώρας γίνει αποδεκτή» από τη Βαρσοβία.
Πάντως, το πολωνικό ζλότι σημείωσε αμέσως άνοδο έναντι του ευρώ, καθώς οι επενδυτές θεώρησαν ότι η απόφαση αυτή μειώνει τον πολιτικό κίνδυνο στην Πολωνία.
Παρατηρητές λένε πως η απόφαση του Ντούντα τον φέρνει σε αντιπαράθεση με τον ντε φάκτο ηγέτη της χώρας, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ο οποίος είναι επικεφαλής του PiS αλλά δεν κατέχει επίσημο κυβερνητικό αξίωμα.