Του Κωνσταντίνου Πουλή
Tα πλούτη είναι καημός, σκοτούρα και βάρος. «Tο χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία» για τον απλό λόγο ότι ευτυχία είναι η εκπλήρωση μιας παιδικής επιθυμίας, και βεβαίως το χρήμα δεν είναι ποτέ παιδική επιθυμία. Εξ ου και ο Τσαρλς Φόστερ Κέην στον «Πολίτη Κέην» στήνει μια αυτοκρατορία, αλλά πριν να πεθάνει (Spoiler: αν υπάρχει κάποιος που δεν έχει δει τον «Πολίτη Κέην», να κλείσει τα μάτια του για λίγο) τα τελευταία του λόγια τον γυρίζουν πίσω στο παιδικό του έλκηθρο. Αυτό ήταν το σύμβολο της ευτυχίας του, όχι η αυτοκρατορία του. Το (πολύ) χρήμα είναι το έπαθλο του αγχώδους ανθρώπου ή η κληρονομιά του καταθλιπτικού. Γι’ αυτό τον λόγο καλώ την τρόικα να αναλάβει το θεάρεστο έργο της αφαίρεσης του πλούτου από τους πλουσίους.
Ο Όσκαρ Ουάιλντ ισχυρίζεται ότι μόνο μία τάξη υπάρχει που να σκέφτεται το χρήμα περισσότερο από τους πλούσιους, και αυτοί είναι οι φτωχοί. Υπάρχουν όμως εκατομμυριούχοι που σκέφτονται τα χρήματα ακαταπαύστως, απείρως περισσότερο από πολλούς φτωχούς. Τα σκέφτονται νυχθημερόν, όπως ο ποιητής σκέφτεται το ποίημα και ο ερωτευμένος την αγαπημένη του που τον εγκατέλειψε. Μιλούν μονίμως για μπίζνες στο κινητό τους: Κυριακές, γιορτές και σχόλες, σε πάρτι και σε παραλίες, όταν τρώνε με τη μαμά τους και όταν βλέπουν ταινία με το κορίτσι τους, πάντα. Κι όμως όλους αυτούς τους κυνηγούς των χρημάτων τούς περιμένουν απογοητεύσεις και μόνο απογοητεύσεις: διότι οι απολαύσεις δεν αυξάνονται μαζί με τα χρήματα, αυτό είναι το μέγα αδιέξοδο της απληστίας. Ωραίο το καλό φαΐ. Πόσο καλό όμως να είναι αυτό το φαΐ; Πόσο καλύτερα να φας και πόσο καλύτερα να κοιμηθείς, επειδή κερδίζεις ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο; Πόσο να ξοδέψει κανείς; Ας μην ξεχνάμε τη λαϊκή σοφία που αποτυπώνεται στον υπέροχο ρεμπέτικο στίχο: «Το χρήμα λες πως κυβερνά την εποχή ετούτη/διώξε εμένα τη φτωχιά κι αγκάλιασε τα πλούτη». Ειρωνεία συνταρακτική: τα πλούτη δεν αγκαλιάζονται. Ό,τι αξίζει, δεν αγοράζεται.
Μια που αρέσει πολύ στους συνέλληνες να αναφερόμαστε στους αρχαίους ημών προγόνους, να θυμίσω μια παρατήρηση της Άννας Άρεντ, που εξηγούσε πως στην κλασική Αθήνα, όταν ο κάτοχος μιας ιδιοκτησίας προτιμούσε να αυξήσει την ιδιοκτησία του παρά να τη χρησιμοποιήσει για να ζήσει πολιτικό βίο, έμοιαζε σαν να θυσιάζει εκούσια την ελευθερία του και να γίνεται με τη θέλησή του δούλος, υπηρέτης της ανάγκης. Ο άνθρωπος δηλαδή που ζει μόνο για να παράγει και να καταναλώνει, ο ανθρώπινος τύπος τον οποίον η σύγχρονη Δύση ανήγαγε σε πρότυπο (κι ας δήλωνε στα λόγια τον θαυμασμό της για την κλασική αρχαιότητα) θα ήταν για τους αρχαίους το νεωτερικό αντίστοιχο του δούλου. Το ρεζουμέ είναι πως άνθρωποι που ζουν για το χρήμα δεν είναι άνθρωποι. Όχι μόνο αυτοί που εξανδραποδίστηκαν από την ανάγκη, αλλά και αυτοί που αποκτηνώθηκαν από την απληστία. Η μεταφορά του πλούτου από τους μεν στους δε, θα είναι έργο πολλαπλώς ωφέλιμο, έργο αμοιβαίου εξανθρωπισμού.
Πρακτικά έχω να προτείνω μέτρα άμεσης εφαρμογής: ένα κλιμάκιο που θα αποτελείται από διαπιστευμένους εκπροσώπους της τρόικας οι οποίοι θα εξακριβώνουν αντικειμενικά με τη γνωστή ακριβοδικία τους τις περιπτώσεις χρηματικής παχυσαρκίας, σε συνεργασία με εγχώριους μπάχαλους, που θα μπαίνουν σε πολυτελείς επαύλεις και θα υποβάλλουν τους ιδιοκτήτες σε δίαιτα εξυγιάνσεως, απαλλαγή από τα περιττά. Αυτές οι ομάδες κρούσης, πρακτικές και θεωρητικές μαζί, θα γίνουν σταδιακά οι ήρωες όλης της κοινωνίας, θα τους αποζητούν και οι δύο πλευρές. Δεν πρόκειται εδώ για το οικονομικίστικο επιχείρημα του Γουλφ (εξέχοντος καθηγητού, αν και δασκάλου του Γιωργάκη) πως η φορολόγηση των πλουσίων δεν επηρεάζει τη ζωή τους, διότι εξαιτίας της «οριακής ροπής προς κατανάλωση» οι φτωχοί ξοδεύουν το εισόδημά τους ενώ οι πλούσιοι όχι. Αν φορολογήσουμε τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, εξηγεί ο Γουλφ, δεν τους στερούμε ούτε τα κότερα, ούτε τα εξοχικά, ούτε τα πολυτελή αυτοκίνητα. Γι’ αυτό ακριβώς η πρόταση αυτή δεν επαρκεί! Χρειαζόμαστε φορολόγηση που να επηρεάσει τη ζωή τους, να την αλλάξει προς το καλύτερο, προς το ελαφρότερο.
Κοίταζα μια φορά έναν καλοντυμένο τριανταπεντάρη μέσα σε μια ανοιχτή BMW, να οδηγεί κρατώντας στο χέρι του ένα μπαλάκι αντιστρές. Με πόση ψυχοθεραπεία θα την ξεπληρώσει αυτή τη ΒΜW; Μια φίλη συμβολαιογράφος μού περιέγραφε μια αγοραπωλησία ακινήτου εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, με παρόντες μια μάνα και έναν γιο φανερά πάσχοντα από κατάθλιψη. Αγέλαστο, καθώς υπέγραφε για να βάλει άκοπα στην τσέπη ένα σκασμό λεφτά. Δεν θέλω να πω το προφανές, πως το ζευγάρι τα καινούργια παπούτσια που του πήρε η μαμά του για να πάνε να υπογράψουν το συμβόλαιο τρέφει μια οικογένεια. Όχι. Το θέμα είναι ότι πετώντας τα χρήματα από το παράθυρο, ο καταθλιπτικός θα ανακάλυπτε έναν καινούργιο κόσμο, την άγνωστη ηδονή της αλληλεγγύης. Όχι με τη μορφή της αφ’ υψηλού φιλανθρωπίας, έτσι δεν κάνουμε δουλειά. Με τη μορφή της παραίτησης από τον πλούτο. Επειδή αυτή την κίνηση δεν θα την κάνει ποτέ, το χρέος πέφτει στους ώμους σας, αδελφοί τροϊκανοί. Πάρτε τα λεφτά του εισοδηματία και σκορπίστε τα στην πλατεία Ομονοίας, θα χαρεί κι αυτός και οι άστεγοι. Πρόκειται για κλασσική κατάσταση «γουίν-γουίν», όπως λένε οι Κινέζοι. Ξαλαφρώστε τον συνάνθρωπο με το αντιστρές μπαλάκι από την BMW του, ξαλαφρώστε τον αγέλαστο εισοδηματία που πλήττει μέχρι κατατονίας. Αν θέλετε να κάνετε μια καλή πράξη, απαλλάξτε τους πλουσίους απ’ τα πλούτη τους. Είναι το χριστιανικό σας καθήκον. Θυμηθείτε το Ευαγγέλιο (Μαρκ. Ι 25): ευκολότερα περνάει η καμήλα από τη βελόνα, παρά ο πλούσιος στον παράδεισο. Κι αυτό γιατί το κέρδος απαιτεί σκλήρυνση της καρδιάς, και η ευτυχία περνάει από την καρδιά και μόνο. Μην ακούτε τους εγκληματίες του λευκού κολάρου που κοκορεύονται για χρηματιστηριακά κέρδη, ακούστε τον πλατωνικό Σωκράτη: «άδικος ευδαίμων» δεν υπάρχει. Το ανταγωνιστικό κτήνος που έπλασε η οικονομία της αγοράς δεν ξέρει να μοιραστεί, λοιπόν δεν μπορεί να ευτυχήσει. Το αφεντικό που προσβάλλει καθημερινά τους υπαλλήλους του σκοντάφτει πέντε φορές την ημέρα γιατί τον καταριούνται τα θύματά του. Είναι για λύπηση. Ελαφρώστε τους πλούσιους απ’ τη σαβούρα που κατακάθεται στους ώμους τους και δεν τους αφήνει να αναπνεύσουν, θα τους κάνετε χάρη. Συντριπτική φορολόγηση, μέχρις εξανεμίσεως όλων των προκλητικών περιουσιών που πνίγουν τους συνανθρώπους μας και τους εμποδίζουν να ζήσουν σαν άνθρωποι. Είναι πράξη αλληλεγγύης: ελαφρώστε τους πλουσίους από τα πλούτη τους.
Του Κωνσταντίνου Πουλή
Tα πλούτη είναι καημός, σκοτούρα και βάρος. «Tο χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία» για τον απλό λόγο ότι ευτυχία είναι η εκπλήρωση μιας παιδικής επιθυμίας, και βεβαίως το χρήμα δεν είναι ποτέ παιδική επιθυμία. Εξ ου και ο Τσαρλς Φόστερ Κέην στον «Πολίτη Κέην» στήνει μια αυτοκρατορία, αλλά πριν να πεθάνει (Spoiler: αν υπάρχει κάποιος που δεν έχει δει τον «Πολίτη Κέην», να κλείσει τα μάτια του για λίγο) τα τελευταία του λόγια τον γυρίζουν πίσω στο παιδικό του έλκηθρο. Αυτό ήταν το σύμβολο της ευτυχίας του, όχι η αυτοκρατορία του. Το (πολύ) χρήμα είναι το έπαθλο του αγχώδους ανθρώπου ή η κληρονομιά του καταθλιπτικού. Γι’ αυτό τον λόγο καλώ την τρόικα να αναλάβει το θεάρεστο έργο της αφαίρεσης του πλούτου από τους πλουσίους.
Ο Όσκαρ Ουάιλντ ισχυρίζεται ότι μόνο μία τάξη υπάρχει που να σκέφτεται το χρήμα περισσότερο από τους πλούσιους, και αυτοί είναι οι φτωχοί. Υπάρχουν όμως εκατομμυριούχοι που σκέφτονται τα χρήματα ακαταπαύστως, απείρως περισσότερο από πολλούς φτωχούς. Τα σκέφτονται νυχθημερόν, όπως ο ποιητής σκέφτεται το ποίημα και ο ερωτευμένος την αγαπημένη του που τον εγκατέλειψε. Μιλούν μονίμως για μπίζνες στο κινητό τους: Κυριακές, γιορτές και σχόλες, σε πάρτι και σε παραλίες, όταν τρώνε με τη μαμά τους και όταν βλέπουν ταινία με το κορίτσι τους, πάντα. Κι όμως όλους αυτούς τους κυνηγούς των χρημάτων τούς περιμένουν απογοητεύσεις και μόνο απογοητεύσεις: διότι οι απολαύσεις δεν αυξάνονται μαζί με τα χρήματα, αυτό είναι το μέγα αδιέξοδο της απληστίας. Ωραίο το καλό φαΐ. Πόσο καλό όμως να είναι αυτό το φαΐ; Πόσο καλύτερα να φας και πόσο καλύτερα να κοιμηθείς, επειδή κερδίζεις ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο; Πόσο να ξοδέψει κανείς; Ας μην ξεχνάμε τη λαϊκή σοφία που αποτυπώνεται στον υπέροχο ρεμπέτικο στίχο: «Το χρήμα λες πως κυβερνά την εποχή ετούτη/διώξε εμένα τη φτωχιά κι αγκάλιασε τα πλούτη». Ειρωνεία συνταρακτική: τα πλούτη δεν αγκαλιάζονται. Ό,τι αξίζει, δεν αγοράζεται.
Μια που αρέσει πολύ στους συνέλληνες να αναφερόμαστε στους αρχαίους ημών προγόνους, να θυμίσω μια παρατήρηση της Άννας Άρεντ, που εξηγούσε πως στην κλασική Αθήνα, όταν ο κάτοχος μιας ιδιοκτησίας προτιμούσε να αυξήσει την ιδιοκτησία του παρά να τη χρησιμοποιήσει για να ζήσει πολιτικό βίο, έμοιαζε σαν να θυσιάζει εκούσια την ελευθερία του και να γίνεται με τη θέλησή του δούλος, υπηρέτης της ανάγκης. Ο άνθρωπος δηλαδή που ζει μόνο για να παράγει και να καταναλώνει, ο ανθρώπινος τύπος τον οποίον η σύγχρονη Δύση ανήγαγε σε πρότυπο (κι ας δήλωνε στα λόγια τον θαυμασμό της για την κλασική αρχαιότητα) θα ήταν για τους αρχαίους το νεωτερικό αντίστοιχο του δούλου. Το ρεζουμέ είναι πως άνθρωποι που ζουν για το χρήμα δεν είναι άνθρωποι. Όχι μόνο αυτοί που εξανδραποδίστηκαν από την ανάγκη, αλλά και αυτοί που αποκτηνώθηκαν από την απληστία. Η μεταφορά του πλούτου από τους μεν στους δε, θα είναι έργο πολλαπλώς ωφέλιμο, έργο αμοιβαίου εξανθρωπισμού.
Πρακτικά έχω να προτείνω μέτρα άμεσης εφαρμογής: ένα κλιμάκιο που θα αποτελείται από διαπιστευμένους εκπροσώπους της τρόικας οι οποίοι θα εξακριβώνουν αντικειμενικά με τη γνωστή ακριβοδικία τους τις περιπτώσεις χρηματικής παχυσαρκίας, σε συνεργασία με εγχώριους μπάχαλους, που θα μπαίνουν σε πολυτελείς επαύλεις και θα υποβάλλουν τους ιδιοκτήτες σε δίαιτα εξυγιάνσεως, απαλλαγή από τα περιττά. Αυτές οι ομάδες κρούσης, πρακτικές και θεωρητικές μαζί, θα γίνουν σταδιακά οι ήρωες όλης της κοινωνίας, θα τους αποζητούν και οι δύο πλευρές. Δεν πρόκειται εδώ για το οικονομικίστικο επιχείρημα του Γουλφ (εξέχοντος καθηγητού, αν και δασκάλου του Γιωργάκη) πως η φορολόγηση των πλουσίων δεν επηρεάζει τη ζωή τους, διότι εξαιτίας της «οριακής ροπής προς κατανάλωση» οι φτωχοί ξοδεύουν το εισόδημά τους ενώ οι πλούσιοι όχι. Αν φορολογήσουμε τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, εξηγεί ο Γουλφ, δεν τους στερούμε ούτε τα κότερα, ούτε τα εξοχικά, ούτε τα πολυτελή αυτοκίνητα. Γι’ αυτό ακριβώς η πρόταση αυτή δεν επαρκεί! Χρειαζόμαστε φορολόγηση που να επηρεάσει τη ζωή τους, να την αλλάξει προς το καλύτερο, προς το ελαφρότερο.
Κοίταζα μια φορά έναν καλοντυμένο τριανταπεντάρη μέσα σε μια ανοιχτή BMW, να οδηγεί κρατώντας στο χέρι του ένα μπαλάκι αντιστρές. Με πόση ψυχοθεραπεία θα την ξεπληρώσει αυτή τη ΒΜW; Μια φίλη συμβολαιογράφος μού περιέγραφε μια αγοραπωλησία ακινήτου εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, με παρόντες μια μάνα και έναν γιο φανερά πάσχοντα από κατάθλιψη. Αγέλαστο, καθώς υπέγραφε για να βάλει άκοπα στην τσέπη ένα σκασμό λεφτά. Δεν θέλω να πω το προφανές, πως το ζευγάρι τα καινούργια παπούτσια που του πήρε η μαμά του για να πάνε να υπογράψουν το συμβόλαιο τρέφει μια οικογένεια. Όχι. Το θέμα είναι ότι πετώντας τα χρήματα από το παράθυρο, ο καταθλιπτικός θα ανακάλυπτε έναν καινούργιο κόσμο, την άγνωστη ηδονή της αλληλεγγύης. Όχι με τη μορφή της αφ’ υψηλού φιλανθρωπίας, έτσι δεν κάνουμε δουλειά. Με τη μορφή της παραίτησης από τον πλούτο. Επειδή αυτή την κίνηση δεν θα την κάνει ποτέ, το χρέος πέφτει στους ώμους σας, αδελφοί τροϊκανοί. Πάρτε τα λεφτά του εισοδηματία και σκορπίστε τα στην πλατεία Ομονοίας, θα χαρεί κι αυτός και οι άστεγοι. Πρόκειται για κλασσική κατάσταση «γουίν-γουίν», όπως λένε οι Κινέζοι. Ξαλαφρώστε τον συνάνθρωπο με το αντιστρές μπαλάκι από την BMW του, ξαλαφρώστε τον αγέλαστο εισοδηματία που πλήττει μέχρι κατατονίας. Αν θέλετε να κάνετε μια καλή πράξη, απαλλάξτε τους πλουσίους απ’ τα πλούτη τους. Είναι το χριστιανικό σας καθήκον. Θυμηθείτε το Ευαγγέλιο (Μαρκ. Ι 25): ευκολότερα περνάει η καμήλα από τη βελόνα, παρά ο πλούσιος στον παράδεισο. Κι αυτό γιατί το κέρδος απαιτεί σκλήρυνση της καρδιάς, και η ευτυχία περνάει από την καρδιά και μόνο. Μην ακούτε τους εγκληματίες του λευκού κολάρου που κοκορεύονται για χρηματιστηριακά κέρδη, ακούστε τον πλατωνικό Σωκράτη: «άδικος ευδαίμων» δεν υπάρχει. Το ανταγωνιστικό κτήνος που έπλασε η οικονομία της αγοράς δεν ξέρει να μοιραστεί, λοιπόν δεν μπορεί να ευτυχήσει. Το αφεντικό που προσβάλλει καθημερινά τους υπαλλήλους του σκοντάφτει πέντε φορές την ημέρα γιατί τον καταριούνται τα θύματά του. Είναι για λύπηση. Ελαφρώστε τους πλούσιους απ’ τη σαβούρα που κατακάθεται στους ώμους τους και δεν τους αφήνει να αναπνεύσουν, θα τους κάνετε χάρη. Συντριπτική φορολόγηση, μέχρις εξανεμίσεως όλων των προκλητικών περιουσιών που πνίγουν τους συνανθρώπους μας και τους εμποδίζουν να ζήσουν σαν άνθρωποι. Είναι πράξη αλληλεγγύης: ελαφρώστε τους πλουσίους από τα πλούτη τους.