Ο Ράσελ Μηνς (Russell Means), μέλος του έθνους των Ογκλάλα Σιού, γεννήθηκε στον καταυλισμό του Πάιν Ριτζ το Νοέμβριο του 1939 κι έφυγε από τη ζωή στον τόπο του, τον Οκτώβριο του 2012. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και ακτιβιστής του αμερικάνικου ινδιάνικου κινήματος (American Indian Movement, ΑΙΜ). Ήταν παρών σε όλες τις ινδιάνικες κινητοποιήσεις από τη δεκαετία του 60 μέχρι το θάνατό του. Υπήρξε ο πρώτος διευθυντής του ΑΙΜ, μέλος του Φιλελεύθερου αμερικανικού κόμματος (Libertarian Party), υποψήφιος κυβερνήτης του Νέου Μεξικού και υποψήφιος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ στο πλευρό του Λάρι Φλιντ, εκδότη του περιοδικού Χάσλερ. Πλήρωσε τη δράση του με συκοφαντίες, δίκες, φυλακίσεις αλλά και την αναγνώριση των προοδευτικών δυνάμεων στις ΗΠΑ. H σειρά 18 πορτραίτων του, από τον Άντυ Γουώρχολ, θεωρήθηκε φόρος τιμής στους αγωνιστές της Ελευθερίας Ινδιάνους.
Στον κινηματογράφο δραστηριοποιήθηκε από τη δεκαετία του 1990. Έπαιξε τον τελευταίο πρόγονο στον «Τελευταίο των Μοϊκανών», το σαμάνο στο Natural Born Killers, έκανε τη φωνή του πατέρα της Ποκαχόντας στην ταινία της Ντίσνεϊ.
Στις ΗΠΑ ήταν γνωστός, όμως, δεκαετίες νωρίτερα, ως ένας από τους μεγάλους ανυπότακτους, ένας επαναστάτης ανατροπέας, αγωνιστής για τα δικαιώματα των Ινδιάνων. Επιθυμούσε να τον αποκαλούν «Ινδιάνο», καθώς «ντόπιος» (native) είναι όποιος γεννήθηκε στην Αμερική και η λέξη αυτή δεν έχει το πολιτιστικό και ιστορικό φορτίο της λέξης «Ινδιάνος».
Το ράντσο του βρίσκεται στο τέλος ενός χωματόδρομου χωρίς επίσημο όνομα. Ο ίδιος τον ονοματίζει «Τρελλό Αλογο», από τον μεγάλο Ογκλάλα Σιού Αρχηγό που πολέμησε τις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα. Μας υποδέχεται ινδιάνικα: «Καλώς ορίσατε, συγγενείς μου!». Ετσι χαιρετούν οι Σιού το άλλο πλάσμα του Μεγάλου Πνεύματος, εξηγεί. Είχε περάσει το πρωινό του προσπαθώντας να αντιμετωπίσει μια κρίση: μόλις είχε παραιτηθεί το 80% της ινδιάνικης αστυνομικής δύναμης του καταυλισμού. Ο λόγος ήταν πως, συνέλαβαν έναν λευκό ναρκέμπορο. Απαγορεύεται η ινδιάνικη αστυνομία να συλλάβει μη ινδιάνο κάτοικο του καταυλισμού. Οπότε, ζητήθηκε από τους αστυνομικούς που παρανόμησαν να εγκαταλείψουν το σώμα. Τους ακολούθησαν, διαμαρτυρόμενοι, πολλοί συνάδελφοί τους.
Διηγείται τον ρατσιστικό παραλογισμό και σκέφτομαι πως ερχόμαστε να δούμε έναν πολιτικοποιημένο σταρ του Χόλιγουντ, ένα διάσημο – ίσως τον πιο διάσημο- ινδιάνο, έναν ακτιβιστή που τα πορτραίτα του από τον Γουόρχωλ έχει ταυτιστεί με την Ινδιάνικη Υπερηφάνεια και συναντάμε έναν άνδρα που προσπαθεί να κρατήσει ότι έχει απομείνει από την αξιοπρέπεια του λαού του παλεύοντας με την απελπισία της καθημερινότητας. Η συνέντευξη ξεκινάει με μιαν αυθόρμητη ερώτηση. Και ύστερα, αφήνεται στο ποτάμι που λέγεται Ράσελ Μηνς.
«Έχω γεννηθεί εδώ, σε αυτό τον καταυλισμό. Αποφάσισα να μείνω εδώ γιατί εδώ είναι ο τόπος μου. Η γλώσσα μας, ο τρόπος ζωής μας, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο, η μουσική, οι χοροί μας… Αν και είναι το πιο αποικιοκρατούμενο μέρος στο δυτικό ημισφαίριο, δεν παύει να είναι ο λαός μου και η γη μου. Είμαι μέρος τους και δεν μπορώ να τ΄αφήσω. Τίποτε δεν έχει αλλάξει προς το καλύτερο. Ότι έχει αλλάξει, έχει αλλάξει μόνο προς το χειρότερο, ειδικά από όταν έφυγαν οι παλιότεροι, εκείνοι που δεν είχαν υποχρεωθεί να πάνε με το ζόρι στα σχολεία του λευκού ανθρώπου και είχαν μεγαλώσει παραδοσιακά, με τη διδασκαλία της ελευθερίας του νου και της καθαρότητας της καρδιάς. Όταν έφυγαν αυτοί απο τούτον τον κόσμο για τον άλλο, τότε άρχισαν τα προβλήματα. Αυτοί ήταν και οι δάσκαλοί μου. Αυτοί μας έλεγαν να θυμόμαστε πάντα πως κάποτε είμασταν ελεύθεροι. Όσο θυμόμαστε την ελευθερία θα υπάρχουν Λακότα. Αν την ξεχάσουμε, δε θα υπάρχουν πια. Η αποικιοκρατία έγινε πραγματικότητα όταν αυτοί χάθηκαν και εμείς υποχρεωθήκαμε να φοιτήσουμε σε αυτές τις στρατοκρατικού τύπου φυλακές που τις είπαν “ινδιάνικα σχολεία”.
Μας υποχρέωσαν να κόψουμε τα μαλλιά μας, να ξυρίσουμε τα κεφάλια μας, να φοράμε στολές, με όπλο τους τη σωματική τιμωρία και τη φυλάκιση. Δεν ήταν εκπαίδευση αλλά γενοκτονία. Ο λαός μου χάνεται, η γλώσσα μας χάνεται, τα τραγούδια μας χάνονται, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο χάνεται. Και όλα αυτά δε συμβαίνουν τυχαία, είναι σχεδιασμένα, μελετημένα. Γι αυτό μας υποχρεώνουν να πάμε στα δικά τους σχολεία, μας απαγορεύουν να διδάξουμε στο σχολείο τη γλώσσα μας. Έτσι φτάσαμε σήμερα οι μόνοι καλοί γνώστες της γλώσσας των Λακότα Σιού να είναι άνω των 65 ετών. Λένε ότι έχουμε αυτοδιοίκηση, αυτοδιάθεση, αλλά το μόνο το οποίο μας επιτρέπουν είναι τη δική τους πολιτική. Μας τιμωρούν, μας εκδικούνται. Μη ξεχνάτε ότι το έθνος μου ήταν το πρώτο που νίκησε τις ΗΠΑ στο πεδίο της μάχης. Αυτό πληρώνουμε ακόμη και σήμερα. Γι αυτό αποφασίσαμε να αποσυρθούμε μονομερώς από όλες τις συμφωνίες με τους λευκούς και να ξαναγίνουμε η Δημοκρατία των Λακότα.
Είμαστε ενωμένοι, γιατί είμαστε αντιμέτωποι με το τελευταίο στάδιο μιας γενοκτονίας. Ο Αδόλφος Χίτλερ έγραψε ότι “οι ΗΠΑ βρήκαν το σωστό τρόπο να αντιμετωπίσουν τις ανεπιθύμητες φυλές”. Γι΄ αυτό και έφτιαξε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με βάση την ινδιάνικη εμπειρία και έκλεισε εκεί τους εβραίους του, τους ομοφυλόφιλούς του. Εμείς είμασταν η έμπνευση και πίσω από το Απαρτχάιντ. Το Απαρτχάιντ πέρασε στην Νότιο Αφρική τριάντα χρόνια μετα την ψήφιση του αμερικάνικου νόμου περί “Αναδιοργάνωσης των Ινδιάνων” (Indian Reorganisation act), δηλαδή ενός γενοκτόνου Απαρτχάιντ. Ξέρεις ότι το 70% των αμερικάνων ινδιάνων είναι πρόσφυγες και έχει υποχρεωθεί να ζει σε καταυλισμούς σε περιοχές ξένες, μακρυά από την πατρίδα του; Είμαστε πρόσφυγες. Γι αυτό και δεν μπορούμε να αναπτυχθούμε.»
«Την αγαπάω την οργή μου, γιατί ξεκινάει από το ότι γνωρίζω πως είμαι ο πρόγονος εκείνων που ειν΄αγέννητοι ακόμη. Αν είμαι ελεύθερος δε θα είμαι πια οργισμένος. Δεν ξεχνώ ότι κάποτε είμασταν ελεύθεροι. Και η ελευθερία είναι η απόλυτη έκφραση σεβασμού. Θελουμε την ελευθερία μας. “Αν ξεχάσετε ποτέ ότι κάποτε είσασταν ελεύθεροι άνθρωποι, θα πάψετε να είστε Λακότα, θα πάψετε να υπάρχετε”. Αυτό έχω στο νου μου. Αυτό γεννάει την οργή μου. Σκέψου. Οι ινδιάνοι των πεδιάδων πολέμησαν και νίκησαν το λευκό, και τώρα ανεμίζουμε στη γη μας την αμερικάνικη σημαία. Το μόνο που επιτρέπεται στους άνδρες μας είναι να πάνε στρατό, να πάνε να σκοτώσουν σκουρόχρωμους ανθρώπους, με δέρμα σαν το δικό μας. Και μετά τους θάβουν με την αμερικάνικη σημαία. Είναι αυτοτιμωρία, ειναι ντροπή. Τίποτε δεν βελτιώθηκε [στους όρους ζωής]. Γιατί να βελτιωθεί; μη ξεχνάς ότι οι αποικιοκρατικές μέθοδοι των ΗΠΑ γεννιούνται και αναθρέφονται στους ινδιάνικους καταυλισμούς. Μετά γίνονται εξαγωγή στον υπόλοιπο κόσμο ή, τώρα πια, και στον λαό των ΗΠΑ.
Γιατί νομίζεις είναι έτσι αυτή η χώρα; Διότι όλοι έρχονται εδώ από απληστία. Εξαιρούνται οι απόγονοι των σκλάβων. Όμως, όλοι οι άλλοι, οι άγγλοι, οι κινέζοι, ακόμη και οι νέοι αφρικανοί, όλοι οι άποικοι, όποιο κι αν αν είναι το χρώμα του δέρματός τους, ακόμη κι οι έλληνες, έρχονται εδώ από απληστία. Πιστεύω πως για την απληστία και όσα συνεπάγεται, ευθύνεται η πατριαρχική κοινωνία. Η πατριαρχική κοινωνία είναι μια κοινωνία στηριγμένη στο φόβο. Δες τι κάνουν οι άνδρες: Στην κορυφή, ψηλά, είναι η κυρίαρχη ελίτ, αυτοί που κυβερνούν τον κόσμο. Βλέπεις να έχει γυναίκες εκεί; όχι. Η Κοντολίζα Ράις δεν είναι γυναίκα, είναι ομοιότυπο άνδρα: μόνο τέτοιες γυναίκες, που έχουν γίνει άνδρες, φτάνουν στην εξουσία. Και τι κάνει με τον κόσμο η κυρίαρχη πατριαρχική ελίτ; Πόλεμο. Δες πως συμπεριφέρονται οι άνδρες στη φυλακή. Γίνονται κτήνη – και εδώ που τα λέμε, αυτό είναι προσβλητικό για τα κτήνη, τα κτήνη γνωρίζουν τη θέση τους και ακολουθούν τις οδηγίες που τους έδωσε το Μεγάλο Πνεύμα στην Αρχή του Χρόνου, στην αρχή της δημιουργίας. Δεν παρεκλίνουν από αυτές τις οδηγίες. Αλλά το μέλος της πατριαρχικής κοινωνίας, αυτοαποκαλείται “πολιτισμένος” και ο μόνος τρόπος με τον οποίο λύνει τις διαφορές του είναι το κλομπ. Να βασανίσεις, να ακρωτηριάσεις, και να σκοτώσεις αυτόν που τολμά να διαφωνίσει μαζί σου; Αυτό δεν είναι πολιτισμός, αλλά κτηνωδία. Ετσι βλέπω την Αμερική.»
«Όλοι όσοι γεννηθήκαμε σε αυτόν εδώ τον τόπο έχοντας άλλο χρώμα, έπρεπε να μάθουμε το λευκό. Ξέρουμε τη μουσική του, την ιστορία του, όλα όσα θέλει κι επιθυμεί, ξέρουμε τις φοβίες του, τους κανόνες του, ξέρουμε πως, από την ημέρα που δημιουργήθηκε αυτή η χώρα του εδώ, οι ΗΠΑ, είναι διαρκώς σε πόλεμο. Δεν υπήρξε έτος της ύπαρξής της, που να μη βρίσκονταν σε πόλεμο. Και αυτό αποτελεί προσβολή στην ανθρωπότητα και προσβολή σε κάθε κάτοικο αυτής της χώρας, που τον κρατούν στην άγνοια, να μη μπορεί να δει πέρα από τη μύτη του. Αλλά, δες που είναι η ειρωνία. Όλες τις πολιτικές που εφάρμοσαν και τελειοποίησαν εδώ σε μας και ύστερα τις εξήγαγαν στον κοσμο πίσω από την πλάτη του αμερικάνικου λαού, τώρα τις φέρνουν εδώ. Ο αμερικανικός λαός είναι οι ινδιάνοι του 21ου αιώνα. Ξέρεις, εγώ μεγάλωσα σε μια Αμερική ελευθεριακή κατά κάποιον τρόπο. Ηταν ένας κόσμος που ήλπιζε ακόμη, τότε. Γεννιόταν απελευθερωτικά κινήματα, ανδρώνονταν το κίνημα των μαύρων, της νεολαίας στα κολλέγια και τα πανεπιστήμια, το γυναικείο κίνημα, το ινδιάνικο κίνημα, όλα τα απελευθερωτικά κινήματα του ΄60 και του ΄70. Τι συνέβη κατόπιν; Μας έπεισε η κυβέρνηση, όλους μας, να αρκεστούμε σε “πολιτικά δικαιώματα”. Και τι είναι ακριβώς αυτά τα πολιτικά δικαιώματα; Μα, η Παράκληση προς το Κυρίαρχο Αρσενικό: “σε παρακαλώ άσε με να γίνω σαν κι εσένα! θέλω κι εγώ να χρησιμοποιήσω γκλομπς!”. Και έτσι, η Αμερική έγινε ένα αστυνομικό κράτος. Δεν μπορούσαν πια να ελέγξουν τις γυναίκες, όπως έκαναν τόσες χιλιάδες χρόνια, δεν μπορούσαν να ελέγξουν τους μαύρους, τους νέους, και γι΄αυτό έγιναν ένα κράτος Νόμων. Και όσο περισσότερους νόμους φτιάχνεις, τόσο περισσότερους παρανόμους δημιουργείς.»
«Εχουμε ο καθένας άλλη πολιτιστική θέαση του κόσμου, και παράλληλα έχουμε σεβασμό στον τρόπο των άλλων. Αυτό δε θέλουμε να το χάσουμε. Ο τρόπος σου είναι δικός σου. Δεν μας ενδιαφέρει η ενότητα, η προτεραιότητά μας είναι ο σεβασμός. Με αηδιάζει η λέξη “ενότητα” όπως χρησιμοποιείται στην αγγλική γλώσσα. Δες τις “Ενωμένες” Πολιτείες της Αμερικής – δεν είναι ενωμένες. Δες τα “Ενωμένα” Έθνη, καθόλου ενωμένα δεν είναι. Δεν μου αρέσει η “ενότητα” αυτή. Οι χρυσαετοί δεν θέλουν να γίνουν φαλακροί αετοί, τα γαϊδούρια δε θέλουν να γίνουν άλογα, μήτε τα άλογα θέλουν να γίνουν γαϊδούρια. Αυτός είναι ο νόμος της φύσης. Δεν θέλουμε να γίνουμε λευκοί, αλλά δε θέλουμε να γίνουμε ούτε Κομάντσι, Σεμινόλες, Νάβαχο… Είμαστε οι Λακότα. Πέρα από αυτό όμως, είναι αναγκαία η κοινή μας άμυνα και την επιδιώκουμε. Πρέπει να διδαχθούμε από άλλους σαν κι εμάς. Από τους παλαιστίνιους, τους Μαορί. Οι παλαιστίνιοι, το λέω πάντα, είναι πρότυπο για μας. Μας διδάσκουν πως μπορείς να διατηρήσεις την αξιοπρέπειά σου κάτω από τις συνθήκες που βρισκόμαστε. Ελέγχουν την παιδεία των παιδιών τους. Γι αυτό και επιβιώνουν αυτής της φρικιαστικής γενοκτονίας που οι ισραηλινοί έχουν εξαπολύσει εναντίον τους. Λοιπόν, εμείς είμαστε οι παλαιστίνιοι της Αμερικής και οι παλαιστίνιοι είναι οι ινδιάνοι της Μέσης Ανατολής. Εμείς όμως κάναμε το μεγάλο λάθος, το τεράστιο λάθος να επιτρέψουμε στους λευκούς να “μορφώσουν” τα παιδιά μας. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Γι΄ αυτό είδατε αυτό το τεράστιο προκάτ τίπι όπως ερχόσασταν, γιατί πρέπει να φτιάξουμε σχολείο, να πάρουμε τα παιδιά μας πίσω, να οργανώσουμε κατά το πρότυπο των Μαορί τις σπουδές τους.»
«Το μόνο καλό με την πατριαρχία είναι ότι, κάθε πατριαρχική αυτοκρατορία νικήθηκε από τα μέσα. Μόνο που, παλιά, η διαδικασία αυτή έπαιρνε αιώνες. Όμως, η Αμερική είναι τοσο άπληστη, τόσο λαίμαργη και βουλιμική μες στην απληστία της, που οι ταχύτητες των ιστορικών εξελίξεων θα είναι ανάλογες με την ταχύτητα του ξεζουμίσματος. Θεωρώ ότι η Δημοκρατία των Λακότα, που σήμερα ζητεί την ελευθερία της από την Αμερική, είναι απλώς η πρώτη. Δεν μπορούν να συνεχίσουν να φτιάχνουν για πάντα ινδιάνικους καταυλισμούς σε όλο τον κόσμο – γιατι το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Κοσσυφοπέδιο είναι ακριβώς αυτό.».