Όπως περιγράφεται η μεθοδολογία της μελέτης που ακολουθήθηκε από την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), οι πληροφορίες διασταυρώθηκαν από δημόσια διαθέσιμα στοιχεία: κυρίως από τις επίσημες ανακοινώσεις του ελληνικού και τουρκικού λιμενικού, αλλά και της Ύπατης Αρμοστείας του OHE για τους Πρόσφυγες, δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ, αναρτήσεις των οργανώσεων Alarm Phone και Aegean Boat Report. Η οργάνωση επίσης, διασταύρωσε τα στοιχεία με εκείνα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, και συγκεκριμένα του Missing Migrants Project, το οποίο καταγράφει τα περιστατικά με θανάτους στα σύνορα ή κατά τη διαδικασία μετανάστευσης.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το τέλος του έτους ήταν το πλέον πολύνεκρο, με 9 συνολικά περιστατικά τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, και με τραγικό απολογισμό 36 νεκρούς/ες και 41 αναφερόμενους/ες ως αγνοούμενους/ες.

Τονίζεται ότι στην τουρκική πλευρά του Αιγαίου, καταγράφηκαν τουλάχιστον 42 νεκροί/ες και 9 αναφερόμενοι/ες αγνοούμενοι/ες σε 8 περιστατικά ναυαγίων. Αν και οι αριθμοί αυτοί δεν είναι εξαντλητικοί, καθώς είναι αρκετά πιο περιορισμένη για την οργάνωση η πρόσβαση στα στοιχεία της Τουρκίας, προκύπτει ότι συνολικά στο Αιγαίο, τουλάχιστον 171 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται το 2024, σε 35 προσφυγικά ναυάγια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, από τα 27 ναυάγια με νεκρούς/ες ή αγνοούμενους/ες που καταγράφηκαν στην Ελλάδα, 12 σημειώθηκαν στο Βόρειο Αιγαίο, 11 στο Νότιο Αιγαίο, και 4 στην Κρήτη. Στον χάρτη που παρατίθεται, απεικονίζονται τα νησιά στη θαλάσσια περιοχή των οποίων εντοπίστηκαν τα ναυάγια. Παρατηρείται ότι τα περισσότερα ναυάγια με νεκρούς/ές ή αγνοούμενους/ες έχουν σημειωθεί στη θαλάσσια περιοχή της Σάμου (8), της Ρόδου (5) και της Λέσβου (3).

«Καταγράφονται δημόσιες αναφορές άσκησης βίας από το ελληνικό λιμενικό»

Ακόμα, σύμφωνα με την ίδια οργάνωση, υπάρχουν περιστατικά που καταγράφονται δημόσιες αναφορές άσκησης βίας από το ελληνικό λιμενικό κατά την διάρκεια της καταδίωξης και δη εμβολισμό της προσφυγικής βάρκας που χρήζουν ανεξάρτητης και αποτελεσματικής διερεύνησης. Η οργάνωση μάλιστα, φέρνει ως παράδειγμα τη περίπτωση του πρόσφατου ναυαγίου ανοιχτά της Ρόδου, στις 20/12/2024, όπου, «σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων, ένα σκάφος του Λιμενικού Σώματος εμβόλισε βίαια ένα σκάφος που μετέφερε 27 άτομα (..)» με αποτέλεσμα τον βίαιο θάνατο 8 ατόμων, τρία εκ των οποίων ανασύρθηκαν διαμελισμένα.

Μέσα στα συμπεράσματα της έρευνας είναι και το γεγονός ότι τα πολύνεκρα ναυάγια έχουν ενταθεί. «Η ανυπαρξία ασφαλών και νόμιμων διαδρομών για τους ανθρώπους που αναζητούν άσυλο στην ΕΕ και οι πρακτικές αποτροπής που ακολουθούνται συστηματικά στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ κατά παράβαση στοιχειωδών κανόνων δικαίου, οδηγούν τόσους ανθρώπους στον θάνατο. Ενάμιση χρόνο μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, όπου πάνω από 600 άτομα έχασαν τη ζωή τους, τα ναυάγια και οι θάνατοι στα σύνορα εξακολουθούν να αποτελούν σχεδόν καθημερινότητα» σημειώνει η RSA.

Η διεθνής οργάνωση καταλήγει ότι «η ριζική μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών και ελληνικών πολιτικών για το άσυλο και τη μετανάστευση, με γνώμονα τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών/ριών είναι επιτακτική, στον αντίποδα της “κανονικότητας” των θανάτων στα προσφυγικά ναυάγια. Πρώτο και απαραίτητο βήμα είναι η εξασφάλιση νόμιμων και ασφαλών οδών, ώστε όσοι και όσες αναζητούν άσυλο να μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια. Παράλληλα, οι νεκροί, οι αγνοούμενοι και οι οικογένειές τους δικαιούνται στήριξη και δικαιοσύνη. Είναι επιτακτική ανάγκη η υποστήριξη του αγώνα τους και ο τερματισμός των άδικων θανάτων στα σύνορα».