του Θάνου Καμήλαλη
Το πρωί της Πέμπτης ο υφυπουργός Θοδωρής Λιβάνιος, αποφάσισε να κάνει μία δήλωση για διευκρινίσεις σε ακόμα ένα θέμα που για το 99% των ΜΜΕ δεν υπήρξε ποτέ: Το ζήτημα που προέκυψε με τον «τρομονόμο στην Τέχνη» και προκαλεί μαζικές αντιδράσεις από τον καλιτεχνικό χώρο, μέσα σε μόλις ένα 24ωρο περίπου. Από εκεί που η Τέχνη προστατεύεται απόλυτα από το Σύνταγμα, βρεθήκαμε να συζητάμε για το αν κάποιος θα διώκεται με τον τρομονόμο για υποκινητής τρομοκρατικών ενεργειών και μίσους.
Τελικά, όπως προκύπτει από τις «διευκρινίσεις» Λιβάνιου ως απάντηση «στις ανυπόστατες καταγγελίες», όσοι κινητοποιήθηκαν, όσοι κατήγγειλαν, όσοι ασχοληθήκαμε, δεν είμαστε καθόλου υπερβολικοί. Ούτε «δεν διαβάσαμε καλά», ούτε «είναι απλά μία ενσωμάτωση ευρωπαϊκής οδηγίας». Το ζήτημα ήταν και είναι, όσο κινούμαστε στα θολά των προφορικών δεσμεύσεων, πολύ σοβαρό. Αυτό που φαίνεται από τις διορθώσεις που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, είναι ότι πήγε να εκμεταλλευτεί και εδώ, όσο περισσότερο γίνεται, το «δόγμα του Σοκ» που έχει επιβάλει, με τα συνεχή νομοσχέδια και διατάξεις που περνούν από τη Βουλή, χτυπώντας ξανά και ξανά μία κοινωνία που βρίσκεται ζαλισμένη, αγχωμένη, φοβισμένη, λόγω της πανδημίας.
Γιατί από το κείμενο που παρουσίασε στη δήλωσή του ο Υφυπουργός, λείπει η οποιαδήποτε αναφορά σε «πρόκληση σε τρομοκρατική ενέργεια» και η σύνδεση με τον (ακόμα εντελώς θολό και προβληματικό) «τρομονόμο», που περιλαμβάνει πλήθος έωλων διατάξεων για υποκίνηση επιθέσεων σε διεθνείς οργανισμούς, υποκίνηση βίας και τρομοκρατίας με δημόσιο λόγο στο διαδίκτυο κ.α. Λείπουν επίσης οι αναφορές σε υποκίνηση βίας και μίσους για «πολιτικά φρονήματα ή απόψεις» αλλά και για «περιουσία». Προφανώς, τέτοιες διατάξεις δεν έχουν μπει αθώα, ούτε αρκεί το «μας παρεξηγήσατε».
Δεν αρκεί, αφενός γιατί βλέπουμε πάρα πολύ καλά την άποψη της Νέας Δημοκρατίας του Κυριάκου Μητσοτάκη για τις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μαζί με τη λύσσα της να στρέφεται εναντίον αυτών, λίγο λίγο, όλο και περισσότερο. Την ώρα που στο μέτωπο της πανδημίας η λύση πλέον είναι να περιμένουμε τον καλό καιρό του Απριλίου και τον «ήλιο του εμβολίου», σε όλα τα υπόλοιπα η επίθεση είναι ανελέητη. Κάθε εβδομάδα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία ανάλγητη, ή αυταρχική, ή νεοφιλελεύθερη, αντιδημοκρατική διάταξη. Τη μία είναι η αύξηση των προστίμων, που την παίρνει πίσω ο «Αυτοκράτορας» μετά την κατακραυγή. Την άλλη η παράλογη και υγειονομικά λάθος απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 18:00 τα Σαββατοκύριακα. Την επόμενη το έκτρωμα για τη δημόσια Παιδεία, λίγο παραπέρα το νομοσχέδιο Λιβάνιου που μεταξύ πολλών άλλων χαρίζει στα κανάλια τη δόση των 3,5 εκατ. Ευρώ.
Δεν αρκεί επίσης, γιατί ο χώρος του διαδικτύου προσφέρει μία ελευθερία που δεν έχει ακόμα ελεγχθεί. Μπορεί η συζήτηση να γίνεται και το περιεχόμενο να ανεβάζεται σε κολοσσούς όπως το facebook και το Υoutube, μπορεί η Google να έχει τέτοια δύναμη που άμα δεν βρίσκεται κάτι εκεί, δεν υπάρχει, αλλά σε σύγκριση με τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας, το διαδίκτυο παραμένει ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος. Η προσπάθεια να τιθασευτεί είναι συνεχής, από τις μηνύσεις σε σχόλια, μέχρι το Copyright Law της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή την «αστυνόμευση» στη διάχυση της πληροφορίας με τον μπαμπούλα του «ελέγχου των fake news». Δεν αρκεί τέλος, γιατί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει μία συνεχείς προσπάθεια να ελεγχθεί ο «ριζοσπαστισμός», ως μορφή θωράκισης από εποχές αντιδράσεων στις διαδοχικές κρίσεις.
Σε κάποια μορφή λοιπόν, υπάρχουν ζητήματα που θα τα ξαναβρούμε μπροστά μας, αργά ή και γρήγορα. Αλλά η κυβερνητική υπαναχώρηση, ειδικά λόγω της φάσης που έρχεται, είναι σημαντική. Σημαντική, αν κρατηθεί, για την προστασία συνταγματικά κατοχυρωμένων ελευθεριών, σημαντική για τον συμβολισμό ότι η πιο μαύρη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης μπορεί ακόμα και μέσα στην πανδημία να μαζεύει αυθαίρετες και αυταρχικές διατάξεις, μετά από αντιδράσεις στα σόσιαλ και στον δρόμο. Σημαντική για την Τέχνη, τον Λόγο, την Ενημέρωση, τη δύναμη της ελευθερίας του διαδικτύου.
Υπάρχει το μηδενιστικό αντεπιχείρημα, το πόσα αλλά περνάνε, σχεδόν καθημερινά. Ή τι θα φέρουν σε μία εβδομάδα από σήμερα, πού θα επιλέξουν να χτυπήσουν, πότε και πόσο θα μας τρίψουν στα μούτρα την έπαρσή τους, με τι τρόπο θα συνεχίζουν να φτύνουν πάνω στις πρωτοφανείς θυσίες των πολιτών, πόσα ψέματα θα κατεβάσουν τα επιτελεία τους, πόσο προστατευμένοι θα είναι από τα κανάλια τους.
Σήμερα δεν είναι μία «καλή μέρα». Οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό έχουν υποφέρει εδώ και έναν χρόνο και διεκδικούν ακόμα τα αυτονόητα, μαζί με μία πολύ απαραίτητη κάθαρση, η κοινωνία υποφέρει καθημερινά, οι Σχολές των φοιτητών είναι κλειστές εδώ και έναν χρόνο, η Δημόσια Παιδεία και η Έρευνα θα υποφέρουν ακόμα περισσότερο με την «Ασφάλεια» να χρηματοδοτείται με τα μισά χρήματα από όλα τα ΑΕΙ συνολικά, οι μη προνομιούχοι μαθητές θα έχουν ακόμα περισσότερα εμπόδια σε μία χώρα που όλο και περισσότερα (ήθη, ειδεχθή εγκλήματα, σιωπή, εκπαίδευση) θα εξαγοράζονται με χρήματα. Όμως, παρά τα όσα μαύρα συμβαίνουν στις ζωές μας, πέρα από μία πρωτοφανή υγειονομική συνθήκη, πού και πού γίνεται και ένα μικρό ή μεγάλο γεγονός που δίνει ένα μικρό αλλά πρακτικά και συμβολικά ηχηρό μήνυμα.
Το μαύρο τους δεν είναι ανίκητο.