Στη Novartis η λογική θάβεται στη δήθεν «σκευωρία»

του Θάνου Καμήλαλη

Γιατί πέρα από τις αλλεπάλληλες συνεδριάσεις, τις δηλώσεις, τις διαφωνίες, τον άσκοπο θόρυβο, τον «Ρασπούτιν» και τους σκοτεινούς «συνωμότες», η υπόθεση, βάσει των στοιχείων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, απαιτεί απλά λίγη λογική. Αυτό, δεν είναι καθόλου δεδομένο, καθώς όλη η προσπάθεια των υπερμάχων της «σκευωρίας» είναι ο αποπροσανατολισμός, η σκόνη και η… βαρεμάρα των πολιτών.

Τι σημαίνει το τελευταίο; Σημαίνει ότι υπάρχει μια τεράστια προσπάθεια η ουσία τους σκανδάλου Novartis και οι πιθανές ευθύνες κρατικών αξιωματούχων να θαφτούν κάτω από δικαστικές κόντρες, διαδικαστικά ζητήματα «κουκουλοφόρους» μάρτυρες και μία θολή κατηγορία ότι ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης, μαζί με τους εισαγγελείς Διαφθοράς, σε κάποιο υπόγειο προφανώς, μηχανορραφούσαν για το πώς θα εμπλέξουν πολιτικούς αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ στην υπόθεση. Καταθέσεις επί καταθέσεων, κλήσεις μαρτύρων, εισαγγελείς εναντίον άλλων εισαγγελέων και κάθε φορά, η μία πλευρά να λέει ότι είναι μέρα και η άλλη ότι είναι νύχτα. Κάθε φορά, κάθε κατάθεση, αποδεικνύει, μέσω των «κοινοβουλευτικών πλευρών» για τη μία πλευρά την σκευωρία και για την άλλη το σκάνδαλο. Μέσα σε όλα αυτά, η υπόθεση γίνεται όλο και πιο «πολύπλοκη» για τους πολίτες, που σταδιακά χάνουν το ενδιαφέρον τους, αλλά και την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς του πολιτεύματος.

Τουλάχιστον,  η διαρροή των πληροφοριακών εγγράφων του FBI, λόγω της κατάθεσής τους στην Προανακριτική, μπορεί να βάλει κάποια πράγματα στη θέση τους, για την κοινή γνώμη. Μόνο για την κοινή γνώμη βέβαια, καθώς αυτή η Προανακριτική – παρωδία δεν έχει καμία διάθεση να ασχοληθεί με τα στοιχεία της υπόθεσης.

Είναι ταυτόχρονα εξοργιστικό και απόλυτα αναμενόμενο το γεγονός ότι κατατέθηκαν από τον Αγγελή τα έγγραφα και οι πηγές της ΝΔ διέρρεαν στα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ ότι «αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει τίποτα», ή το ΚΙΝΑΛ επίσημα, μέσω του μέλους της Επιτροπής, Βασίλη Κεγκέρογλου, έχει το θράσος να λέει δημόσια ότι είναι «δικαιωμένο» και ότι στα έγγραφα «δεν υπάρχουν στοιχεία για πολιτικά πρόσωπα». Η αναφορά στον Ανδρέα Λοβέρδο, είναι εκεί βέβαια ξεκάθαρη. Αλλά τι σημασία έχει για μία Επιτροπή, σε ρόλο «εισαγγελέα», που καλείται να ελέγξει τον εαυτό της;

Στα έγγραφα πάντως τεκμηριώνονται πολλά:

• Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τη Novartis, καθώς αποτελεί χώρα αναφοράς για την τιμολογιακή πολιτική του φαρμάκου σε 29 άλλες χώρες.
• Το γεγονός ότι σύμφωνα με τις έρευνες του FBI, οι πρακτικές της εταιρείας της απέφεραν κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Ήταν η μόνη; Τι συνέβη το προηγούμενο διάστημα, καθώς τα στοιχεία καλύπτουν την περίοδο 2008-2014. Πότε σταμάτησε η πρακτική; Σταμάτησε ποτέ;
• Το γεγονός ότι για το ξέπλυμα χρήματος και τις δωροδοκίες χρησιμοποιήθηκαν ΜΜΕ και διαφημιστικές εταιρείες, σημαντικές πλευρές του αμαρτωλού τριγώνου, ή καλύτερα τετραγώνου της διαπλοκής. Αναφέρεται στα πληροφοριακά δελτία ότι «διαφημίσεις» πληρώνοντας με υπέρογκα ποσά, ακόμα και σε σάιτ που δημιουργήθηκαν γι αυτόν τον σκοπό, η Novartis λάμβανε πίσω το ένα τρίτο του ποσού, που κατέληγε σε αξιωματούχους
• Το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι αυτών των σχεδίων γίνονταν με στόχο τους γιατρούς, ώστε να συνταγογραφούν τα φάρμακα της εταιρείας, αντί των ανταγωνιστών της. Η έρευνα του FBI πληροφορεί τις ελληνικές αρχές ότι αυτό γινόταν μέσω συνεδρίων και ταξιδιών.
• Το γεγονός ότι, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι όλα συνέβαιναν χωρίς πολιτικά πρόσωπα να έχουν λάβει ούτε ένα ευρώ, όλα αυτά γίνονταν κάτω από τη μύτη των αρμόδιων υπουργών. Έστω λοιπόν ότι δεν υπάρχει καμία ποινική ευθύνη. Η βαριά πολιτική ευθύνη δεν μπορεί να αμφισβητηθεί καθώς, στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι αρμόδιοι κοιμόντουσαν.
• Το γεγονός ότι όπως αναφέρεται σε ένα εκ των πληροφοριακών εγγράφων, τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί δεν βασίζονται μόνο στις καταθέσεις προστατευόμενων από τις ΗΠΑ μαρτύρων, αλλά πολλά από αυτά επιβεβαιώνονται και με αποδεικτικό υλικό, μολονότι δεν αποτελούν «τελικά συμπεράσματα».

Παράλληλα, η εισαγγελέας Διαφθοράς, Ελένη Τουλουπάκη, έχει καταθέσει ότι η έρευνα της υπηρεσίας της για την υπόθεση δεν περιορίστηκε μόνο στις καταθέσεις των μαρτύρων. Συγκεκριμένα, σε αναλυτικό της υπόμνημα που διαβιβάστηκε στην Προανακριτική, αποκαλύπτει πως εκτός των καταθέσεων, το υλικό της Εισαγγελίας περιλαμβάνει:

• Κατασχέσεις του συνόλου των ηλεκτρονικών υπολογιστών της Novartis, αλλά και των αντιγράφων ασφαλείας που φυλάσσονταν από ιδιωτική εταιρεία στον Ασπρόπυργο.
• Δεκάδες ελέγχους όλων των καταγγελόμενων εταιρειών και – μη πολιτικών – φυσικών προσώπων από το επιστημονικό προσωπικό της Εισαγγελίας Διαφθοράς
• Ελέγχους και πορισματικές εκθέσεις από πλήθος ελεγκτικών αρχών (Διέυθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, Οικονομική Αστυνομία κ.α.)
• Δεκάδες αιτήματα δικαστικής συνδρομής και ευρωπαϊκής εντολής έρευνας
• Περίπου 50 μαρτυρικές καταθέσεις.

Αντί όλων αυτών, γίνεται μία ανηλεής προσπάθεια, αφενός να μπλοκαριστούν οι έρευνες, αφετέρου να συσκοτιστεί το, όποιας μορφής και όποιους εύρους σκάνδαλο. Από την πρώτη στιγμή, τα πολιτικά πρόσωπα που εμπλέκονται και για τα οποία ξεκίνησε έρευνα στοχοποίησαν τα όργανα της Δικαιοσύνης που έκαναν το καθήκον τους: Ξεκίνησαν έρευνα, βασισμένη σε συγκεκριμένες πληροφορίες των αμερικανικών αρχών και με παράλληλη συλλογή στοιχείων σε εγχώριο επίπεδο.  Όταν έπεσαν πάνω σε πολιτικά πρόσωπα, έστειλαν τη δικογραφία αμελλητί στη Βουλή. Αυτό δεν ήταν ένα σχεδία της κακιάς Τουλουπάκη, προβλέπεται στο νόμο περί ευθύνης υπουργών του Βενιζέλου. Για κάποια από τα πρόσωπα η υπόθεση πέρασε στο αρχείο. Εκεί έλαμψε η Δικαιοσύνη; Για άλλα η έρευνα συνεχίζεται, για τον Λοβέρδο ασκήθηκε ποινική δίωξη για παθητική δωροδοκία. Εκεί συνεχίζεται η «σκευωρία»; Γίνεται να ισχύουν όλα μαζί;

Η Τουλουπάκη σχετικά με αυτό, κάνει λόγο για «σουρεαλιστική κωμωδία, αν ληφθεί υπόψη ότι «στήσαμε» μια υπόθεση, την οποία σχεδόν στο σύνολό της αρχεικοθετήσαμε, όχι βέβαια γιατί πτοηθήκαμε από τις υποβληθείσες μηνύσεις, αλλά γιατί είμαστε απολύτως αντικειμενικοί και αμερόληπτοι». Οι αρχειοθετήσεις των υποθέσεων για 7 πολιτικά πρόσωπα φαίνεται να έγιναν γιατί, μολονότι οι καταθέσεις των μαρτύρων επιβεβαιώθηκαν από έγγραφα μέσα από τα «άδυτα» της Novartis «δεν προκέκυψαν οι απαιτούμενες από το νόμο ενδείξεις περί του ότι οι ανωτέρω έλαβαν χρηματικά ανταλλάγματα, προκειμένου να προβούν σε συγκεκριμένες χαριστικές για την εταιρεία πράξεις».

Εντωμεταξύ, πρακτικά, αντί η νέα κυβέρνηση να εφαρμόσει το δόγμα του «καθαρού ουρανού που δεν φοβάται αστραπές» βάλθηκε να παρεμποδίζει τις έρευνες. Συστήθηκε η Προανακριτική – παρωδία, όπου ουσιαστική η πλευρά των ελεγχόμενων ελέγχει τους ελεγκτές της. Οι διαθέσεις της έγιναν ξεκάθαρες στο θέμα των προστατευόμενων μαρτύρων όπου η πλειοψηφία, σαν ταύρος σε γυαλοπωλείο, προσπαθούσε με μένος να αποκαλύψει την ταυτότητά τους, σταματώντας μόνο μετά τις επαναλαμβανόμενες ανακοινώσεις του Αρείου Πάγου. Συνέβησαν κι άλλα, πολλά, μέχρι που ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, τέως επόπτης της εισαγγελίας Διαφθοράς, Ιωάννης Αγγελής, κατέθεσε τα έγγραφα του FBI που προσπαθούσε η πλειοψηφία να πάρει από την εισαγγελέα Διαφθορά. Tώρα, η Προανακριτική καλεί και ως ύποπτη, μια δημοσιογράφο, τη Γιάνν Παπαδάκου, για τις αποκαλύψεις της, σε μία πρωτοφανή προσπάθεια φίμωσης του Τύπου.

Είναι σημαντικό ζήτημα επίσης, το αν ο Αγγελής έπρεπε να έχει στην κατοχή του αυτά τα έγγραφα, δεδομένου ότι είχε παραιτηθεί από τη θέση του εδώ και μήνες. Οι Εισαγγελείς Διαφθοράς, σε κοινή τους ανακοίνωση, κάνουν λόγο για «παράνομο αρχείο» και για έγγραφα που ήταν απαγορευμένα προς χρήση. Αυτό, τεκμηριώνεται από τα ίδια τα έγγραφα. Ο Αγγελής και η πλειοψηφία της ΝΔ υποστηρίζουν ότι επειδή τα έγγραφα είναι «μη απόρρητα», έπρεπε να κατατεθούν από την Τουλουπάκη. Ωστόσο, είναι σαφές ότι τα πληροφοριακά δελτία του FBI περιέχουν ρήτρα, να μην μοιραστούν με άλλες υπηρεσίες και να μην χρησιμοποιηθούν σε ποινικές διαδικασίες. Εξ’ου και το ότι η Εισαγγελία Διαφθοράς δεν χρησιμοποίησε τα έγγραφα ούτε στη δικογραφία που απέστειλε στη Βουλή (τότε που οι εμπλεκόμενοι αμφισβητούσαν τη συμμετοχή του FBI).

Τελικά, τι να πιστέψουμε; Τα στοιχεία που προκαλούν πολύ, τουλάχιστον, πολύ έντονο προβληματισμό ή τις κραυγές; Τις απαντήσεις ή τις μεθοδεύσεις και την ανάγκη διερεύνησης μιας εξαιρετικά σοβαρής υπόθεσης, στη σωστή της βάση, με όποιο αποτέλεσμα, ή την επίδειξη δύναμης των ισχυρών κατά όσων τόλμησαν να τους ελέγξουν; Τη λογική, ή την πλύση εγκεφάλου; Δεν είναι και δύσκολα τα διλήμματα.