Στο πλευρό μιας «εγκληματικής οργάνωσης» (UPD)

του Θάνου Καμήλαλη

UPDATE (8/11): Το άρθρο δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο, ενόψει της έναρξης των αλλεπάληλων δικών του κινήματος κατά της εξόρυξης χρυσού. Από τότε:

• Αθωώθηκαν 17 κάτοικοι της Ιερισσού για «επεισόδια» με την αστυνομία τον Μάρτιο του 2013. Τότε που «μπήκαν στο χωριό τα ΜΑΤ» όπως τραγούδησαν και οι Υπεραστικοί, τότε που ολόκληρη η Ιερισσός πνίγηκε στα δακρυγόνα. Πέντε άλλοι όμως θα καθίσουν ξανά στο εδώλιο τον ερχόμενο Μάρτιο.
• Αθωώθηκαν ομόφωνα 21 κάτοικοι της Ιερισσού για τη συμβολική κατάληψη στο δημαρχείο, τον Μάρτιο του 2012.
• Καταδικάστηκαν σε ένα χρόνο φυλάκιση με αναστολή 4 κάτοικοι, επίσης για συμβολική κατάληψη στο δημαρχείο, παρά το γεγονός ότι μάρτυρες βεβαίωσαν το δικαστήριο ότι δεν συνέβη κάτι το μεμπτό.

Αξίζει να αναφερθεί επίσης η τοποθέτηση της προέδρου του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Θεσσαλονίκης, λίγο πριν αθωώσει τους 21 κατοίκους για την κατάληψη στο δημαρχείο:

«Είναι θλιβερό μία τοπική κοινωνία να διχάζεται και να οδηγείται στα δικαστήρια για να βρει το δίκαιό της. Είναι ευχής έργον οι τοπικοί άρχοντες να συνεργαστούν προς την κατεύθυνση της εκτόνωσης της έντασης στην περιοχή»

Η δίκη για τον εμπρησμό του εργοστασίου, που ξεκινάει αύριο, Πέμπτη 9 Νοεμβρίου είναι μάλλον η πιο σοβαρή και σημαντική. 20 πολίτες της Χαλκιδικής αντιμέτωποι με 9 κακουργήματα και 8 πλημελλήματα (τέλος UPDATE)

Οι κατηγορούμενοι έρχονται αντιμέτωποι με ένα βαρύτατο, αλλά παράλογο, κατηγορητήριο. Σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, απόπειρα ανθρωποκτονίας, ληστεία, έκρηξη, κατοχή εκρηκτικών, είναι μερικά από τα αδικήματα που καταγράφονται στο σχετικό βούλευμα. Για το αν το βούλευμα του εισαγγελέα εφετών Θεσσαλονίκης αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και όχι «ρεπορτάζ» μεγάλων ΜΜΕ και ανακοινώσεις της «Ελληνικός Χρυσός», αξίζει να αναφερθούν συνοπτικά μερικά από τα πιο εντυπωσιακά σημεία του, όπως τα καταγράφει ένας από τους κατοίκους της περιοχής

Οι ανωτέρω μεμονωμένες αντιδράσεις και έκνομες ενέργειες έγιναν μαζικές, με αποτέλεσμα οι κατηγορούμενοι από κοινού μεταξύ τους αλλά και με άλλους άγνωστους δράστες, να ενταχθούν σε πολυάριθμη εγκληματική οργάνωση με διαρκή δράση, εσωτερική διάρθρωση και ιεραρχική δομή που επεδίωκε την τέλεση περισσότερων του ενός κακουργημάτων

Εδώ μαθαίνουμε ότι η οργάνωση ενός κινήματος, με επιτροπές, συντονιστικά και μέλη σε διάφορες περιοχές της χώρας ποινικοποιείται και θεωρείται «εγκληματική οργάνωση με ιεραρχική δομή», παραπέμποντας σε άλλες, σκοτεινές εποχές.

…διότι η εταιρία λειτουργούσε νομίμως έχοντας εφοδιασθεί με όλες τις απαιτούμενες άδειες, οποιεσδήποτε δε προσφυγές, αγωγές, αιτήσεις σε βάρος της εταιρίας απερρίφθησαν, κάποιοι εκ των αντιδρώντων άρχισαν να εντείνουν τις αντιδράσεις τους οι οποίες εκδηλώνονταν με μια σειρά έκνομων ενεργειών

Εδώ οι συντάκτες του κατηγορητηρίου… βιάζονται να χαρακτηρίσουν «νόμιμη» τη δράση της «Ελληνικός Χρυσός» στη Χαλκιδική, ταυτιζόμενοι με την ανακοίνωση της εταιρείας σε ένα από τα περιστατικά που αναφέρονται στο βούλευμα, την επίθεση σε εργοτάξιο της στις 17 Φεβρουαρίου 2013. «Περιττό να τονίσουμε πως η  εταιρεία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. κατέχει όλες τις απαιτούμενες άδειες και όλες  οι ενέργειες της στην περιοχή του έργου γίνονται σύμφωνα με τις νόμιμες διαδικασίες και υπό την εποπτεία των αρμοδίων Αρχών» υποστήριζε τότε η «Ελληνικός Χρυσός». Αυτό που δεν αναφέρεται στο κατηγορητήριο είναι ότι, ενδεικτικά, το συγκεκριμένο εργοτάξιο της εταιρείας είχε κριθεί παράνομο και αυθαίρετο με απόφαση του τμήματος Πολεοδομίας του Δήμου Αριστοτέλη δύο μήνες νωρίτερα, στις 5 Δεκεμβρίου 2012. Επομένως ο βιαστικός ισχυρισμός του περί «νόμιμου ανεφοδιασμού κάθε απαιτούμενης άδειας» δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Και μπορεί ένα τέτοιο «λάθος» να μη διαγράφει τις κατηγορίες, που θα τεθούν στην κρίση των Αρχών, ωστόσο προσφέρει μια ιδέα σχετικά με το πώς συντάχθηκε το κατηγορητήριο.

Άλλο παράδειγμα: Ένα από τα περιστατικά που έχουν συμπεριληφθεί στο κατηγορητήριο αφορά την αφαίρεση σιδερένιων μπαρών που είχε εγκαταστήσει η «Ελληνικός Χρυσός» σε δημόσιο κοινόχρηστο δασικό δρόμο. Ή, όπως μας ενημερώνει το MEGA, «την πρωτοφανή επιδρομή κουκουλοφόρων στις εγκαταστάσεις της εταιρείας».

Κι αν από το MEGA δεν χρειάζεται να έχει κανείς μεγάλες απαιτήσεις, καθώς πέραν των άλλων, ο ιδιοκτήτης του κ.Μπόμπολας έχει συμφέροντα στην εξόρυξη του Χρυσού μέσω του «Άκτωρα», στο παραπεμπτικό βούλευμα δεν αναγράφεται ότι ούτε αυτή η δραστηριότητα της εταιρείας ήταν νόμιμη. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σε απόφαση της είχε θέσει ως όρο ότι «τόσο κατά την κατασκευή όσο και μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, ο δρόμος θα είναι σε κοινή χρήση και σε σύνδεση με το υπόλοιπο δασικό οδικό δίκτυο της περιοχής». Παραβαίνοντας τον συγκεκριμένο όρο, η «Ελληνικός Χρυσός» εγκατέστησε μπάρες που εμπόδιζαν τη διέλευση του δρόμου χωρίς έλεγχο, μισθώνοντας μάλιστα και φύλακες εταιρείας security για να ελέγχουν και να βιντεοσκοπούν την κατά τα άλλα «ελεύθερη δημόσια πρόσβαση».

Τον Απρίλιο του 2012 το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Πολυγύρου αποφάσισε ομόφωνα ότι … η εταιρεία χρησιμοποιώντας παράνομα συστήματα φύλαξης και ανίχνευσης σε δημόσια δασική οδό, στην οποία η πρόσβαση στον καθένα είναι ελεύθερη, και τοποθετώντας μπάρες απαγόρευσης εισόδου, (…)Παρεμπόδισαν χωρίς δικαίωμα την κυκλοφορία σε τόπους κοινής χρήσης στην στεριά και συγκεκριμένα σε δημόσια δασική οδό». Επομένως ούτε σε αυτήν την περίπτωση στοιχειοθετείται η αναφορά του κατηγορητηρίου περί καθόλα νόμιμης δράσης της «Ελληνικός Χρυσός»

Από τα γεγονότα της περιόδου 2012-2013 έχει περάσει σίγουρα πολύς καιρός. Στο διάστημα αυτό η «Ελληνικός Χρυσός» συνέχισε τις δραστηριότητες της, παρά τις αντιδράσεις της κοινωνίας και τις κατά καιρούς διαμάχες της με το ελληνικό Δημόσιο. Σε κάποια επιμέρους θέματα μάλιστα, δικαιώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ωστόσο προέκυψαν καινούρια ζητήματα στη σχέση της με τον νόμο. Συγκεκριμένα:

• Κρίθηκε οριστικά παράνομη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο η κρατική ενίσχυση που έλαβε η «Ελληνικός Χρυσός» από το ελληνικό Δημόσιο και η εταιρεία κλήθηκε να επιστρέψει 15,34 εκατ.ευρώ
• Αποκαλύφθηκε το «τούνελ» μέσω του οποίου τα κέρδη της εταιρείας μεταφέρονται προς εξωτικούς φορολογικούς παραδείσους. «Νόμιμο» μεν, χωρίς όφελος για το Δημόσιο δε.
• Κατατέθηκε στον εισαγγελέα από τον Δήμο Αριστοτέλη το πόρισμα ορκωτών ελεγκτών για «τριγωνικές συναλλαγές» της «Ελληνικός Χρυσός» με τον Δήμο επί δημαρχίας Χρήστου Πάχτα, σύμφωνα με το οποίο προκύπτει σωρεία παραβιάσεων.
• Σύμφωνα με την «Καθημερινή»,στην «Ελληνικός Χρυσός» επιβλήθηκαν τα δύο υψηλότερα πρόστιμα από τους επιθεωρητές περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ για το 2015, συνολικού ύψους σχεδόν 1,7 εκατ. ευρώ.
• Έξι χρόνια μετά το ξεκίνημα των δραστηριοτήτων στις Σκουριές, η «Ελληνικός Χρυσός» δεν μπορεί να αποδείξει ότι η μέθοδος μεταλλουργίας της, η ακαριαία τήξη (flash smelting) είναι εφαρμόσιμη στη Χαλκιδική. Όπως υπολόγισαν οι τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος εάν προχωρήσει η εξόρυξη χρυσού στην περιοχή, θα εκπέμπονται ετησίως στην ατμόσφαιρα 20.000 τόνοι αρσενικού. To flash smelting είναι ο «πυρήνας» της «επένδυσης» στη Χαλκιδική, η μόνη μέθοδος που είχε προτείνει η ίδια η εταιρεία στη Χαλκιδική και η μεταλλουργία το μόνο σημαντικό έσοδο που μπορεί να προσδοκά το ελληνικό Δημόσιο.
• Παράλληλα οι υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος έχουν εντοπίσει από τον Δεκέμβριο του 2015 την ύπαρξη αμίαντου στις Σκουριές, ενός καρκινογόνου ορυκτού, το οποίο σύμφωνα με επιστήμονες είναι πολύ επικίνδυνο για τους κατοίκους των Σκουριών αλλά και της ευρύτερης περιοχής, ακόμα και της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τα μέλη του κινήματος. Η εταιρεία είχε υποβαθμίσει την παρουσία του αμίαντου κατά τις τεχνικές της μελέτες

Επιστρέφοντας στο κατηγορητήριο, σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι σκοπός της «εγκληματικής οργάνωσης» ήταν

«να δημιουργήσει φοβικό κλίμα σε βάρος ιδιωτών κατοίκων, που είτε εργάζονται στην εταιρία είτε δεν αντιτίθενται στις δραστηριότητες αυτής.»

Αυτό είναι επίσης ενδιαφέρον γιατί από την άλλη πλευρά οι κάτοικοι που αντιτίθενται στην εξόρυξη χρυσού έχουν επανειλημμένα προχωρήσει σε καταγγελίες για δράσεις που θυμίζουν παρακράτος. Μαζικές προσαγωγές, ανακρίσεις ατόμων χωρίς παρουσία δικηγόρων, λήψη DNA κατά παράβαση της νομοθεσίας, παρακολούθηση τηλεφωνικών συνομιλιών, ρίψη δακρυγόνων ακόμα και σε αυλές σχολείων, εισβολές σε σπίτια, ψυχολογικά βασανιστήρια αναφέρονται σε μαρτυρίες που συνθέτουν ένα σκηνικό πραγματικής τρομοκρατίας. Από δυνάμεις των «σωμάτων ασφαλείας» που (κατά σύμπτωση) λάμβαναν οικονομικές και υλικοτεχνικές «δωρεές» από την «Ελληνικός Χρυσός» εκείνη την περίοδο, κάτι που έχει παραδεχτεί και η ίδια η εταιρεία (περιοδικό «Μεταλλευτικά Νέα» τεύχος 7, σελ10).

Η σιωπή σίγουρα δεν είναι χρυσός. Στη Χαλκιδική εκατοντάδες άνθρωποι όμως είδαν τη φωνή τους να ποινικοποιείται και καλούνται τώρα να παρουσιαστούν σε δικαστήρια ως «εγκληματίες». Αλλά οι φωνές που ζητούν γη, νερό, αέρα, δημοκρατία, ελευθερία, μόνο δίκαιες μπορούν να είναι.