Την Κυριακή 2 Οκτώβρη διεξάγεται ο 9ος Αγώνας Ορεινού Τρεξίματος 24km «ΞεΣκουριάΖω» στο όρος Κάκαβος. Φέτος θα υπάρχει κι ένας επιπλέον αγώνας ορεινού τρεξίματος 12,5km ενώ την ίδια ημέρα πραγματοποιείται και ο καθιερωμένος Λαϊκός Αγώνας Δρόμου 5km γύρω από το χωριό Μεγάλη Παναγία. Το μεσημέρι, αμέσως μετά τις απονομές των αγώνων, θα πραγματοποιηθεί παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού με την παραδοσιακή μπάντα «Δρομολάγνοι».

Τι συμβαίνει στις Σκουριές;

Στις Σκουριές το ορυχείο χρυσού και χαλκού βρίσκεται στη μέση ενός παρθένου δάσους. Η τοπική κοινωνία, εκτός από όσους εργάζονται ή ελπίζουν ότι θα βρουν δουλειά στα ορυχεία, στην πλειοψηφία της αντιτίθεται στις εργασίες της εξόρυξης εξαιτίας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων τόσο στο δάσος και το νερό της περιοχής, στην υγεία των ανθρώπων που ζουν εκεί αλλά και στην τοπική οικονομία.

Η υπόθεση των Σκουριών αποτελεί πεδίο συγκρούσεων. Οι επικριτές του σχεδίου λένε ότι η περίπτωση προσομοιάζει σε επενδύσεις που γίνονται παραδοσιακά στις οικονομικά υποβαθμισμένες χώρες και θα είναι καταστροφή περιβαλλοντική, ως επί το πλείστον, ενώ οι υποστηρικτές ισχυρίζονται π[ως θα είναι μια κερδοφόρα επένδυση που θα φέρει οικονομική ανάπτυξη και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Το Συμβούλιο της Επικρατείας απορρίπτει προσφυγές των κατοίκων που αντιδρούν, ενώ η αστυνομία, στο παρελθόν, έχει επανειλημμένα κάνει εκτεταμένη χρήση βίας με προσαγωγές, συλλήψεις, φυλακίσεις, έρευνες στα σπίτια όσων δραστηριοποιούνται εναντίον των μεταλλείων. Οι ακτιβιστές βρίσκονται υπό συνεχή επιτήρηση.

Στόχος της Ελληνικός Χρυσός (95% η Καναδική ELDORADO GOLD και 5% η ΑΚΤΩΡ) είναι η υλοποίηση μιας γιγαντιαίας επένδυσης. Το πλάνο 25ετίας προβλέπει εξόρυξη τεράστιων ποσοτήτων μετάλλων που απέχουν παρασάγγας σε σχέση με αυτές που είχαν γίνει στο παρελθόν. Συνολικά 380 εκατομμύρια τόνοι υπολογίζεται ότι θα αφαιρεθούν, ενώ τα τελευταία 2.500 χρόνια έχουν εξορυχθεί 33 εκατομμύρια τόνοι. Το κράτος προστατεύει την ιδιωτική επένδυση, και συνεχώς την ενισχύει, με επιπλέον χρηματοδοτήσεις.  

Η νέα σύμβαση δια χειρός ΝΔ

Στις 28 Φεβρουαρίου του 2020, το Συμβούλιο της Επικρατείας έβγαλε μια απόφαση, σύμφωνα με την οποία η εταιρεία ήταν αυτή που ευθυνόταν για την μη κατασκευή εργοστασίου μεταλλουργίας. Η απόφαση αυτή έδινε στο ελληνικό δημόσιο το δικαίωμα να καταγγείλει την σύμβαση και να ζητήσει αποζημιώσεις, όπως είχε το ΤΡΡ εξηγήσει αναλυτικά σε ρεπορτάζ του.

Η κυβέρνηση επέλεξε να παραιτηθεί από οποιαδήποτε διεκδίκηση αποζημίωσης και να αλλάξει τη σύμβαση.  Στη νέα καταστατική συμφωνία μεταξύ ελληνικού δημοσίου και ελληνικός χρυσός, το αν θα προχωρήσει η εταιρεία σε μεταλλουργία είναι πια προαιρετικό. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι το κράτος δεν παραιτήθηκε μόνο από τις αποζημιώσεις αλλά και από τα μελλοντικά του φορολογικά έσοδα. Η νέα σύμβαση έδινε χρονική διορία 2 ετών στην εταιρεία για να υποβάλλει νέα μελέτη μεταλλουργίας. Εκεί τελειώνουν και οι υποχρεώσεις της. Αν η μελέτη εγκριθεί έχει καλώς, αν όχι, η εταιρεία δεν έχει καμία άλλη υποχρέωση. Μπορεί να συνεχίσει και να επεκτείνει τις εξορύξεις για 25+ 25 χρόνια. Στη σύμβαση επίσης προβλεπόταν ότι και το δημόσιο και η Ελληνικός Χρυσός παραιτούνται από διεκδικήσεις αποζημιώσεων για ό,τι έχει συμβεί μέχρι τώρα.

Το βασικό αντάλλαγμα είναι η αύξηση του κύκλου εργασιών. Η εταιρεία υπόσχεται τον διπλασιασμό της επένδυσης και των θέσεων εργασίας, ωστόσο η υποχρέωση αυτή δεν αναγράφεται στην ίδια την σύμβαση, αλλά στο επενδυτικό σχέδιο που τη συνοδεύει. Τα μεταλλευτικά τέλη αυξάνονται κατά 10%. Τι σημαίνει αυτό; Ότι από 2 εκ. το χρόνο, τα μεταλλευτικά τέλη θα αυξηθούν σε 2,2 εκ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε έσοδα 5 ημερών από τα πρόστιμα για την μη τήρηση των μέτρων για τον covid. Όσον αφορά τα περιβαλλοντικά μέτρα, οι περισσότερες προβλέψεις υπήρχαν και στο προηγούμενο επενδυτικό σχέδιο. Το μόνο νέο, ήταν η εφαρμογή της τεχνολογίας της ξηρής απόθεσης για τα μεταλλευτικά κατάλοιπα στις Σκουριές, όπου οι δύο χώροι απόθεσης θα γίνουν ένας.

Ωστόσο η δυνατότητα περιβαλλοντικής εποπτείας και ελέγχου του έργου από την πλευρά του κράτους περιορίζεται σημαντικά. Ο έλεγχος της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έφυγε από την Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του υπουργείου και πήγε σε «ανεξάρτητο περιβαλλοντικό επιθεωρητή» που επιλέγεται και πληρώνεται από την εταιρεία. Οι κρατικοί επιθεωρητές περιβάλλοντος δεν θα μπορούν να κάνουν αιφνιδιαστικούς ελέγχους, παρά μόνο αν έχουν ειδοποιήσει την εταιρεία «σε εύλογο προηγούμενο διάστημα» και αν δεν είναι παρών στους ελέγχους ο «ανεξάρτητος επιθεωρητής» οι διοικητικές τους πράξεις θα κρίνονται άκυρες.

Και κάπου εκεί τα ανταλλάγματα αντιστρέφονται υπέρ της Ελληνικός Χρυσός. Προβλέπεται, σύμφωνα με τη σύμβαση, ειδικό φορολογικό καθεστώς για την εταιρεία (προστασία κεφαλαίων εξωτερικού), το δημόσιο δεσμεύεται σε πολύ σφικτές προθεσμίες για την αδειοδότηση των επιμέρους έργων, ενώ η ΕΧ θα μπορεί να πωλήσει μέρος ή το σύνολο της εκμετάλλευσης σε όποιον επενδυτή πληρεί τα τυπικά κριτήρια χωρίς να απαιτείται σύμφωνη γνώμη του δημοσίου.

Η πρωτοβουλία Save Skouries δημιούργησε ένα ενημερωτικό βίντεο με τα σκανδαλώδη σημεία αυτής της δύμβασης που υπεγράφη στις 5 Φεβρουαρίου 2021.

                

Αγώνας τρεξίματος, αγώνας για το περιβάλλον

Ο αγώνας των κατοίκων έχει ξεκινήσει από το 2013. Είναι ένα αθλητικό δρώμενο, ώστε να γίνει κατανοητή η καταστροφή που θα φέρει η επένδυση στην τοπική κοινωνία και το περιβάλλον. «Να σώσουμε το βουνό, τη γη και το νερό μας» ήταν η πρώτη κουβέντα της Μαρίας Τάσιου, Προέδρου του Συλλόγου Γυναικών Μ. Παναγίας. «Συνειδητά χαράξαμε αυτές τις δύο διαδρομές αγώνα, για να φαίνονται -ξεκινώντας απ’ το χωρίο-, η ομορφιά του χωριού και στη συνέχεια τη διαδρομής, τα 4.000 στρέμματα ξεπατωμένα γης για να στηθεί το εργοστάσιο» εξηγεί στο ΤΡΡ. «Ο κόσμος έχει καταλάβει τι καταστροφή συντελείται» προσθέτει κι αναλύει σε τι στάδιο βρίσκονται σήμερα οι εργασίες.

«Απ’ το χωριό μας, της Μ. Παναγιάς, σε απόσταση 1.500 μ. είναι το open pit.Έχουμε ενδείξεις ότι τα νερά μας θα είναι το πρώτο που θα χαθεί. Τώρα, γύρω από τις σκουριές φτιάχνουν τις γεωτρήσεις που θα αποστραγγίσουν το χωριό. Είμαστε απέναντι σ’ αυτό. Είναι η καταστροφή του τόπου μας. Μας λένε ψέματα κι αποφεύγουν απαντήσεις για το τι θα γίνει με το δάσος και το νερό μας. Λένε ότι το νερό που θα αντλήσουν για να το χρησιμοποιήσουν, θα το επανασυμπιέσουν. Αυτό πώς θα γίνει; Πώς θα το γυρίσουν πάλι στον υδροφόρο ορίζοντα; Κανείς δε μας το εξηγεί» σημειώνει, υπογραμμίζοντας ότι αυτή τη στιγμή οι εργασίες έχουν παγώσει. «Πριν από αρκετά χρόνια κατέβασαν το επίπεδο αρκετά μέτρα κάτω, έστησαν μεγάλους μύλους και τον τελευταίο χρόνο προετοιμάζονται για να βρουν χρήματα, να προχωρήσουν. Ζητάνε δάνεια από τις τράπεζες. Έβαλαν κάτι πάνελ γύρω από τους μύλους, δε λειτουργεί κάτι τώρα και σύμφωνα με προηγούμενες αποφάσεις, τα μέχρι τώρα έργα έπρεπε να είχαν φέρει κάποιο κέρδος που δεν έφεραν».

«Η κυβέρνηση αντί να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη της περιοχής, περιβαλλοντικά, ετοιμάζεται να χρηματοδοτήσει την Ελντοράντο» καταλήγει.

Η Μαρία Καδόγλου, του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων στη Χαλκιδική, περιγράφει αναλυτικά στο ΤΡΡ, τις τελευταίες ενέργειες αντίστασης των κατοίκων στα έργα. «Το έργο αφορά τρία σημεία, Σκουριές, Ολυμπιάδα και Μαύρη Πέτρα. Απ’ αυτά, αυτή τη στιγμή, δουλεύει μόνο η Ολυμπιάδα. Τις Μαύρες Πέτρες, παλιό μεταλλείο, η εταιρεία το έβαλε στον πάγο γιατί δεν έχει αποθέματα. Τώρα, όσο για τις Σκουριές, γίνονται μικρής κλίμακας εργασίες, για να ολοκληρωθεί το κουβούκλιο. Το έργο βρίσκεται σε σε αναστολή από το 2017.  Η εταιρεία λέει  ότι το έργο είναι κατά 50% ολοκληρωμένο, ως προς το κατασκευαστικό κομμάτι. Σύμφωνα με τους κανόνες, η εταιρεία βάζει το 20% της χρηματοδότησης, το 30% οι τράπεζες και το 50% το Ταμείο Ανάκαμψης. Πριν από δύο εβδομάδες ανακοίνωσε η εταιρεία μία επιστολή ανάθεσης προς τις τράπεζες για χρηματοδότηση 680 εκ. Τώρα περιμένουν την έγκριση των τραπεζών και να σημειωθεί πως σ’ αυτή την ανακοίνωση δεν αναφέρεται το ταμείο».

Τοπικοί φορείς και σύλλογοι του Δήμου Αριστοτέλη, 42 στο σύνολο, με επιστολή τους προς τους αρμόδιους εκφράζουν την αντίθεσή τους στο μεγαλείο Σκουριών. Το ΤΡΡ την έχει στη διάθεσή του.

«Πληροφορηθήκαμε ότι η Τράπεζα εξετάζει την πιθανότητα να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη του μεταλλείου των Σκουριών και άλλες δραστηριότητες της εν λόγω εταιρείας στην περιοχή του Δήμου μας. Με την παρούσα επιστολή θέλουμε να εκφράσουμε την αγωνία και την αντίθεση σημαντικού τμήματος της τοπικής κοινωνίας στις δραστηριότητες αυτές και ειδικά στο μεταλλείο των Σκουριών. Κατά την εξέταση λοιπόν από εσάς, της αίτησης της εταιρείας για χρηματοδότηση, ζητούμε να ληφθούν υπ’οψη και τα κάτωθι:

Αρχικά, καταγγέλλουμε με έμφαση ως προσχηματική και υποκριτική τη δήθεν “ανοικτή διαβούλευση”, που υλοποιεί στο διάστημα 15 Ιουλίου -15 Σεπτεμβρίου, η Ελληνικός Χρυσός. Οι μήνες αυτοί είναι η καρδιά του ελληνικού καλοκαιριού και είναι απολύτως αδύνατον για την τοπική κοινωνία να ενημερωθεί και να συμμετέχει με ουσιαστικό τρόπο.

Οι ωραιοποιημένες παρουσιάσεις που κάνει η διοίκηση της εταιρείας στα χωριά, μπορεί να εξυπηρετούν το στόχο της χρηματοδότησης, αλλά πραγματική διαβούλευση δεν είναι. Γνωρίζουμε ότι οι εξορυκτικές δραστηριότητες αυτής της κλίμακας βλάπτουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον (Γη-Αέρα-Νερά) και είναι ασύμβατες με τις αειφόρες δραστηριότητες που είναι η βάση της τοπικής μας οικονομίας. Η αναπόφευκτη βλάβη στη γεωργία, τη μελισσοκομία, την αλιεία και τον τουρισμό, θα αποτελέσουν αιτία μαρασμού της περιοχής μας. Ειδικά το μεταλλείο των Σκουριών απειλεί τον σημαντικότερο φυσικό πόρο της περιοχής που είναι το νερό. Αυτά τα ζητήματα είχαν επισημανθεί, ήδη από την αρχική περιβαλλοντική αδειοδότηση του 2011, από ανεξάρτητους επιστημονικούς φορείς και ιδρύματα. Η κατασκευή των έργων επετράπη παρότι ουδέποτε δόθηκαν ικανοποιητικές απαντήσεις.

Η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός και η μητρική της, Εldorado Gold, δεν είναι καινούριες στην περιοχή μας για να μας πείσουν, τώρα, για τις καλές τους προθέσεις και για την περιβαλλοντική τους ευσυνειδησία. Σε σειρά ζητημάτων, η εταιρεία δεν τήρησε ούτε τις δικές της μελέτες, ούτε τη νομοθεσία και την Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων. Οι κρατικοί Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, από
το 2015 μέχρι σήμερα, έχουν επανειλημμένως βεβαιώσει σοβαρές περιβαλλοντικές παραβάσεις που οδήγησαν σε ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος, και έχουν επιβάλει τα σχετικά πρόστιμα. Η ρύπανση συνεχίζεται καθώς, πάντα σύμφωνα με τους Επιθεωρητές, η εταιρεία δεν έχει λάβει κανένα μέτρο για τη συμμόρφωσή της με τη νομιμότητα.

Από τις θεσμοθετημένες, με την περιβαλλοντικη αδειοδότηση, υποχρεώσεις της, αλλά και από τις λοιπές δεσμεύσεις και υποσχέσεις της προς τη χώρα και την τοπική κοινωνία, η εταιρεία δεν έχει τηρήσει σχεδόν τίποτα. Η νέα σύμβαση παραχωρεί τόσα καινοφανή προνόμια στην Ελληνικός Χρυσός, ώστε από πολλούς χαρακτηρίζεται αποικιοκρατική.

500 κάτοικοι κάθισαν στο εδώλιο με στημένα κατηγορητήρια, κατηγορούμενοι ακόμα και για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, συχνά καθ ́υπόδειξη των υπαλλήλων και των υποστηρικτών της εταιρείας. Κάποιοι μάλιστα προφυλακίστηκαν για μήνες. Μετά από χρόνια δικαστικών μαχών, φυσικά, αθωώθηκαν όλοι.

Εμείς δηλώνουμε ότι είμαστε αντίθετοι σε κάθε παράταση ή επέκταση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στην περιοχή μας και ότι θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, απέναντι σε αυτή και σε οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, προκειμένου να πετύχουμε αποχαρακτηρισμό της περιοχής και σταδιακό μηδενισμό της μεταλλευτικής δραστηριότητας».