Υπενθυμίζεται ότι το πρωί του Σαββάτου, το ΚΥΣΕΑ, σύμφωνα με την ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Στέλιου Πέτσα, ανέλυσε σε βάθος την κατάσταση που διαμορφώνεται και κατέληξε σε 7 μέτρα. Η ανακοίνωση των 7 κυβερνητικών μέτρων έχει ήδη αρχίσει να προκαλεί αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από ανθρωπιστικές οργανώσεις, ειδικά για την «κατάργηση του δεύτερου βαθμού εξέτασης προσφυγών». Μολονότι δεν είναι ακόμα εντελώς σαφές από την κυβέρνηση το τι ακριβώς καταργείται, εκφράζονται ήδη φόβοι ότι το μέτρο αφορά την εξέταση των αιτήσεων ασύλου από ανεξάρτητες επιτροπές και προσβάλλει το δικαίωμα των αιτούντων άσυλο σε αποτελεσματική προστασία.

Απελάσεις, «επιτήρηση συνόρων» και περισσότεροι αστυνομικοί έλεγχοι η «λύση» της κυβέρνησης για το προσφυγικό (UPD)

Με αφορμή αυτές τις αποφάσεις, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες υπογραμμίζει:

  1. Η πρόβλεψη δεύτερου βαθμού εξέτασης των αιτήσεων ασύλου δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα αλλά υποχρέωση που προβλέπεται, για το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ, απευθείας από το ενωσιακό δίκαιο. Αποτελεί δε αντανάκλαση βασικών εγγυήσεων του κράτους Δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων, που προβλέπονται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
  1. Πλέον της υποχρέωσης καθιέρωσης δεύτερου βαθμού εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, ενώπιον ανεξάρτητου και αμερόληπτου δικαιοδοτικού οργάνου, το ενωσιακό δίκαιο ρητά προβλέπει μια σειρά επιπλέον εγγυήσεων, που θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να τηρούνται κατά την εξέταση των αιτημάτων ασύλου σε δεύτερο βαθμό. Έτσι, οι εθνικές αρχές οφείλουν να διασφαλίσουν ότι, κατά κανόνα, η προσφυγή έχει αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα, ότι παρέχεται υποχρεωτικά δωρεάν νομική συνδρομή και ότι οι προσφεύγοντες έχουν πρόσβαση σε συνθήκες υποδοχής, καθ’ όλο το διάστημα που εκκρεμεί η εξέταση του αιτήματος διεθνούς προστασίας σε δεύτερο βαθμό. Οι εγγυήσεις αυτές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε οιαδήποτε συζήτηση για την αναμόρφωση του εθνικού πλαισίου. Στην περίπτωση της Ελλάδας και του ελληνικού νομικού συστήματος, οι εγγυήσεις αυτές δεν μπορούν να τηρηθούν σε περίπτωση κατάργησης του δεύτερου βαθμού προσφυγών.

Υπενθυμίζεται ότι με το ΠΔ 90/2008 είχε επιχειρηθεί αντίστοιχη κατάργηση του δεύτερου βαθμού εξέτασης των αιτημάτων ασύλου, γεγονός που οδήγησε στην αποχώρηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ από τη διαδικασία ασύλου και συνετέλεσε, μεταξύ άλλων, στην καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξαιτίας της απουσίας ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου.

Επισημαίνεται, τέλος, πως τυχόν περαιτέρω περιστολή των εγγυήσεων της διαδικασίας ασύλου θα αποδεικνυόταν, εκτός των άλλων, και αναποτελεσματική, καθώς οι ένδικες διαφορές τις οποίες θα γεννούσε θα οδηγούσαν σε νέες καθυστερήσεις στη διαδικασία ασύλου.

Με βάση τα παραπάνω, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες καλεί την ελληνική κυβέρνηση να απέχει από ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο και να διαφυλάξει τα θεμελιώδη δικαιώματα των προσφύγων.

Την σοβαρή της ανησυχία έχει ήδη εκφράσει και η Διεθνής Αμνηστία, που τονίζει ότι «οι μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη νομιμότητα της διαδικασίας ασύλου, και να στερήσουν τους αιτούντες και τις αιτούσες άσυλο από το δικαίωμά τους σε αποτελεσματική προστασία, όπως την εγγυώνται το Άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και το Άρθρο 39 της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου.

Καλούμε τις ελληνικές αρχές να διευκρινίσουν περαιτέρω το περιεχόμενο των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων, και να διασφαλίσουν ότι τα δικαιώματα όσων αναζητούν διεθνή προστασία δεν θα υπονομεύονται προκειμένου να εφαρμοστεί η επαίσχυντη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.»