Ή αλλιώς για την υπόθεση των Αμπελοκήπων και τον Νίκο Ρωμανό.
Ο πρώτος τρομο-νόμος στην Ελλάδα εισάγεται με τον ν. 2829/2001 παράλληλα με τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” που ξεκίνησε η Δύση, μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Μετά από δύο δεκαετίες εφαρμογής τους, οι τρομονόμοι έχουν επιτρέψει στα καπιταλιστικά κράτη να επιδίδονται στην θέσπιση αυστηροποιημένων μέτρων επιτήρησης και καταστολής, τα οποία στοχεύουν τον κάθε φορά εσωτερικό εχθρό κάθε κράτους. Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του τρομο-νόμου και του αντίστοιχου κατασταλτικού πλαισίου συνέπεσε με το σόου που στήθηκε γύρω από την δίκη της 17Ν και την προσπάθεια να στοχοποίησης κάθε ανατρεπτικής πολιτικής δράσης ως τρομοκρατίας.
Η τρομοκρατία, όμως, για τον δυτικό κόσμο αλλάζει συνεχώς πρόσωπα και εχθρούς: μουσουλμάνοι, μετανάστες, ρομά, αναρχικοί, κομμουνίστριες. Η νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική αναδιάρθρωση και η διεύρυνση του οικονομικού ρόλου του κράτους και η παρέμβαση του σε όλο και περισσότερα πεδία, άρα και η απέκδυση του ουδέτερου ρόλου που προσπαθούσε να υπερασπιστεί ότι έχει, πολιτικοποιεί τα πεδία αυτά και αυτό οξύνει την ταξική πάλη, άρα και τις αντιστάσεις που προβάλλονται. Οι κρίσεις που προκαλούνται από την μεταστροφή του ρόλου του κράτους και η αποτύπωση τους στις κοινωνίες, κλονίζουν την διατήρηση της τάξης. Εκεί, αυξάνεται και η ανάγκη για καταστολή όχι μόνο των αντιστάσεων, αλλά και όσων προβάλλουν ένα όραμα για μία έναν διαφορετικό, μη- καπιταλιστικό κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα στην χώρα, το 2004 ψηφίζεται ο νόμος 3251/2004, ο οποίος περιέχει το περίφημο άρθρο 187Α του Ποινικού Κώδικα. Σύμφωνα με τη παρούσα μορφή του άρθρου, τρομοκρατική οργάνωση θεωρείται ομάδα άνω των τριών ατόμων με δομημένη και διαρκή δράση, που από δρουν από κοινού και επιδιώκουν την τέλεση συγκεκριμένων αδικημάτων που προβλέπονται σε αυτό το άρθρο. Πρόκειται για ένα άρθρο το οποίο είναι από τα πιο θολά διατυπωμένα, που περιέχει διάφορες αόριστες έννοιες και δεν συγκεκριμενοποιεί την ειδική υπόσταση του εγκλήματος. Όχι τυχαία. Αυτό επιτρέπει στους κατασταλτικούς μηχανισμούς να διώκουν πιο εύκολα όσους/ες αντιστέκονται στο πλαίσιο του 187Α. Είναι μια διάταξη κομμένη και ραμμένη για τις σύγχρονες πολιτικές διώξεις με τον μανδύα της δημοκρατίας: ο 187Α ήταν άλλωστε ο πυρήνας του κατηγορητηρίου και των φυλακίσεων ανθρώπων όπως ο αναρχικός Τ. Θεοφίλου ή οι Ηριάννα και Περικλής. Οι υποθέσεις αυτές κατέπεσαν τελικά και αποδείχθηκαν σαθρές αλλά αφού τα “θηράματα” τους πέρασαν χρόνια από τις ζωές του στις φυλακές.
Ένας αντίστοιχος ιστός πολιτικών κρατήσεων, φαίνεται να έχει υφανθεί στη λεγόμενη υπόθεση των Αμπελοκήπων. Η υπόθεση είναι λίγο πολύ γνωστή καθώς ένας νέος κύκλος τρομο-υστερίας προκλήθηκε γύρω από αυτή. Όμως, ακόμη και με τους όρους που θέτει η αστική δικαιοσύνη, αυτό που αποκρύπτεται και δεν μπορούμε παρά να το παρατηρήσουμε είναι πως:
- Δεν προκύπτει καμία ένδειξη σύνδεσης όλων των κατηγορούμενων μεταξύ τους.
- Δεν προκύπτει η από κοινού επιδίωξη καμίας αξιόποινης πράξης.
- Δεν προκύπτει ωστόσο και η τέλεση κανενός από τα αδικήματα που προβλέπονται στο 187Α.
Στην πραγματικότητα, το μόνο που έχουν στη διάθεσή τους οι διωκτικές και δικαστικές αρχές είναι μία έκρηξη σε ένα διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους, που οδήγησε στον θάνατο του αναρχικού αγωνιστή Κυριάκου Ξυμητήρη.
Ωστόσο, στο τρίπτυχο 187Α- προσωρινή κράτηση- κατασκευασμένα αποδεικτικά στοιχεία, βλέπουμε πως όταν αφορά πολιτικές διώξεις (και εμείς αναγνωρίζουμε ως πολιτικές διώξεις μόνο εκείνες των αγωνιστών/τριων του ευρύτερου ανταγωνιστικού κινήματος, όσο και αν προσπαθούν να καπηλευτούν την έννοια αυτή ακροδεξιά και νεοφασιστικά μορφώματα), το ήδη θολό θεσμικό πλαίσιο γίνεται ακόμη πιο θολό, διαμορφώνοντας μία κατάσταση εξαίρεσης, με τη χρήση πρακτικών που κινούνται σε μία γκρίζα ζώνη μεταξύ νόμιμου και παράνομου, μη σαφώς οριοθετημένης και η οποία οδηγεί στην ευκολότερη δίωξη και την παραβίαση των πολιτικών ελευθεριών στο όνομα της τάξης και της ασφάλειας, άρα στη διατήρηση του καθεστώτος.
Μετά την έκρηξη αυτή, η αντιτρομοκρατική και οι άλλες υπηρεσίες της ΕΛΑΣ επιδόθηκαν σε ένα κυνήγι μαγισσών, στοχοποιώντας αγωνιστές και αγωνίστριες, σχηματίζοντας ένα εμφανώς ελλιπές και πρόχειρο κατηγορητήριο, προχωρώντας σε σπασμωδικές συλλήψεις και την προφυλάκιση 5 ατόμων. Κάποιοι επειδή βρισκόταν στο διαμέρισμα, επειδή είχαν τα κλειδιά του σπιτιού ενώ κατοικούσαν στο εξωτερικό, επειδή βρέθηκαν το αποτυπώματα τους σε μία σακούλα, που κάπως έμεινε ανέγγιχτη έπειτα από μία έκρηξη που διέλυσε ένα διαμέρισμα. Ένα κατηγορητήριο, μάλιστα, που έπρεπε να φτιαχτεί χωρίς κανένα σεβασμό σε στοιχειώδεις συνθήκες κράτησης και νοσηλείας, με χαρακτηριστική την αντιμετώπιση της Μ.Μ η οποία, βαριά τραυματισμένη και ευρισκόμενη σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο, υποβλήθηκε σε εξευτελιστική μεταχείριση με τις προσπάθειες των δικαστικών αρχών να προχωρήσουν στις ανακριτικές ενέργειες, χωρίς τη δυνατότητα συναίνεσης και συγκατάθεσης, αλλά η οποία μεταφέρθηκε, ακόμη βαριά τραυματισμένη, σε φυλακή χωρίς νοσοκομείο.
Αναρωτιέται καμία, ποια είναι τα κριτήρια για να προφυλακιστεί κάποιος; Καταρχάς, πρόκειται για τον έσχατο περιοριστικό όρο, επιβάλλεται δηλαδή μόνο και εφόσον, ακόμη και ο κατ’οίκον περιορισμός δεν είναι επαρκής για να διασφαλίσει ότι θα διενεργηθούν οι ανακριτικές πράξεις για μία υπόθεση. Ο κατηγορούμενος πρέπει να είναι μην έχει γνωστή διαμονή στην χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει την φυγή του ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή κρίθηκε ένοχος για απόδραση κρατουμένου ή παραβίαση περιορισμών διαμονής και από την συνδρομή των ανωτέρω στοιχείων προκύπτει σκοπός φυγής του ή κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανόν, όπως προκύπτει από προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες του για ομοειδείς αξιόποινες πράξεις, να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Αν η αποδιδόμενη στον κατηγορούμενο πράξη απειλείται στον νόμο με ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ανώτατο όριο τα δέκα πέντε έτη ή αν το έγκλημα τελέστηκε κατ’ εξακολούθηση ή στο πλαίσιο εγκληματικής ή τρομοκρατικής οργάνωσης ή υπάρχει μεγάλος αριθμός παθόντων από αυτό, προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί και όταν, με βάση τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης, κρίνεται αιτιολογημένα ότι αν αφεθεί ελεύθερος, είναι πολύ πιθανό να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Μόνο η κατά νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή προσωρινής κράτησης.
Αναρωτιέται κανείς ακόμη, γιατί είναι αναγκαία η κράτηση ατόμων με γνωστά στοιχεία, που μπορούν να περιοριστούν και να εντοπιστούν με τη χρήση των τεχνολογιών επιτήρησης και των μέσων παρακολούθησης που διαθέτει σήμερα το κράτος, των οποίων η νόμιμη χρήση επίσης ανήκει σε μία γκρίζα ζώνη (αλλά δεν είναι του παρόντος). Ειδικά στην περίπτωση, που ένας κατηγορούμενος, όπως ο Νίκος Ρωμανός, παρακολουθείται χρόνια πριν την σύλληψή του, όπως είχε καταγγείλει ήδη από το 2022. Η απάντηση είναι η εξής: τιμωρητισμός και εκδικητικότητα.
Οι κρατούμενοι της υπόθεσης των Αμπελοκήπων είναι πολιτικοί κρατούμενοι. Ο πολιτικός χαρακτήρας της κράτησης αποτυπώνεται ξεκάθαρα από όσα έχουμε αναφέρει παραπάνω και καθίσταται εφικτός λόγω ενός νομικού οπλοστασίου που χτίζεται χρόνια από τις κυβερνήσεις και κορυφώνεται με την τωρινή κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία βασίζεται σε ένα μοντέλο προληπτικής καταστολής, αλλά και της πολιτικής μηδενικής ανοχής. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η ποινική καταστολή αυστηροποιείται τόσο σε επίπεδο δρόμου, όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Οι τελευταίες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, είναι ενδεικτικές. Περιορισμός της αναστολής, εισαγωγή της μερικής έκτισης της ποινής ακόμη και στα πλημμελήματα, αύξηση των ποινών, αύξηση της πραγματικής έκτισης ποινής για υφ’ όρον απόλυση, αλλά και την αντιστροφή (άτυπα) του τεκμηρίου αθωότητας, σε τεκμήριο ενοχής (ειδικά για τους πολιτικά διωκόμενους). Το αθώος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου, γίνεται ένοχος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.
Από την πλευρά μας, έχουμε απόλυτα την συνείδηση που κάθε ποινικός νόμος πλήττει την εργατική τάξη και τα πιο καταπιεζόμενα κοινωνικά υποκείμενα και στοχεύει στην καταστολή των αγώνων αυτών. Ωστόσο, χρόνια αγώνων, είχαν συμβάλει στην κατοχύρωση κάποιων βασικών δικαιωμάτων των κατηγορούμενων και κάποιων ελάχιστων εγγυήσεων για την άμβλυνση του απόλυτα εκδικητικού και τιμωρητικού χαρακτήρα που βλέπουμε να έχει πλέον το δίκαιο. Τη στροφή αυτή οφείλουμε να την αναγνωρίζουμε, γιατί μας βοηθάει να εντοπίζουμε τις διαφοροποιήσεις στη θεσμική θωράκιση του κράτους, αλλά και στις επιδιώξεις του.
Στην υπόθεση των Αμπελοκήπων οι συλληφθείσες/εντες στοχοποιήθηκαν λόγω της πολιτικής τους ταυτότητας. Η σύλληψη του Νίκου Ρωμανού, ήταν το χαρτί της αντι-τρομοκρατικής για την στοιχειοθέτηση της τρομοκρατικής οργάνωσης. Ο πολιτικός συμβολισμός που συμπυκνώνεται στο πρόσωπο του Νίκου είναι γνωστός στο κράτος: η εξέγερση του 2008, η απεργία πείνας του 2014 και οι αγώνες για αντίσταση, ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Τα τελευταία χρόνια η επιτήρηση και η καταστολή με κέντρο τα βιομετρικά δεδομένα οξύνεται και γίνεται προσπάθεια αύξησης της αξιοπιστίας τους. Θυμόμαστε φυσικά εδώ την υπόθεση της Ηριάννας και του Περικλή, που βασίστηκε σε δείγμα DNA που δήθεν βρέθηκε σε όπλα. Στο δικαστήριο η κρατική σκευωρία κατέρρευσε πανηγυρικά. Τί είναι όμως ένα δακτυλικό αποτύπωμα; Μάλλον κάτι που μπορεί να βρεθεί σε οποιοδήποτε καθημερινό αντικείμενο, όπως μία σακούλα, το οποίο αντικείμενο μπορεί να μεταφερθεί οπουδήποτε και να κάνει βόλτα το αποτύπωμα από άκρη σε άκρη μίας πόλης. Ωστόσο, γίνεται προσπάθεια να θεωρηθεί “χρυσό τεκμήριο”, αναμφισβήτητο. Δυστυχώς για κάποιους, αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η αξιοπιστία των δακτυλικών αποτυπωμάτων ως τεκμηρίων αμφισβητείται ήδη από το 2002, ενώ η καταδίκη κάποιου έχοντας το αποτύπωμα ως μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο αμφισβητείται διεθνώς τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε νομολογιακό επίπεδο.
Σήμερα, ο στόχος είναι και στα πόδια και στο μυαλό. Όπως και αν το ονομάσουμε, η καταστολή σήμερα στοχεύει στην καλλιέργεια του φόβου, στην εμπέδωση της αδράνειας ως της μόνης επιλογής, στον συμβιβασμό ως μόνη λύση. Η καταστολή γίνεται σήμερα μοντέλο διακυβέρνησης.
Όμως, η ιστορία δεν ακολουθεί μία γραμμική πορεία, αλλά ενέχει μία δυναμική η οποία είναι πολλές φορές απρόβλεπτη. Επιστρέφοντας στην περίπτωση του Νίκου, ήδη έχουν δημοσιευτεί εκατοντάδες εκδηλώσεις αλληλεγγύης στο πρόσωπό του, από πολιτικές συλλογικότητες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, σωματεία, φοιτητικούς συλλόγους, ατομικότητες. Σε μία συνθήκη που η κοινωνική οργή και δυσαρέσκεια εκδηλώνεται στις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη και είναι στον δρόμο ένα υπαρκτό δυναμικό που αγωνίζεται, αναδεικνύεται εκ νέου πως κανένας αγώνας δεν πήγε χαμένος, καμία κυβέρνηση δε μένει για πάντα αλώβητη, η ιστορία μπορεί να γραφεί από όσες/ους αγωνίζονται για την δικαιοσύνη και τη κοινωνική χειραφέτηση.
Το επόμενο διάστημα είμαστε βέβαιοι/ες ότι θα πληθύνουν οι δράσεις για την υπόθεση του Νίκου και των Αμπελοκήπων, με κόμβο την αίτηση για αποφυλάκιση στο εξάμηνο (τον Μάιο του 2025) αλλά και την λειτουργία και τις δράσεις της Επιτροπής Αλληλεγγύης για τον αγωνιστή Νίκο Ρωμάνο.
Αλληλεγγύη στον Νίκο, όχι μόνο για τους αγώνες που τόσα χρόνια δίνει με συνέπεια, αλλά και για την αδικία και στοχοποίηση που υφίσταται
Αλληλεγγύη στην Μ.Μ, Δ.Ζ, Δ.Π και Α. και κάθε πολιτικά διωκόμενο όχι μόνο γιατί αντιστέκονται με αξιοπρέπεια απέναντι στην κρατική βαρβαρότητα. Αλληλεγγύη γιατί μας θυμίζουν όλους τους αγώνες που δίνονται από όσους και όσες ρισκάρουν και έρχονται σε σύγκρουση με τη δυστοπία. Γιατί μας θυμίζουν ότι αυτή η συνθήκη που φαίνεται ανυπέρβλητη, στην οποία οι συλλογικοί αγώνες και διεκδικήσεις έχουν υποχωρήσει, δεν είναι αδιέξοδη.
*Rationalistas, «Καν’ το σαν»