ΤΑΙΠΕΔ (και Άκτωρ) εναντίον επενδύσεων

του Θάνου Καμήλαλη

Το 2011 ο δημόσιος Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης αποφάσισε να προχωρήσει σε μια πολύ σημαντική επένδυση, την επέκταση του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων (ΣΕΜΠΟ) του λιμανιού, που αποτελεί την κύρια πηγή εσόδων του. Μια επένδυση που μοιάζει απολύτως απαραίτητη αλλά και υπολογισμένη, αφού υπέρ της είχε γνωμοδοτήσει η πολυεθνική σύμβουλος επιχειρήσεων εταιρεία Deloitte, ενώ μάλιστα ο ΟΛΘ Α.Ε. είχε εξασφαλίσει δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το έργο όμως δεν προχώρησε ποτέ, καθώς η κατασκευαστική «Άκτωρ ΑΤΕ», συμφερόντων Γ.Μπόμπολα, καθυστέρησε την υπογραφή της σύμβασης με διαδοχικές προσφυγές της στη δικαιοσύνη. Κατά σύμπτωση, οι καθυστερήσεις αυτές δεν άφησαν τον διαγωνισμό να ολοκληρωθεί, μέχρι το πλειοψηφικό πακέτο του ΟΛΘ να περάσει στα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ, στις αρχές του 2012. Τότε το Ταμείο, που εμφανίζεται κατά τα άλλα ως λάτρης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αποφάσισε να ακυρώσει την επένδυση, με τη δικαιολογία ότι θα πρέπει να γίνει μόνο μετά την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού. Μια κίνηση που γίνεται με μόνο γνώμονα την προσπάθεια του ΤΑΙΠΕΔ να εμφανίσει μια «συμφέρουσα» συμφωνία, όταν αυτή έρθει.

Επένδυση με «σφραγίδα» Deloitte

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Τον Φεβρουάριο του 2011 ο ΟΛΘ προκηρύσσει μειοδοτικό διαγωνισμό για το έργο επέκτασης του ΣΕΜΠΟ στον 6ο προβλήτα του ΟΛΠ Α.Ε., διαδικασία κατά την οποία υποβάλλονται εννέα προσφορές. Μετά την υποβολή των προσφορών το έργο ανατίθεται στην εταιρεία «Μοχλός ΑΕ» που υποβάλλει την πιο συμφέρουσα προσφορά, ενώ δεύτερη έρχεται η «Άκτωρ ΑΤΕ». Η δαπάνη για το έργο, σύμφωνα πάντα με τα πρακτικά διοικητικών συμβουλίων του ΟΛΘ, ανέρχεται στα περίπου 74 εκατ ευρω. Τα σημαντικότερα συμπεράσματα που περιέχονται στη μελέτη 198 σελίδων της Deloitte είναι τα εξής:

• Η υλοποίηση της επένδυσης εμφανίζεται να είναι απαραίτητη, καθώς η υπάρχουσα δυναμικότητα αναμένεται ότι δεν θα επαρκεί για την εξυπηρέτηση της ζήτησης εντός 7-8 Ετών. Με την ολοκλήρωση του έργου η δυναμικότητα του Σταθμού αναμενόταν να τριπλασιαστεί, από τα 405.000 TEUs στα 1.200.000 TEUs.
• Η επένδυση αναμένεται να έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης  περίπου 13 έτη (μέχρι το 2023-2024 με τα τότε δεδομένα), ενώ μετά το τέλος της θα χρειαστούν πρόσθετες επενδύσεις για περαιτέρω εξυπηρέτηση της ζήτησης.
• Η συνολική επένδυση, όπως τονίζει η Deloitte, χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την κερδοφορία της εταιρείας. Μάλιστα γίνεται σαφές ότι σε περίπτωση που η χρηματοδότηση από την ΕΤΕΠ είναι η μέγιστη δυνατή, τότε δεν θα χρειαστεί επιπλέον δανεισμός. Αλλά αν ακόμα κι αν κάτι τέτοιο δεν επιτευχθεί, η Deloitte καθιστά σαφές ότι τα δάνεια θα μπορούν να εξυπηρετηθούν από τον ΟΛΘ σε οποιοδήποτε σενάριο ζήτησης.

Παρακάτω το TPP δημοσιεύει ολόκληρη την έκθεση της Deloitte, όπου περιγράφονται αναλυτικά οι ανάγκες και οι δυνατότητες του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Καθόλη τη μελέτη η επένδυση του ΣΕΜΠΟ εμφανίζεται ως βασική προτεραιότητα, ενώ σημαντικό μέρος της θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα. Μόνο που κάποιοι είχαν άλλη άποψη…

Ο «Άκτωρ» κηρύσσει πόλεμο

Η «Άκτωρ ΑΤΕ» που είχε τη δεύτερη πιο συμφέρουσα προσφορά στο διαγωνισμό, επιχείρησε όπως προαναφέραμε να εμποδίσει τη διαδικασία με διαδοχικές δικαστικές κινήσεις. Άλλωστε πρόκειται για μια εταιρεία που δεν είναι συνηθισμένη να «χάνει», ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπου μεταξύ άλλων έχει αναλάβει την κατασκευή του Μετρό, το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών της ΕΥΑΘ και μικρότερα έργα, όπως τη σύνδεση του λιμανιού με τον αυτοκινητόδρομο ΠΑΘΕ. Η γνωστή εταιρεία κήρυξε έναν επίμονο δικαστικό πόλεμο στον διαγωνισμό, καθώς:

• Στις 11/2/2011 έκανε προσφυγή κατά του πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού του έργου
• Στις 6/5/2011 υπέβαλε προσφυγή του άρθρου 4 του Ν.3886/2010 που απορρίφθηκε από τον ΟΛΘ Α.Ε.
• Στις 3/6/2011 κατέθεσε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, που απορρίφθηκε στις 29/8/2011
• Στις 7/10/2011 υπέβαλε νέα προσφυγή για το άρθρο 4 του Ν.3886/2010, που απορρίφθηκε επίσης από τον ΟΛΘ
• Στις 14/11/2011 κατέθεσε νέα αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο ΣτΕ, που απέσυρε στις 2/12 του ίδιου έτους. Οι κινήσεις αυτές καθυστέρησαν, σύμφωνα με έγγραφα του ΟΛΘ, την ετυμηγορία του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την νομιμότητα ή όχι του διαγωνισμού. Τελικά το Ελεγκτικό Συνέδριο γνωμοδότησε θετικά.

Μπορεί όμως ο «Άκτωρας» να απέτυχε δικαστικά, ωστόσο ο διαγωνισμός τελικά δεν προχώρησε, καθώς η «Μοχλός ΑΕ» αποφάσισε, τον Μάρτιο του 2012, ότι «η προσφορά της ήταν πλέον ασύμφορη οικονομικά», σύμφωνα με τα έγγραφα από δ.σ. του ΟΛΘ.  Η διαδικασία έπειτα κόλλησε στην διαπραγμάτευση μεταξύ ΟΛΘ και «Άκτωρα», μέχρι τον Μάιο του 2012, όταν το 50,97% του λιμανιού της Θεσσαλονίκης περνάει στα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ.

«Δυσάρεστη» η επένδυση για το ΤΑΙΠΕΔ

Με τα νέα δεδομένα και καθώς δεν υπήρχε μέχρι τότε οριστική συμφωνία, οποιαδήποτε απόφαση πλέον του ΟΛΘ έπρεπε να έχει την έγκριση του βασικού μετόχου, του ΤΑΙΠΕΔ, που με συνοπτικές διαδικασίες ματαίωσε τη διαδικασία. Το σκεπτικό του Ταμείου, όπως εξηγείται σε επιστολή του προς τον ΟΛΘ με αρ. πρωτ. ΕΜΠ 10/1/2013 και περιέχεται σε απόφαση του δ.σ., είναι ότι το συμφέρει οι επενδύσεις να πραγματοποιηθούν μετά την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού. «Το συμφέρον του μετόχου εξυπηρετείται καλύτερα εφόσον δεν αναληφθούν τέτοιες σημαντικές δεσμεύσεις, ενόψει της σχεδιαζόμενης αποκρατικοποίησης» αναφέρεται χαρακτηριστικά. Μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε το γιατί:

Ο ΤΑΙΠΕΔ ακύρωσε την επένδυση γιατί δεν είχε την «υπογραφή» του. Το κόστος της επένδυσης, για την οποία οι πόροι είναι διασφαλισμένοι, θα προστεθεί στις επενδύσεις που θα δεσμευθεί να κάνει ο αγοραστής του ΟΛΘ. Με αυτόν τον τρόπο, το ΤΑΙΠΕΔ θα μπορεί να παρουσιάσει πιο εύκολα ως επιτυχία την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού και την συμφωνία που κατόρθωσε να πετύχει, αφού το τίμημα θα φαντάζει μεγαλύτερο. Κάτι που σημαίνει ότι αφενός ο αγοραστής θα μπορεί να παρουσιάσει επιπλέον 230 εκατ σε επενδύσεις,  αφετέρου το Ταμείο όταν και εάν πετύχει τη συμφωνία, θα… πανηγυρίζει για μια επένδυση την οποία ακύρωσε αρκετά χρόνια πριν. Παράλληλα, εάν προχωρούσε η διαδικασία, είναι εύλογο το ερώτημα, πώς θα μπορούσε το ΤΑΙΠΕΔ να δικαιολογήσει την ανάγκη πώλησης ενός κερδοφόρου δημόσιου οργανισμού, που πραγματοποιεί και σημαντικές επενδύσεις; 

Κάτι ανάλογο έγινε και στη συμφωνία για την παραχώρηση του 67% του λιμανιού του Πειραιά στην Cosco. Η κινεζική εταιρεία δεσμεύθηκε για μια σειρά επενδύσεων, περίπου 350 εκατ., ένα σημαντικό μέρος των οποίων θα προέλθει από ευρωπαϊκά προγράμματα. H ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης μπορεί να βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και να μην θεωρείται τετελεσμένη διαδικασία, ωστόσο όπως φαίνεται απλώς και μόνο η εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ έχει βλάψει το λιμάνι και κατ'ε΄πεκταση, την πόλη. Για το άν η πώληση του ΟΛΘ είναι αναγκαία και συμφέρουσα, θα επανέλθουμε με περισσότερα στοιχεία.

Ολόκληρη η μελέτη της Deloitte για τον ΟΛΘ