The Guardian: To 88% των υποθέσεων εγκλημάτων πολέμου του Ισραήλ βρίσκεται στο αρχείο ή σε εκκρεμότητα

Συγκρεκριμένα, η έρευνα του AOAV εντόπισε 52 περιπτώσεις, μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Ιουνίου 2025, που προκάλεσαν εσωτερικές έρευνες από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις. Από τις 52 καταγγελίες για εγκλήματα πολέμου, μόνο έξι υποθέσεις (12%) οδήγησαν σε παραδοχή παραβάσεων. Από αυτές, μόνο μία είχε ως αποτέλεσμα ποινή φυλάκισης. Τρία από τα περιστατικά οδήγησαν σε απόλυση ή επίπληξη αξιωματικών. Επτά υποθέσεις (13%) έκλεισαν χωρίς ευρήματα παραβίασης. Οι υπόλοιπες 39 (75%) είτε παραμένουν «υπό εξέταση» είτε δεν έχουν καμία επίσημη αναφορά στον αγγλόφωνο τύπο.

Η έρευνα διαπιστώνει πως ο κύριος ερευνητικός μηχανισμός του Ισραήλ, το Γενικό Επιτελείο για την Εκτίμηση των Γεγονότων (FFA), λειτουργεί κυρίως ως ασπίδα παρά ως μέσο διαλεύκανσης. Ενδεικτικά, η οργάνωση Yesh Din ανέφερε ότι σε προηγούμενες συγκρούσεις στη Γάζα κατατέθηκαν τουλάχιστον 664 καταγγελίες, από τις οποίες 542 (82%) έκλεισαν χωρίς καν να διερευνηθούν, 19 οδήγησαν σε επίσημη έρευνα και μόνο 1 κατέληξε σε απαγγελία κατηγοριών, γεγονός που μεταφράζεται σε ποσοστό ποινικής δίωξης μόλις 0,17%. Η Yesh Din καταλήγει ότι το FFA δεν αποδίδει δικαιοσύνη αλλά διατηρεί μια μέθοδο καθυστερήσεων, αφήνοντας ανέγγιχτους ανώτερους αξιωματικούς και ποτέ δεν εξετάει επίμαχες στρατιωτικές πολιτικές, όπως οι κανόνες εμπλοκής.

Μεταξύ των έξι περιστατικών που το Ισραήλ παραδέχθηκε παραβάσεις, περιλαμβάνονται:

• Καταυλισμός Μαγάζι (24/12/2023) – 86 νεκροί από αεροπορική επιδρομή σε πυκνοκατοικημένη περιοχή. Παραδοχή χρήσης «ακατάλληλων πυρομαχικών», χωρίς πειθαρχικά μέτρα.
• Βασανιστήρια στο Σντε Τεϊμάν (1/1–1/6/2024) – Στρατιώτης καταδικάστηκε σε 7 μήνες φυλάκισης για κακοποίηση κρατουμένων.Οι περισσότερες υποθέσεις εκκρεμούν.
• World Central Kitchen (1/4/2024) – 7 εργαζόμενοι ανθρωπιστικής βοήθειας σκοτώθηκαν. Αποτάχθηκαν δύο αξιωματικοί, χωρίς ποινική δίωξη.
• Καταυλισμός Μπαλάτα (19/12/2024) – Χρήση ασθενοφόρου ως προκαλύμματος και θάνατος ηλικιωμένης γυναίκας. Επιπλήχθηκε μόνο ο διοικητής.
• Επίθεση σε συγκρότημα του ΟΗΕ (19/3/2025) – 1 νεκρός και 6 τραυματίες. Η IDF παραδέχτηκε τη λάθος αναγνώριση στόχου» χωρίς καμία νομική συνέπεια.
• Επίθεση σε κομβόι ασθενοφόρων (23/3/2025) – 15 διασώστες σκοτώθηκαν. Μόνο ένας αναπληρωτής διοικητής απομακρύνθηκε.

Σε άλλες επτά υποθέσεις, οι έρευνες κατέληξαν στο ότι δεν υπήρξε παραβίαση. Μεταξύ αυτών:

• Οι τρεις όμηροι με λευκές σημαίες (15/12/2023) – Παρότι παραδέχθηκε τον θάνατό τους, ο IDF απάλλαξε τους στρατιώτες λόγω «σύγχυσης εν καιρώ μάχης».
• Η πεντάχρονη Χιντ Ρατζάμπ (29/1/2024) – Πέθανε σε αυτοκίνητο ενώ είχε ειδοποιηθεί ο IDF. Δεν υπήρξε καμία εξήγηση.
• Επίθεση κοντά στον Ερυθρό Σταυρό (21/6/2024) – 22 νεκροί. Ο IDF αρνήθηκε ότι έπληξε «απευθείας» την εγκατάσταση.

Η AOAV επίσης εντόπισε πέντε υποθέσεις με βαριές απώλειες και έντονη διεθνή κατακραυγή που παραμένουν «υπό διερεύνηση» χωρίς αποτέλεσμα:

• Χαν Γιούνις (24/1/2024) – Καταφύγιο προσφύγων επλήγη από πυρά αρμάτων. Ο IDF αρνήθηκε εμπλοκή.
• Διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας (29/2/2024) – 112 νεκροί. Η υπόθεση ανατέθηκε σε «ανεξάρτητο όργανο» χωρίς δημοσίευση ευρημάτων.
• Αεροπορική επίθεση σε άοπλους (22/3/2024) – Οπτικό υλικό επιβεβαιώνει χτύπημα σε άοπλους πολίτες. Καμία ανακοίνωση.
• Ράφα (26/5/2024) – 37 νεκροί, πολλοί μέσα σε σκηνές. Ο IDF αρνήθηκε ότι οι εκρήξεις οφείλονται σε δικά του πυρομαχικά.
• Τζενίν (23/6/2024) – Τραυματίας δεμένος στο καπό τζιπ. Ο IDF παραδέχτηκε την πράξη. Καμία εξέλιξη.

Το Ισραήλ καλύπτει το «μηχανισμό διαλεύκανσης» εγκλημάτων πολέμου

Ο IDF δεν απάντησε άμεσα στον AOAV παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες επικοινωνίας. Ωστόσο, εξέδωσε δήλωση σε απάντηση αυτής της έρευνας. Σε αυτή αναφερόταν: «Σύμφωνα με τις υποχρεώσεις του βάσει του ισραηλινού και του διεθνούς δικαίου, ο IDF διεξάγει διαδικασίες εξέτασης και έρευνας σχετικά με εξαιρετικά περιστατικά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια επιχειρησιακών δραστηριοτήτων, στα οποία υπάρχει υποψία παραβίασης του νόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αρχικές πληροφορίες δημιουργούν μια εκ πρώτης όψεως εύλογη υποψία για ποινικό αδίκημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ξεκινά αμέσως ποινική έρευνα».

«Από την αρχή του πολέμου, έχουν ξεκινήσει δεκάδες έρευνες της Στρατιωτικής Αστυνομίας για υποψίες περιστατικών που αφορούν το θάνατο κρατουμένων, την ακατάλληλη μεταχείριση κρατουμένων, τη χρήση κρατουμένων για την εκτέλεση στρατιωτικών καθηκόντων, υποψίες για λεηλασίες, κλοπή όπλων και καταστροφή περιουσίας, καθώς και υποψίες για παράνομη χρήση βίας. Οι περισσότερες από αυτές τις έρευνες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, οι επιχειρησιακές δραστηριότητες μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο ή τραυματισμό αμάχων, καθώς και σε ζημιές σε περιουσία αμάχων. Τέτοια αποτελέσματα, αν και ανεπιθύμητα και λυπηρά, γενικά δεν δημιουργούν από μόνα τους εύλογη υποψία για ποινικό αδίκημα, καθώς μπορεί να είναι αποτέλεσμα επιχειρησιακών δραστηριοτήτων που διεξάγονται σύμφωνα με το νόμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, απαιτούνται πρόσθετες πληροφορίες για να εκτιμηθεί εάν υπάρχει εύλογη υποψία για ποινικό αδίκημα» προσθέτει.

«Η εξέταση των πραγματικών περιστατικών πραγματοποιείται γενικά από τον Μηχανισμό Αξιολόγησης και Διερεύνησης του Γενικού Επιτελείου, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διασαφήνιση των περιστάσεων εξαιρετικών επιχειρησιακών συμβάντων. Ο μηχανισμός αυτός είναι μόνιμος, λειτουργεί εκτός της ιεραρχικής αλυσίδας, υπάγεται στον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου και διαθέτει επαγγελματική ανεξαρτησία. Κατά τη διάρκεια του πολέμου Σιδερένια Σπαθιά, ο μηχανισμός ενεργοποιήθηκε για να εξετάσει εξαιρετικά περιστατικά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των μαχών. Αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, περιστατικά στα οποία φέρεται να προκλήθηκε ζημιά σε περιουσιακά στοιχεία ή προσωπικό ανθρωπιστικών οργανώσεων, περιστατικά που αφορούν φερόμενη ζημιά σε καταφύγια για εκτοπισμένους και περιστατικά στα οποία φέρεται να προκλήθηκε ζημιά σε ιατρικά ιδρύματα ή προσωπικό. Μέχρι σήμερα, ο μηχανισμός έχει ολοκληρώσει την εξέταση δεκάδων υποθέσεων, οι οποίες έχουν παραπεμφθεί στον Γενικό Εισαγγελέα του Στρατού για εξέταση».

«Οι έρευνες του Ισραήλ λειτουργούν ως φύλλο συκής για διεθνή κατανάλωση»

Η ανάλυση δείχνει ότι όσο μεγαλύτερο το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, τόσο πιο αδιαφανής και αργή είναι η διαδικασία διερεύνησης. Παρά τα πολυάριθμα αποδεικτικά στοιχεία (βίντεο, μαρτυρίες, ρεπορτάζ), η λογοδοσία παραμένει ανύπαρκτη. Όπως τόνισε ο Shawan Jabarin, γενικός διευθυντής της παλαιστινιακής οργάνωσης Al-Haq: «Η ατιμωρησία στο Ισραήλ δεν είναι ελάττωμα του συστήματος – είναι το ίδιο το σύστημα. Οι έρευνες λειτουργούν ως φύλλο συκής για διεθνή κατανάλωση. Δεν είναι αποτυχία της δικαιοσύνης — είναι η εσκεμμένη λειτουργία ενός μηχανισμού που προστατεύει τους θύτες».

Η συνεχής αναφορά σε «εσωτερικές έρευνες» λειτουργεί ως πολιτική στρατηγική για να αποτραπεί η παρέμβαση διεθνών δικαστηρίων, όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ), το οποίο έχει εκδώσει εντάλματα σύλληψης, σύμφωνα με όσα διαπιστώνει η έρευνα. Η ανακοίνωση του ΔΠΔ και άλλες ανάλογες κινήσεις, αν δεν υποστηρίζονται από διπλωματική βούληση και παγκόσμια επιβολή, κινδυνεύουν να γίνουν συμβολικές χειρονομίες, καθώς ισραηλινό κράτος, με τις ισχυρές δυτικές συμμαχίες του, έχει αποδειχθεί επιδέξιο στο να αντιστέκεται σε τέτοιες πιέσεις, καταλήγει η έρευνα.