Eπιμέλεια: Θέα Μανούρα
Με αυτήν τη μεγάλη εμπορική συμφωνία δημιουργείται ένα ειδικό δικαστήριο στη Χάγη (αντίστοιχο με αυτό που προτείνεται στο πλαίσιο της TTIP) το οποίο θα εκδικάζει υποθέσεις εταιρειών-επενδυτών κατά κρατών . Παράλληλα, η ΕΕ σχεδιάζει να επεκτείνει με αυτόν τον τρόπο την επιρροή των ΗΠΑ στην Ευρώπη μέσω της ΤΤΙΡ, αν τελικά καταλήξουν οι δύο πλευρές σε συμφωνία και την ενίσχυση της CETA (εμπορική συμφωνία ανάμεσα σε ΕΕ και Καναδά).
Σύμφωνα με έγγραφα που έχει στην κατοχή του Guardian η προτεινόμενη ευρωπαϊκή εμπορική συμφωνία θα οδηγήσει σε ένα «κύμα» μηνύσεων κατά περιβαλλοντικών, κοινωνικών και υγειονομικών νομοθεσιών που προωθούν τα κράτη της ΕΕ.
Η πρόταση την οποία συζητούν από κοινού οι Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδία θα αντικαταστήσει 198 υπάρχουσες εμπορικές συμφωνίες μεταξύ των νέων χωρών της ΕΕ (όπως η Ρουμανία και η Κροατία) και των κρατών που βρίσκονται στον πυρήνα της Ένωσης. Η Κομισιόν επιζητά τον τερματισμό αυτών των διμερών συμφωνιών και την αντικατάστασή τους με μία ευρύτερη εμπορική συμφωνία, ύστερα από πίεση μεγάλων εταιρειών λόμπινγκ.
Ο νέος αυτός μηχανισμός επίλυσης διαφορών θα έχει ισχύ και στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με το πεντασέλιδο έγγραφο του Συμβουλίου της Ευρώπης που αναρτήθηκε στις 7 Απριλίου του 2016, η μορφή αυτού του μηχανισμού επίλυσης θα ομοιάζει με αυτόν που προτείνεται στα πλαίσια της ΤΤΙΡ που συζητείται ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Όπως αναφέρει ο Guardian, αν το σύστημα είναι «εθελοντικής» μορφής δεν θα επιβάλει τα δικαιώματα των επενδυτών και για αυτόν τον λόγο, «είναι αναγκαίος ένας μηχανισμός έσχατης ανάγκης (last resort) για τη διαμεσολάβηση ανάμεσα στις πολυεθνικές και την εθνική νομοθεσία.
Η Σεσίλια Ολιβέ, ερευνήτρια στο Transnational Institute, υπογραμμίζει ότι αυτή η νέα πρόταση θα οδηγήσει σε πολύ περισσότερες μηνύσεις για περιβαλλοντικά, κοινωνικά και υγειονομικά θέματα. Θα μπορούσε να φέρει μηνύσεις για αλλαγές σε περιβαλλοντικούς νόμους, περικοπές σε επιδοτήσεις, αντιστροφή ιδιωτικοποιήσεων, αλλαγές στα τραπεζικά συστήματα, ακόμη και μεταρρυθμίσεις στα επίπεδα φορολογίας».
«Εφόσον οι επενδυτές θα έχουν αυτό το δικαίωμα προσφυγής, θα το χρησιμοποιήσουν καθώς αντίστοιχες περιπτώσεις δεν εκδικάζονται στα εθνικά δικαστήρια. Αυτή είναι η πραγματικότητα», συμπληρώνει.
Η κίνηση αυτή των πέντε κυβερνήσεων, οδηγεί στην υποβάθμιση της βασικής νομικής αρχής πως «όλοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο». Οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις θα υπάγονται σε ένα παράλληλο νομικό σύστημα με την δυνατότητα να μηνύουν δημόσιες πολιτικές κρατών που θα κινούνται ενάντια στα εμπορικά και κερδοσκοπικά συμφέροντά τους. Ταυτόχρονα με τις διαβουλεύσεις σε άκρα μυστικότητα της Διατλαντικής Εμπορικής Συμφωνίας, παρά τη διαρροή κεφαλαίων υπό διαπραγμάτευση, πρόκειται για ένα ακόμη χτύπημα στη δημοκρατία.
Στο έγγραφο, το οποίο δημοσιεύθηκε με τη μορφή non paper, προτείνεται, ακόμη, το νέο επενδυτικό δικαστήριο να εγκατασταθεί στη Χάγη και όχι στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για λόγους νομικούς και οικονομικούς. H ιδέα κατατέθηκε σε μια συνεδρίαση της επιτροπής εμπορικής πολιτικής της ΕΕ, η οποία ασχολείται τύποις με την εξωτερική εμπορική πολιτική της Ευρώπης.
«Δεν θα χρειαστούν νέοι διορισμοί δικαστών ή επιπλέον πληρωμές τελών. Οι δικαστές θα διορίζονται από τα κράτη της ΕΕ» αναφέρεται στο έγγραφο.
Δύο από τους υποστηρικτές της, η Αυστρία και η Γαλλία, μόλις πριν από μερικές ημέρες δήλωναν αντίθετες σε κάτι τέτοιο, καθώς και ισχυροί υπουργοί εντός της γερμανικής κυβέρνησης. Ωστόσο, όπως φαίνεται, η θεσμοθέτηση του νέου αυτού μηχανισμού επίλυσης διαφορών, δρομολογείται με ταχείς ρυθμούς σε περίπτωση που ναυαγήσουν οι διαπραγματεύσεις για την ΤΤΙΡ.
Υψηλός αξιωματούχος της Κομισιόν δήλωσε: «Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι τα κράτη μέλη έχουν δηλώσει πρόθυμα να τερματίσουν τις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες που ισχύουν έως τώρα, καθώς είναι ασυμβίβαστες με τη νομοθεσία της ΕΕ και δημιουργούν ανασφάλεια δικαίου λόγω της επικάλυψής τους με τους κανόνες της ΕΕ. Οι ιδέες που προτάθηκαν σε αυτό το έγγραφο, θα πρέπει να εκτιμηθούν και να αποδοθούν με περισσότερη λεπτομέρεια».