Ξεκινώ από τα πολύ γενικά, από την πολιτική. Ένιωσα έντονη δυσφορία τη χρονιά που πέρασε, για λόγους κάπως ιδιόρρυθμους και εκκεντρικούς. Πιστεύω ότι όσο κι αν μας σοκάρει η ανθρώπινη κακία και η διαφθορά, ούτε το αστυνομικό δελτίο ούτε τα σκάνδαλα είναι πολιτική. Και η χρονιά που πέρασε κυριαρχήθηκε από ειδήσεις του αστυνομικού δελτίου (από την Πισπιρίγκου μέχρι και την Κιβωτό, παρότι αντιλαμβάνομαι ότι δεν συμφωνούν όλοι με αυτή την κατάταξη) και από συζητήσεις για σκάνδαλα, που φοβάμαι ότι καταλήγουν στον κοινό παρονομαστή μιας κάποιας ηθικολογίας ή τις συζητήσεις για το πώς ακριβώς φανταζόμαστε της ποινές που θέλουμε να επιβληθούν.
Ως προς τα σκάνδαλα, θέλω να πω ότι η τιμιότητα του αστού είναι μια απολιτική αρετή, με την έννοια ότι δεν προϋποθέτει δικαιοσύνη, αλλά μπορεί κάλλιστα να συνυπάρχει με την ακραία αδικία. Ο αξιοσέβαστος αστός δεν παραβιάζει τον νόμο, είναι καλοντυμένος και ευυπόληπτος, ακόμα και όταν έχουμε το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη για να γεμίζει τις τσέπες του.
Η απαίτηση για “κάθαρση”, για κυβέρνηση που δεν μας παρακολουθεί, είναι πολύ χαμηλός πήχης για πολιτικό ζητούμενο.
Έτσι, όσο κι αν σοκάρομαι και εγώ από τις ιστορίες μεμονωμένων εγκληματιών που κυριάρχησαν στη συζήτηση της χρονιάς που πέρασε, αυτό που με καίει πολιτικά είναι ότι μας φαίνεται εδώ και τόσα χρόνια φυσιολογικό ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζεστάνουν τα σπίτια τους και φέτος φτάσαμε να επιδοτούνται τα μακαρόνια για να μπορέσουν συνάνθρωποί μας να ψωνίσουν για να έχουν να φάνε.
Το ερώτημα «Τι με ενδιαφέρει, πολιτικά;» ταυτίζεται στη δική μου σκέψη με το ερώτημα «Τι μπορώ να κάνω εγώ για αυτά που περιγράφω;»
Έτσι, λοιπόν, αν άφηνα στην άκρη την καταγραφή του πολιτικού απολογισμού της χρονιάς που πέρασε και πέρναγα στο τι ζητώ, θα έλεγα ότι περιμένω να ξαναπολιτικοποιηθεί η συζήτηση που αυτή τη στιγμή έχει βαλτώσει σε διάσπαρτες ηθικές διαμαρτυρίες. Και επειδή στην ηλικία μου ξέρω πολύ καλά ότι Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει, αντιλαμβάνομαι ότι αυτό δεν θα μας το χαρίσει κάνεις.
Το περισσότερο που μπορώ να κάνω είναι να μιλώ για αυτά που εγώ κρίνω ως σημαντικότερα, ακόμη κι αν τοποθετούμαι εκτός της κυρίαρχης συζήτησης. Ως προς αυτό, τα πράγματα χειροτερεύουν εξαιτίας των σόσιαλ μίντια. Η εκκεντρική σκέψη βρίσκεται εξ ορισμού στο περιθώριο, αλλά εδώ έχουμε έναν αλγοριθμικό πολλαπλασιαστή του κομφορμισμού: αν συζητάς όσα συζητούν όλοι, αυξάνεται η ορατότητα. Αυτό που συνέβαινε ούτως ή άλλως, τώρα ενισχύεται από ένα περιβάλλον όπου οι συζητήσεις έρχονται και παρέρχονται πριν να προλάβεις να ανασάνεις και το περιβάλλον της διαδικτυακής συζήτησης τιμωρεί την ιδιορρυθμία με αφανισμό.
Αυτό δεν ενδιαφέρει τόσο στην περίπτωση των ατομικών προφίλ, αλλά οπωσδήποτε παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της δημόσιας συζήτησης κάθε μέρα από τα ΜΜΕ.
Διαλέγω λοιπόν τι θα ήθελα εγώ να συζητήσω ως πολιτικό απολογισμό της χρονιάς που πέρασε.
Ξεκινώ με μία εντελώς επίκαιρη υπενθύμιση.
Για να στεγαστούν οι χίλιοι πεντακόσιοι άνθρωποι που ήταν επιφορτισμένοι με τη σίτιση του βασιλιά, εκδιώχθηκε από το σπίτι του ο πληθυσμός του παλιού χωριού των Βερσαλλιών. Υπήρχαν υπεύθυνοι για τις σαλάτες και τα λαχανικά, σαράντα βαλέδες δωματίου αποκλειστικά για τον βασιλιά και τέσσερις ωρολογοποιοί στο δωμάτιό του, όπου ένας από αυτούς είχε αποστολή να του κουρδίζει το ρολόι κάθε πρωί.
Η Μαρία Αντουανέτα, μας λέει ο Βυϊγιάρ, δέχθηκε να μειώσει τον αριθμό των αλόγων της, αλλά μερικές φορές οι παραχωρήσεις αυτές μπορεί να μη μας φαίνονται αρκετές. Ξέρετε, είναι άπληστος ο λαός, μόλις του δώσεις θάρρος.
Τη στιγμή που ο λαός μπουκάρει στο προσκήνιο της ιστορίας, ένας φρουρός κλαίει δίπλα στην πύλη λέγοντας ότι ανήκει στην Τρίτη Τάξη, θα την υπερασπιστεί με όλες του τις δυνάμεις και ότι δεν είχε ρίξει καμία βολή! Ο Ροσινιόλ, ένα χωριατόπαιδο που γίνεται πρόεδρος της Συμβατικής Συνέλευσης, ακούει να φωνάζουν «Ζήτω η Τρίτη Τάξη!» και αλλάζει η ζωή του.
Η προϋπόθεση κάθε αλλαγής είναι να αντιλαμβανόμαστε αυτό που συμβαίνει με όρους δομικούς και όχι μόνο περιστασιακούς και να αντιμετωπίζουμε την τάξη του κόσμου ως σκάνδαλο και όχι ως δεδομένο.
Τα τηλεοπτικά κανάλια που μας ενημερώνουν, ανήκουν στους ανθρώπους που έχουν άμεσο, βιοτικό συμφέρον να μη σκεφτούμε ποτέ συνολικά. Υπάρχουν, πλουτίζουν, εξασφαλίζουν πάρτυ 18πλάσιων κερδών ενέργειας, μόνο υπό τον όρο ότι εμείς θα εξακολουθήσουμε να φωνάζουμε ότι θέλουμε επιτέλους εκμεταλλευτές που να μην είναι διεφθαρμένοι!
Θα ορμάμε στους δρόμους με δάδες στο χέρι, ζητώντας να τιμωρηθούν διάφορα τέρατα της επικαιρότητας, ξεχνώντας ότι αντικείμενο της πολιτικής είναι αλλάξει το ρημάδι που ονομάζουμε ζωή και να την καταστήσει ζωή άξια του ονόματος.
Την ώρα που η επιθυμία να αλλάξει ο κόσμος στιγματίζεται ως αφέλεια και εμείς καλούμαστε καθημερινά να κρεμάσουμε κάποιον καινούργιο στόχο της δίκαιης λαϊκής αγανάκτησης, πιστεύω ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να είμαστε ρεαλιστές ζητώντας το αδύνατο, κατά το παλιό σύνθημα του Μάη.
Πάλι θα μας λένε ότι αυτό είναι παιδική αφέλεια, δεν έχουν αλλάξει τα επιχειρήματα. Αυτή η αντιμετώπιση είναι αναμενόμενη, και είναι απλώς το πέρασμα στην απέναντι πλευρά.
Όμως λέω κι εγώ τι επιθυμώ, πολιτικά. Να αντικατασταθεί η μόνιμη ηθική διαμαρτυρία με ένα βαθύ αίτημα αλλαγής του κόσμου, που να μεταμορφώνει εμάς και τους γύρω μας σε ανθρώπους που κοιτάζουν τον κόσμο χωρίς ψευδαισθήσεις αισιοδοξίας, αλλά τουλάχιστον με επίγνωση του τι είναι αυτό για το οποίο αξίζει να παλέψουμε ακόμη και αν χάσουμε.