Τι ωραίο πλιάτσικο: Για τη νέα επίθεση στο δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα με την κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης

ανάλυση της παράταξης δικηγόρων «Εναλλακτικη Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή»

ΤΙ ΔΙΑΦΗΜΙΖΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: «Εισάγουμε το κεφαλαιοποιητικό σύστημα ή αλλιώς τον «ατομικό κουμπαρά» για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας (αυτούς δηλαδή που μπαίνουν στην αγορά εργασίας από 1η Ιανουαρίου 2022- και για όσους εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους είναι μέχρι 35 ετών και αποφασίσουν να ενταχθούν στο νέο σύστημα)… Αντί δηλαδή οι εισφορές των νέων να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις. Οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων. .. Η διαχείριση των ατομικών λογαριασμών θα γίνεται μέσω ενός νέου δημοσίου φορέα (Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης-ΤΕΚΑ) που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες. Θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων, όπου -με επιλογή του ασφαλισμένου και ανάλογα με το προφίλ του- θα επενδύονται τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά» του. Θα υπάρχει η συντηρητική επιλογή, η ενδιάμεση και μια πιο «επιθετική» με στόχο τη διασφάλιση μεγαλύτερων αποδόσεων» (από τον ιστότοπο του Υπ. Εργασίας, eea.gr).

ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΡΑΖΕΤΑΙ ΑΥΤΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ: Ακόμα και κάποιος που είναι ανίδεος περί το ασφαλιστικό σύστημα, μπορεί να καταλάβει ότι η κυβέρνηση προχωράει σε ένα σύστημα ατομικού τζογαρίσματος των εισφορών των εργαζόμενων, στο οποίο οι ίδιοι καλούνται με ατομική τους ευθύνη να «ρισκάρουν», για να πάρουν μετά από 40 χρόνια μια μεγαλύτερη επικουρική σύνταξη. Για να πετύχουν «μόχλευση» των εισφορών, τα «προσεκτικά σχεδιασμένα επενδυτικά χαρτοφυλάκια» θα έχουν πάρει το φιλέτο των ταμείων και θα το τζογάρουν («επενδύουν») στις χρηματαγορές. Σημειώνεται εδώ ότι, αν τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια αποδειχθούν «απρόσεκτα» και τελικά οι χρηματαγορές καταρρεύσουν (όπως έγινε το 2008 όταν διεθνώς χάθηκαν 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια από τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα ατομικών λογαριασμών!), το κράτος καλείται να πληρώσει τα σπασμένα, εγγυώμενο τις εισφορές, αφού βέβαια έχει ήδη παράσχει ασυλία στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΕΚΑ, κατά το πρότυπο της ασυλίας των μελών του ΤΑΙΠΕΔ, του Υπερταμείου και της Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας από τον Covid-19…

Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ: Η στρατηγική της κεφαλαιοποίησης ξεκινάει σταδιακά από την επικουρική ασφάλιση (δεν αφορά δηλαδή ακόμα την κύρια), με πειραματόζωα τους νέους ασφαλισμένους. Είναι ωστόσο βέβαιο ότι η κυβέρνηση θέλει να κινηθεί στην κατεύθυνση της κεφαλαιοποίησης του ασφαλιστικού σύστήματος συνολικά, παρά τον δημόσιο χαρακτήρα τόσο της κύριας όσο και της επικουρικής ασφάλισης, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με την ΟλΣΤΕ 2287/2015: «… η κρατική μέριμνα για την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση (κύρια και επικουρική) δεν εξαντλείται στην ίδρυση από το κράτος των οικείων δημοσίων φορέων, στον ορισμό των διοικούντων αυτούς οργάνων, στην άσκηση εποπτείας της δραστηριότητάς τους και της διαχειρίσεως της περιουσίας τους και στη θέσπιση των σχετικών κανόνων, αλλά περιλαμβάνει και τη μέριμνα για την προστασία του ασφαλιστικού τους κεφαλαίου, δηλαδή για τη βιωσιμότητά τους χάριν και των επομένων γενεών, μέριμνα η οποία εκδηλώνεται, μεταξύ άλλων… με την απ’ ευθείας συμμετοχή στην χρηματοδότηση των εν λόγω φορέων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού…», ομοίως και οι πιο πρόσφατες αναφορικά με την συνταγματικότητα ή μη του ν. Κατρούγκαλου: ΣτΕ Ολ.1889/2019 , 1890/2019, 1891/2019.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ: Εκεί που η «μεταρρύθμιση» (όπως αποκαλείται αυτό το νεοφιλελεύθερο πλιάτσικο) κολλάει, είναι στο πώς θα χρηματοδοτηθούν οι συντάξεις των νυν συνταξιούχων. Η κυβέρνηση έρχεται να σπάσει ένα συμβόλαιο γενεών, που συνάφθηκε από την ίδρυση κιόλας της επικουρικής ασφάλισης τη δεκαετία του 1930. Τότε, η χορήγηση των επικουρικών συντάξεων ξεκίνησε άμεσα με τις εισφορές των νέων εργαζόμενων και όχι βέβαια μετά από 30-40 χρόνια. Το διαγενεακό συμβόλαιο σήμαινε ότι όταν οι νέοι εργαζόμενοι θα έφταναν στην ηλικία να συνταξιοδοτηθούν, οι δικές τους συντάξεις θα χρηματοδοτούνταν από την επόμενη γενιά (αυτό σημαίνει «αλληλεγγύη των γενεών»). Όμως από τα πρώτα χρόνια που τα ασφαλιστικά ταμεία απέκτησαν σοβαρό αποθεματικό ήρθαν οι νομοθετικές παρεμβάσεις που τα χρησιμοποίησαν για “χρηματοδότηση της βιομηχανίας” (ν. 1611/1950) εκτρέποντας τον σκοπό τους και δημιουργώντας μεγάλες ζημιές από θαλασσοδάνεια που δεν επιστράφηκαν. Τώρα που το διαγενεακό συμβόλαιο αυτό σπάει και οι νέοι εργαζόμενοι θα χρηματοδοτούν τους ατομικούς τους «κουμπαράδες», κάποιος θα πρέπει να πληρώσει το «κόστος μετάβασης». Η κυβέρνηση υπολογίζει το κόστος αυτό σε 56 δισεκατομμύρια ευρώ (ανεξάρτητοι μελετητές του ασφαλιστικού συστήματος υπολογίζουν το ποσό σε πάνω από 75 δισεκατομμύρια ευρώ) και δηλώνει ότι η αύξηση του ΑΕΠ που θα έρθει μέσω της επένδυσης των εισφορών θα χρηματοδοτήσει ομαλά την μετάβαση. Πρόκειται για υπεκφυγές: στην πραγματικότητα, το κόστος της μετάβασης θα πληρωθεί από τη φορολογία των γνωστών υποζυγίων, δηλαδή των αυτοαπασχολούμενων και εργαζόμενων ασφαλισμένων. Δηλαδή για να το πούμε απλά: οι μόνοι που είναι 100% ασφαλισμένοι θα είναι οι ιδιώτες επενδυτές που θα βάλουν χέρι στα επικουρικά ταμεία. Αυτοί δεν θα κληθούν να πληρώσουν ούτε ένα ευρώ για την περίφημη μετάβαση! Οι εργαζόμενοι θα κληθούν ΚΑΙ να ρισκάρουν («να επενδύσουν επιθετικά») για να πάρουν μια καλύτερη σύνταξη ΚΑΙ να πληρώσουν μέσω φορολογίας το κόστος της μετάβασης.

ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΕΙ Η ΨΗΦΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ: Παρά τα ευχολόγια της κυβέρνησης για την «ανάπτυξη που θα έρθει» ως από μηχανής θεός και θα λύσει τα προβλήματα χρηματοδότησης, φαίνεται πως οι δανειστές του ελληνικού κράτους ζητάνε εδώ και τώρα εγγυήσεις (δηλαδή φορολογικά μέτρα) προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η τρύπα που δημιουργεί το κόστος της ιδιωτικοποίησης, γνωρίζοντας ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος που έχει πλέον ξεπεράσει τα 374 δις (222% του ΑΕΠ!) αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να πάψει να είναι διαχειρίσιμο. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ψήφιση του νομοσχεδίου που προβλεπόταν να ολοκληρωθεί μέσα στον Ιούλιο, φαίνεται να καθυστερεί και να μετακυλίεται τώρα για τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου.

Ως «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή» έχουμε ήδη καταγγείλει το πλιάτσικο σε βάρος των ασφαλιστικών μας ταμείων παλιότερα με την υποχρεωτική δέσμευση των αποθεματικών του Ταμείου Νομικών στην Τράπεζα της Ελλάδος με προκλητικά χαμηλά – υποπολλαπλάσια της ελεύθερης αγοράς – επιτόκια με σκοπό τον εκ μέρους της ΤτΕ δανεισμό τους με ψηλότερα, και αργότερα με τους αντιασφαλιστικούς νόμους όλων των κυβερνήσεων, ξεκινώντας από τον νόμο Σιούφα (Ν. 2084/1992) μέχρι και σήμερα. Στα χρόνια που πέρασαν δόθηκαν τεράστιες μάχες με πολύμηνες αποχές των δικηγόρων ενάντια στους νόμους αυτούς (1992, 1993, 1994, 2008). Στη συνέχεια η λεηλασία συνεχίστηκε με τον ΛΑΦΚΑ, την υποχρεωτική επένδυση των αποθεματικών σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, που την περίοδο των μνημονίων κόστισαν τεράστια ζημιά αφού με το “PSI” (2012) χάριν της μείωσης του δημοσίου χρέους που ως γνωστόν επιβλήθηκε μόνο σε δημόσιους οργανισμούς και ασφαλιστικά ταμεία και όχι σε ιδιώτες δανειστές, τράπεζες κλπ, ενώ σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία τα χρήματα χάθηκαν εξαιτίας επενδύσεων σε “δομημένα ομόλογα” που σαρώθηκαν την περίοδο της κρίσης (2008) και κανείς υπεύθυνος δεν τιμωρήθηκε. Έτσι και τώρα, θεσπίζεται η έλλειψη ποινικής ευθύνης των διοικούντων ασφαλιστικά ταμεία και όσων εμπλέκονται στις επενδύσεις των αποθεματικών τους. Ο νόμος Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016) εισήγαγε το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης με ατομικούς λογαριασμούς και επισφράγισε το μνημονιακό προαπαιτούμενο που έθετε ταβάνι επί του ΑΕΠ στην ασφαλιστική δαπάνη του ετήσιου προϋπολογισμού: κατακρήμνισε έτσι τα «ποσοστά αναπλήρωσης» (γεγονός που σήμανε κατάρρευση της χορηγούμενης σύνταξης στο τέλος του εργασιακού βίου), προσφέροντας σαν «τυράκι» στους φτωχότερους αυτοαπασχολούμενους χαμηλότερες εισφορές, οι οποίες αυξάνονταν ανάλογα με το εισόδημα. Ο νόμος Βρούτση (ν. 4670/2020) διατήρησε τα ποσοστά αναπλήρωσης του ν. Κατρούγκαλου, καταργώντας ακόμα και αυτό το «τυράκι»: με τις νέες προαιρετικές κλίμακες, η μεγάλη πλειοψηφία των αυτοαπασχολούμενων που πληρώνει την κατώτατη εισφορά είδε αύξηση (!) στις μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές, αποδεικνύοντας ότι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, παρά τα μεγάλα λόγια για την «μεσαία τάξη», ενδιαφερόταν τελικά μόνο για τα ψηλά εισοδήματα που ήταν τα μόνα πραγματικά κερδισμένα στρώματα των αυτοαπασχολούμενων.

Η μάχη για την υπεράσπιση και την επαρκή χρηματοδότηση του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος ώστε αυτό να χορηγεί αξιοπρεπείς παροχές και συντάξεις, για να επιστραφούν από το κράτος και την εργοδοσία τα κλεμμένα από τα θαλασσοδάνεια και την διαχρονική καταλήστευση των ταμείων, για να λειτουργούν τα ταμεία υπό τον έλεγχο και τη διοίκηση των ίδιων των ασφαλισμένων, είναι μια μεγάλη σύγκρουση που οι αυτοαπασχολούμενοι/ες και εργαζόμενοι/ες δικηγόροι καλούμαστε να δώσουμε. Η μάχη αυτή πρέπει να δοθεί σε συντονισμό με τους μισθωτούς εργαζόμενους με τους οποίους έχουμε πλέον κοινά ταμεία και κοινά υλικά συμφέροντα. Ως Εναλλακτική Παρέμβαση Δικηγόρων θα προσπαθήσουμε να συμβάλλουμε σε αυτόν τον αγώνα.