1. Πορεία προς την κυβέρνηση… 

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως πολιτικός φορέας, συνιστά μια αντιφατική κατασκευή και διαδρομή. Το οργανωτικό σχέδιο ήταν η υπέρβαση των κατακερματισμών της πληθυντικής αριστεράς και η ενδυνάμωσή της. Το πολιτικό σχέδιο ήταν διασφάλιση του πληθυντικού ιδεολογικού και πολιτικού ορίζοντα των καθέκαστα τάσεων του ΣΥΝ και των συνιστωσών εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά, χωρίς καθορισμένο βηματισμό, τα επιτελεία μπουρδουκλώθηκαν στα στάδια της μετάβασης. Άρχισαν τα βιολιά στον ΣΥΝ περί δυ-τρι-αρχίας, κάτι επικοινωνιακές και οργανωτικές καινοτομίες, ντροπής πράγματα, μη διαχειρίσιμα… Πριν καλά-καλά συγκροτηθεί σε ενιαίο πολιτικό φορέα με όλα τα λουλούδια να ανθίζουν, άρχισε η αυτοκατάργηση των συνιστωσών, που τέθηκαν υπό ενιαία καθοδήγηση και ηγεσία στον νέο ΣΥΡΙΖΑ, ένα υποκατάστατο του παλιού ΣΥΝ. Έχουν τη σημασία τους αυτά, αλλά είναι και λιγάκι μίζερα. 

Το ότι συγκροτήθηκε βιαστικά υπό την πίεση των περιστάσεων, διευκόλυνε ένα παρατεταμένο ξεκαθάρισμα. Όχι, λόγω ασυμβίβαστων διαφωνιών αλλά λόγω των αναφυόμενων προσκομμάτων στη νέου τύπου ηγεσία. Η επινόηση ήταν “ξεκαθάρισμα”: καθαρός περίβολος, περίοπτος ο Πρόεδρος-Ηγέτης. Αναλαμβάνει τη δουλειά ο περίγυρος, ιδεολογικά άλλ’ αντ’ άλλων, αλλά προεδρικός μέχρι τα μπούνια. Πρώτη επιχείρηση Αλαβάνος, δεύτερη Κουβέλης και τέλος Λαφαζάνης με τους υπόλοιπους, τάσεις, συνιστώσες, διάφοροι –όλοι έφυγαν μόνοι τους. 

Στο τέλος, τέσσερις τάσεις ιδεών στον ΣΥΝ και καμιά δεκαριά συνιστώσες στον ΣΥΡΙΖΑ, είχαν γίνει ένα εκλογικό πακέτο με πρόεδρο τον Πρόεδρο. Εκτοπίστηκε το παλιό κεκτημένο “πρόεδρος πασών των τάσεων” υπέρ του δόγματος “το παν είναι ο Πρόεδρος”. Έβαλε μπρος και κάτι “διευρυμένες επιτροπές σοφών”, αχρηστεύοντας τις παλιομοδίτικες επιτροπές της ΚΠΕ. Πάει ο τσαμπουκάς του 3% και τι να πει κανείς; “Και πάλι ωραίοι είμαστε;” Άρχιζε να φτιάχνει και κάτι περίεργα ψηφοδέλτια Επικρατείας και να επιλέγει ο ίδιος προσωπικότητες. Δεν τους ήξερε, δεν ρώτησε όσους τους ήξεραν, την πάτησε με όλους. Κι όλο και άρχισαν να διερωτώνται πώς να βλέπει ο λαός τον Πρόεδρο, άντε και αφίσες με σύνθημα τον Πρόεδρο, όλα τα λεφτά ο Πρόεδρος και δώστου επικοινωνία και εξυπνάδες. Πάει και ο έτερος τσαμπουκάς του 3%: “Δεν θα πεθάνουμε ποτέ, κουφάλα νεκροθάφτη”. Έκτοτε, η μηχανή “ξεκαθάρισμα” δουλεύει, αχρείαστη, στο ρελαντί. 

Για την ιστορία, το κόμμα ΣΥΡΙΖΑ παραμένει αχαρτογράφητο, καθώς αναδύθηκε κατά την έκπτωση των πολιτικών δεσμών και αναφορών της Μεταπολίτευσης. Επιπλέον, στο ίδιο το κόμμα είχαν εκπέσει οι κληρονομημένες λειτουργίες της Αριστεράς και, ως Προεδρικό πλέον, προσδιόρισε εκ νέου τις σχέσεις στο εσωτερικό του κόμματος και με την Αριστερά, ιδίως μάλιστα με τον λαό. Έκτοτε, είναι ένας διαρκώς μεταβαλλόμενος ιδεολογικά χώρος, ιδιάζουσα ιδιότητα του οποίου είναι ότι εξέδρα και πλατεία δεν γνωρίζονται και πολύ καλά. Με αυτά τα χαρακτηριστικά, ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδιζε τις εκλογές, που δεν θα μπορούσε να τις κερδίσει παρά μονάχα έτσι. Αλλιώς, εξασφαλισμένο 3%.

 

2. Ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση 

Μετά το 2012 άρχισε να διεκδικεί και να αντιπροσωπεύει ένα αδρανές απόθεμα του πολιτικού, συμποσούμενο από εκείνες τις προσδοκίες που είχαν κατά καιρούς διαψευστεί. Κυρίως, στοιχειώδης αξιοπρέπεια έναντι των ξένων και στοιχειώδης ανάταση “στο κακό το ριζικό μας”. Αυτά τα ολίγα. Όσα κατά καιρούς διακήρυξε και τσαλαπάτησε το πολιτικό κατεστημένο, ήταν το ιστορικό απωθημένο που αντιστοιχούσε στο γεγονός “ξεπέταγμα-ΣΥΡΙΖΑ”.

Μετά το 2015, οι συριζαίοι δεν ανακάλυψαν ποτέ το μυστικό “εσείς, πάρτε όλη την Κυβέρνηση, εμείς, κρατάμε λιγάκι Εξουσία”. Και τι κάνεις τώρα; Επίτροπος στην ΕΕ, Πρόεδρος Δημοκρατίας, ΑΝΕΛ, κούρεμα χρέους και κατοχικά δάνεια, παραγωγική ανασυγκρότηση, Διοικητής ΤτΕ και καταχρεωμένες Τράπεζες, μεταρρυθμίσεις και εκκρεμότητες παντού, να ησυχάσουν οι Αμερικάνοι και να μην αγριέψει ο Ερντογάν, να μη διαλυθεί η οικονομία και να γίνουν όσα δεν γίνονται. 

Παραδόξως τα περισσότερα τακτοποιήθηκαν αμέσως και εύκολα. Αβραμόπουλος, Επίτροπος της Ελλάδος για να πορεύεται η Κομισιόν με ομοφωνίες. Παυλόπουλος, Πρόεδρος Δημοκρατίας για να υπερβαίνει τα καθήκοντά του, μήπως και στράβωνε κάπου η κυβέρνηση. Στουρνάρας, Δοικητής ΤτΕ για να εποπτεύει τα τσιφλίκια της ΕΚΤ και να δίνει λογαριασμό για το αξιόχρεον του κράτους. Ρουμπάτης, Διοικητής της ΕΥΠ, μήπως και ξεστραβωθεί η καθεστωτική διπλωματία. Διοικητές στις πολλάκις χρεοκοπημένες τράπεζες, άνθρωποι των πρώην ιδιωτικών τραπεζών, οι οποίες περιήλθαν υπό κρατικό έλεγχο αλλά ξανάγιναν ιδιωτικές. Αρκεί ένα ερωτηματικό στο τέλος κάθε πρότασης και θα φωτιστεί ο τρόπος που τα κανόνιζε ΣΥΡΙΖΑ. Μονάχα μια απορία θα μείνει εκκρεμής: μήπως η διατύπωση του οποιουδήποτε ερωτήματος περνούσε από την προκρούστεια κλίνη των διαθέσιμων απαντήσεων στο “Πρόγραμμα Δραγασάκη”; 

Ερώτηση, εκτός προγράμματος: “Τι θα κάνουμε με τον Αβραμόπουλο στην Κομισιόν;” Απάντηση καφενείου: “Τίποτα. Έχουμε συνέχεια του κράτους!” Μάλιστα! Αλλιώς η διατύπωση του ίδιου ερωτήματος-προγράμματος: “Η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αντικατάσταση του Επιτρόπου της χώρας στην ΕΕ. Και, είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα γίνουμε σούργελο διεθνώς ούτε ο κ. Επίτροπος θα μουλαρώσει, ούτε θα δεχθεί να εκπροσωπεί μια κυβέρνηση που δεν τον εμπιστεύεται.” Απάντηση; Τίποτα. Συμπέρασμα: δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη στο “Πρόγραμμα Δραγασάκη” περί των εκπροσώπων της χώρας. Ερώτημα: Πώς κι έτσι; Έτσι! Άλλο ερώτημα: Γιατί δεν ζήτησαν την παραίτηση Αβραμόπουλου; Απάντηση: Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να απαντηθεί ένα παρόμοιο ερώτημα. Δεν αναρωτήθηκε, δηλαδή, ούτε στιγμή το “Πρόγραμμα” με ποιόν τρόπο ασκεί μια εκλεγμένη κυβέρνηση την κρατική εξουσία –κι έπειτα, σου λέει ο συριζαίος, “άλλο η κυβέρνηση και άλλο η εξουσία”! 

Το κάπως εκτενές αυτό παράδειγμα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο ρωτούσε και απαντούσε η κυβέρνηση –καμία σχέση με το απόφθεγμα “τίθενται μόνον τα ερωτήματα που μπορεί να απαντηθούν. Και αυτό, αναλόγως των περιστάσεων”. Πρώτη μέρα: “Καλημέρα σας! Να σας συγχαρούμε πρώτα, Για την ώρα αυτά, εκ μέρους ημών και των οίκων αξιολόγησης. Παρακαλώ, περιμένετε στη γωνιά σας”. Την ιδιοσυστασία αυτής της μεγάλης κλίμακας ιστορικής διεργασίας δεν κατάφερε να χωνέψει το εγχώριο πολιτικό σύστημα, γιαυτό αφέθηκε στις αγκαλιές συμμάχων και εταίρων. Κι ο ΣΥΡΙΖΑ; Βασικά, παρέλειψε να προβλέψει ότι σε τέτοιες έκτακτες περιστάσεις, το πολιτικό οριοθετεί συνήθως το “εθνικό” ως πεδίο επεξεργασίας μιας πολιτικής “ό,τι να ΄ναι, αλλά υπέρ ημών και των κοινών.” Είναι λάθος να καταλογίζουμε δολιότητα στην κακορίζικη ΝΔ και το ζαβλακωμένο ΠΑΣΟΚ, που έτρωγαν επί δεκαετίες και ξερνούσαν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, ενώ, όταν ήρθε η ώρα, κατάπιαν αμάσητη την μαγκιά του έθνους και την εκσυγχρονισμένη του ισχύ.

Τι δεν καταλαβαίναμε; Μπλέξαμε άσχημα. Χρωστούσαμε όσα δεν μπορούσαμε να ξεχρεώσουμε. Εμείς δίναμε εξετάσεις στην Τρόικα και η Τρόικα στα αφεντικά της. Εμείς δεν ήμασταν “όλοι εμείς” αλλά το “χώρια”. Η Τρόικα ήταν ένα πλάσμα, συστατικό στοιχείο του οποίου ήταν η απροσδιοριστία και η προσωρινότητα. Τέλος, δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε τη θέση του πολιτικού και σταθμίσουμε τη βαρύτητα και τη λειτουργία του, ούτε εδώ, ούτε στην ΕΕ, ούτε αλλού.

 

3. Το Δημοψήφισμα 

Με αυτά και μοναδικό εφόδιο το “βλέποντας και κάνοντας”, προέκυψε η δεύτερη κυβερνητική μηχανική. Το Μαξίμου είχε δύο ορόφους με εσωτερικό ασανσέρ. Στο ισόγειο πήγαινε ο Βαρουφάκης, στον πρώτο καθόταν ο Δραγασάκης, στο υπόγειο ο Τζανακόπουλος. Αλλά, εκεί στο Μαξίμου υπήρχε και ένα άλλο, όχι από αυτά που σε πάνε από τον έναν όροφο στον άλλο, αλλά από εκείνα που φέρνουν τα πάνω κάτω, δηλαδή το ισόγειο στον πρώτο και τον πρώτο στο ισόγειο. Μετά από δύο μήνες, χαμπάρι δεν έπαιρνε ο Βαρουφάκης σε ποιόν όροφο έμπαινε και από ποιον έβγαινε, τρελάθηκαν και τα predator της εποχής, δεν καταλάβαινε κι η Μέρκελ πότε θα εκπνεύσει η μια διαπραγμάτευση και πότε θα έρθει σειρά της δεύτερης, πήγαινε ο Αμερικάνος κι έπεφτε πάνω στον Δραγασάκη, ενώ είχε ραντεβού με τον Βαρουφάκη. Άλλα έλεγε στον έναν, άλλα άκουγε απ΄ τον άλλο. Και ο Τσίπρας, έτσι που χαλούσε συνέχεια το ασανσέρ, πάνω-κάτω αγκομαχώντας τις σκάλες…

Ο Πρόεδρος, που κανείς δεν καταλάβαινε ποιά ήταν η άποψή του, εκτός από το “εγώ, εγγυώμαι, προσωπικώς, την ενότητα”, έμπλεξε τελικά στην κρεατομηχανή της εξουσίας. Αλλά, όταν έπρεπε, ήταν μοναχικός –παρά τα όσα νόμιζε ο Τζανακόπουλος, με τη σενιαρισμένη γραβάτα απ’ έξω και το παλιό μπλουζάκι από μέσα, “εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο Δεκέμβρης” –καλά να ‘μαστε, και με τις κουκούλες και με τις γραβάτες. Μέσα στη μοναξιά του ο Πρόεδρος, έθεσε εαυτόν στην υπηρεσία της διαπραγμάτευσης Βαρουφάκη, αλλά δεν ξέκοψε κι από τον Δραγασάκη, άκουγε προσεκτικά και τον  Παυλόπουλο. Τράβα ρε, του έλεγε ο Μπαρμπαγιώργος, κορόιδα είναι όλοι τους. Και οι εμμονές των παιδονόμων, τα κολλήματα της Προέδρου της Βουλής, τα “ιδού εγώ” του καθενός είδα φως-μπήκα, τα καθησυχαστικά του Ομπάμα, τα άλλα λόγια ν΄αγαπιόμαστε του Πούτιν, το συγνώμη, ναι μεν αλλά των Κινέζων, να πρέπει να το παίζεις και Τσε Γκεβάρα της Ευρώπης, είδε κι απόειδε ο άνθρωπος. Στο τέλος, μας παρέσυρε το ρεύμα… 

Η μεθοδικότητα των κατεστημένων και η γκρίνια για τη “θεωρία των παιγνίων” από τους παικταράδες των διαπραγματεύσεων, χωρίς να το πάρει χαμπάρι ο Τσίπρας που όλο και κάτι θα ήξερε, κατάφεραν να μετασχηματίσουν τη διαπραγμάτευση Βαρουφάκη σε μια παρτίδα τάβλι. Και μια κλεψύδρα, που την γυρίζεις ανάποδα και ξαναρχίζεις. Αδιέξοδο; ΤΙΝΑ εσείς, Δημοψήφισμα εμείς.  

Τότε, ο κατακαημένος, εξαντλημένος και αφυδατωμένος δικομματισμός πλήρωσε το τίμημα των επικών συγκρούσεων για το τίποτα, την αναίτια “μουτζούρα” του ενός στα μούτρα του άλλου, την απαξίωση του δημοκρατικού παιχνιδιού και την επικοινωνιακή κλωτσοπατινάδα. Και όποιος έχει αμφιβολία για το ότι ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ είχαν αφυδατωθεί ιδεολογικά και προγραμματικά πολύ πριν τα Μνημόνια, ας παρατηρήσει προσεκτικά τα επιτελεία που διάλεξαν και για να ανακτήσουν την χαμένη τους τιμή και να πληρώσουν με αξιοπρέπεια το τίμημα. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτα στο Δημοψήφισμα. Του έστρωσαν τον δρόμο ο Παπανδρέου, ο Βενιζέλος, ο Σαμαράς που μίλησαν για την αλαζονική συμπεριφορά των εταίρων, μια τσογλαναρία αφερέγγυων τεχνοκρατών με μαϊμού πτυχία. “Μαγαζί γωνία”,  τους χαρακτήρισε υπουργός της ΝΔ. Οι αποκαμωμένοι πολιτικοί μας, πριν απ΄όλους, διακήρυξαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ “δεν είναι σαν κι εμάς, είναι αλλιώς”. Δεν το λες αυτό, επικοινωνιολόγε! Γιατί στο Δημοψήφισμα ήρθαν και ξεκαθάρισαν τα μπερδεμένα, αντιστοιχήθηκαν το καλό σε ΟΧΙ και το κακό σε ΝΑΙ. Ως ερώτημα δεν σημαίνει τίποτα, ούτε επρόκειτο περί διλήμματος. Μια νέα δυνατότητα άνοιξε –για δεύτερη και τελευταία φορά– για όσους αναζητούν νέες δυνατότητες. Ο λαός, υπομονή και εγκράτεια. Πειθαρχημένος στα ΑΤΜ, πεισμένος για τους προηγούμενους και επιφυλακτικός με τους επόμενους. Ψύχραιμος με όλους και ακριβοδίκαιος με τους Ευρωπαίους.

Δεν υπήρξε το 2015 ερώτημα ή τοποθέτηση υπέρ του ΝΑΙ και του ΟΧΙ, αλλά μια μούτζα στην Ελλάδα που του ‘δωσε και κατάλαβε και την Ευρώπη που το παράκανε, μια απελπισία για την ύβρι των εξουσιών και των κατεστημένων. Τι δεν καταλαβαίνουν οι αποσβολωμένοι από τον ναρκισσισμό, την εμμονή τους να εξουσιάζουν και τα Μέγαρα και τα ερείπια; Με την αλλοφροσύνη της η Αντιπολίτευση και  την αλαζονεία της η Τρόικα, έβαλαν τις δεξαμενές να εξασφαλίσουν έναν θρίαμβο στο Δημοψήφισμα υπέρ του ΟΧΙ, δηλαδή “ενάντια γενικώς” που λέει ο λόγος. Αφού προηγουμένως, όλοι οι ηγέτες της Ευρώπης και όλοι οι πρώην δικοί μας, καθένας με τη σειρά του, απειλούσε θεούς και δαίμονες και διεκπεραίωσε τον ρόλο του στην κωμωδία που στήσανε: “Φεύγουμε Ευρώπη”:

“[…] σε τόνο αυστηρό και δήθεν μεγαλοπρεπή, ένας πρώην αυτοκράτωρ… δείχνει με ψωραλέα έπαρση την ρημαγμένη του παράγκα αποκαλώντας την Ιμπέριουμ, ενώ χιλιάδες κοπρόσκυλα κάθε λογής τραβάνε με τα δόντια τους την σκατωμένη του πορφύρα γρυλίζοντας εν χορώ τον τέως εθνικό ύμνο της Βασιλίδος […] υπενθύμισε για μια ακόμα φορά την υποχρέωση του καθενός να παραμείνει πιστός στην παρακαταθήκη του παρελθόντος και την εθνική ανάγκη να περισωθεί τουλάχιστον η αξιοπρέπεια της χώρας […] Όσοι άκουσαν τον προεδρικό λόγο… γριές που ούτε κι αυτές οι ίδιες δεν ήξεραν να πουν την ηλικία τους… αντί να σηκώσουν το χέρι τους και να σταυροκοπηθούν ακούγοντας τις αγωνιώδεις εκκλήσεις του προέδρου της Δημοκρατίας, έφτυσαν στην παλάμη τους κι έκαναν όλες μαζί, κουνώντας με νόημα το κεφάλι, την κίνηση που κάνουν οι άντρες, μικροί και μεγάλοι, με το δεξί τους χέρι όταν θέλουν να δείξουν χωρίς λόγια πως κάποιον τον έχει βαρέσει η μαλακία στο κεφάλι.” Δ. Δημητριάδης, Πεθαίνω σαν χώρα

 

Κέρδισε το Δημοψήφισμα. Αλλά τότε μετάνιωσε ο Τσίπρας που τον έκαναν σαν τα μούτρα του Αντρέα. Τώρα έπρεπε να πάρει το κερδισμένο Δημοψήφισμα  και να το διαπραγματευτεί στις Βρυξέλλες –χωρίς τον Βαρουφάκη. Ιδέα δεν είχαν οι συριζαίοι ότι στην ΕΕ όλα τα προεκλογικά προγράμματα και όλα τα δημοψηφίσματα που αμφισβητούσαν το κατιτίς από τους κανόνες πήγαν στον σκουπιδοτενεκέ. Γιατί να φάει αμάσητο το δικό της δημοψήφισμα η Γαλλία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ιρλανδία; Για να το παίζει συμμετοχική δημοκρατία ο Τσίπρας; 

Αδιέξοδο! Κόπηκε η γραμμή και με τους πρώην τροτσκιστές στην Αμερική, που έλεγαν, “μην μασάτε, δεν πρόκειται να σας αφήσουν να φύγετε”. Δεν άκουσαν τον Μελανσόν στη Γαλλία, που ήξερε καλύτερα από όλους και έλεγε: “σήκω και φύγε, θα τρέχουν και δεν θα φτάνουν, μέχρι να σε προφτάσουν”. 

Αδιέξοδο. Το Μνημόνιο ήταν γραμμένο, καλού-κακού, πριν το Δημοψήφισμα. Όσοι το υπέγραψαν κάτι θα ήξεραν, θα είχαν τους λόγους τους, πήραν με τόλμη την ευθύνη των επιλογών τους. Όσοι, όμως, από αυτούς δεν αναγνωρίζουν στο Μνημόνιο την κτηνωδία των ισχυρών και την καταστροφική μανία των εξουσιαστών να συναινέσει ο εξουσιαζόμενος στην κατάλυση του νόμου, είναι κάτι “μεγάλοι τιμονιέρηδες” για τα πανηγύρια. 

Δεν φτιάξαμε, σου λέει ο Μπαρμπαγιώργος, και μια γραμμή ΟΑΣΑ Μαξίμου-Κουμουνδούρου να πηγαινοερχόμαστε. Ήταν η κακιά η ώρα και εγκλωβίστηκαν στο “Μένουμε Μαξίμου”, δεν μπορούσαν να παραιτηθούν ούτε να πάνε σπίτι τους; Πάντως, από τότε η Κομισιόν καθορίζει τον πολιτικό ορίζοντα της Κουμουνδούρου –συν το ευρωπαϊκό, κάτι σαν, σοσιαλιστικό κόμμα!

Πάει, όμως, μαζί τους και μια ευκαιρία στην Ευρώπη. Πήραν την κάτω βόλτα οι αριστεροί στην Ισπανία και την Γερμανία. Και αυτό είναι η βαριά σκιά που άφησε πίσω του το πληθυντικό ρεύμα της  αριστεράς, τσαλακωμένο από το ανοίκειο, “ένας Πρόεδρος”. Και κατάντησε η ανανεωτική και ριζοσπαστική αριστερά το αποκαμωμένο πρώτο μισό ενός, ξανά μανά, νέου κόμματος ΣΥΡΙΖΑ-ΠΖ. Και αυτό δεν το λες καλή στιγμή για τη ευρωπαϊκή αριστερά.

Και αυτό ήταν η ανεπανόρθωτη ήττα για όσους “Ήντουσαν πάντα Ευρώπη”, στις πολιτείες των ανοιχτών οριζόντων, των πολιτικών επινοήσεων και των εναλλακτικών δρόμων.  

 

[Συνεχίζεται, αλλά το επόμενο, “Μένουμε Ευρώπη”, είναι το τελευταίο!]