Τι σημαίνει η συμφωνία των Κούρδων με τον Ασαντ;

του Αλέξανδρου Σχισμένου

Το παραπάνω απόσπασμα του Βέρνον Ρίτσαρντς μιλά για την απόφαση της ηγεσίας των Ισπανών αναρχικών να συμμετέχει στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου το 1937, εν μέσω της ένοπλης αντιπαράθεσης με τον Φράνκο. Όπως γνωρίζουμε, ο Φράνκο νίκησε το 1939 «με όλα όσα συνεπαγόταν αυτό», ενώ η επανάσταση σταμάτησε ήδη από την ανάληψη υπουργείων από τους αναρχικούς και τη μετατροπή των λαϊκών μεικτών (άνδρες/γυναίκες) πολιτοφυλακών σε τάγματα τακτικού στρατού (αυστηρά για άνδρες). Έχουν περάσει από τότε πάνω από ογδόντα έτη. Πώς μας αφορά αυτή η εμπειρία;

Ας ρίξουμε το βλέμμα ξανά εκεί που η ανάσα μας έχει κοπεί, στα πολεμικά πεδία της Β. Συρίας, όπου η Τουρκία εισέβαλλε μαζί με τους συμμάχους της τζιχαντιστές των FSA. Στις 13 Οκτώβρη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τζ. Τραμπ απάντησε στην παγκόσμια ημέρα δράσης για τη Ροζάβα αποσύροντας όλα τα στρατεύματά του. Άνοιξε διάπλατα τον δρόμο για τον σιδηρόφρακτο στρατό της Νατοϊκής συμμάχου Τουρκίας και τάχθηκε de facto στο πλευρό του εισβολέα. Όπως δήλωσε ο Υπουργός Άμυνας Esper, οι Τούρκοι προτίθενται να καταλάβουν μεγαλύτερη έκταση από ό,τι σχεδίαζαν αρχικά, ενώ οι εφημερίδες υπενθύμιζαν τις περίπου 50 πυρηνικές βόμβες που οι ΗΠΑ έχουν σταθμευμένες στην βάση του Ιντσιρλίκ, σε τουρκικό έδαφος, υπό την ομηρία του Ερντογάν.

Ένα λεπτό πριν τα μεσάνυχτα της 13ης, μαθεύτηκε πως η κουρδική ηγεσία ήρθε σε συμφωνία επιβίωσης με το καθεστώς της Δαμασκού και τη Ρωσική στρατιωτική διοίκηση. Το δίλημμα που τέθηκε μπροστά στην Δημοκρατική Αυτονομία της Ροζάβα ήταν το πιο σκληρό: γενοκτονία ή συνθηκολόγηση. Επί του πεδίου, επιλέχθηκε η συνθηκολόγηση με τον Ασαντ. Στις 15 Οκτωβρίου, η καθεστωτική Συριακή σημαία κυμάτισε στην πόλη του Μανμπίτζ μετά από 8 έτη και ο ρωσικός στρατός αναπτύχθηκε μπροστά από τις τουρκικές δυνάμεις στην περιοχή, ενώ την ίδια στιγμή σφοδρές μάχες μεταξύ του εισβολέα και των δημοκρατικών πολιτοφυλακών των YPG/YPJ και των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) μαίνονται στις ανατολικές παραμεθόριες πόλεις.

Όμως ποιο είναι το περιεχόμενο της συμφωνίας; Ας παραθέσουμε συνοπτικά τα κεντρικά της σημεία, όπως αναφέρθηκαν στον Τύπο:

«1. Καταργούνται οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) και όλες οι κουρδικές δυνάμεις και στρατιωτικές ομάδες θα συνταχθούν με το 5ο Σώμα Στρατού (Επιθετική Λεγεώνα) υπό ρωσικές διαταγές.

2. Θα διασφαλιστούν πλήρως όλα τα δικαιώματα των Κούρδων στο νέο Σύνταγμα της Συρίας, το οποίο θα προβλέπει την αυτονομία τους, η οποία θα συμφωνηθεί μεταξύ της κουρδικής ηγεσίας και του κράτους της Συρίας.

3. Συνεργαζόμενες οι συριακές και κουρδικές δυνάμεις θα απομακρύνουν την τουρκική παρουσία στη βόρεια Συρία και στο Αφρίν (στη συμφωνία δεν περιλαμβάνεται η Ιντλίμπ).

4. Οι συριακές ένοπλες δυνάμεις θα εισέλθουν στο ταχύτερο στη Μανμπίτζ και το Κομπάνι και θα ακολουθήσουν η Καμισλί και οι γειτονικές περιοχές.

5. Εντός διαστήματος ενός μήνα, η κουρδική ηγεσία θα αρχίσει να αναλαμβάνει επίσημους ρόλους μέσα στην παρούσα συριακή κυβέρνηση ώστε να διευκολύνουν τη μετάβαση για τη Βόρεια Συρία, έως ότου συνταχθεί νέο Σύνταγμα και σχηματιστεί νέα κυβέρνηση.

6. Η συμφωνία μεταξύ των SDF και της συριακής κυβέρνησης θα ολοκληρωθεί εντός τεσσάρων ημερών, ώστε να ρυθμιστούν όλες οι λεπτομέρειες

7. Προς το παρόν όλοι οι μαχητές του ISIS παραμένουν υπό τον έλεγχο των Κούρδων

8. Η συμφωνία έχει άμεση εφαρμογή στον στρατιωτικό τομέα και βασίζεται στην αυτο-άμυνα και το κοινό συμφέρον για μια σειρά από στόχους. Το τμήμα της συμφωνίας για τη διακυβέρνηση, του μαχητές του ISIS και το εδαφικό θα συζητηθούν αργότερα.»

Εδώ έρχεται ξανά στο νου μας το παράθεμα του Ρίτσαρντς. Ποια είναι τα κοινά σημεία και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στην Ισπανική Επανάσταση το 1937 και την Επανάσταση της Ροζάβα το 2019; Αξίζει να τα εντοπίσουμε σύντομα, για να δούμε ποιο είναι το μέλλον που ανοίγεται εμπρός και ποιοι είναι οι αρχιτέκτονές του.

Παραδόξως, και οι δύο επαναστάσεις ξεκίνησαν την 19η Ιουλίου, το 1936 στην Ισπανία, το 2012 στη Ροζάβα.

Στην Ισπανία ήδη από το ξεκίνημά της, η επανάσταση είχε το χαρακτήρα εμφύλιας σύγκρουσης, με τους αναρχικούς στο πλευρό της επίσημης κυβέρνησης ενάντια στους φασίστες πραξικοπηματίες.

Στη Ροζάβα, το ξεκίνημά της είχε να αντιμετωπίσει ένα διπλό μέτωπο: εσωτερικά, την επίσημη κυβέρνηση Ασαντ που αποσύρθηκε από το πεδίο, και εξωτερικά, το Ισλαμικό Κράτος και την Τουρκία.

Στην Ισπανία, οι ελευθεριακές δομές που δημιουργήθηκαν με την κολεκτιβοποίηση, τις πολιτοφυλακές και την πραγμάτωση της τοπικής αυτονομίας βρέθηκαν εξαρχής στη σκιά των «αστικών θεσμών» της επίσημης κυβέρνησης, που τυπικά παρέμεναν ενεργοί.

Στη Ροζάβα, οι θεσμοί της άμεσης δημοκρατίας, τα ανοιχτά κοινωνικά συμβούλια, οι λαϊκές επιτροπές και οι πολιτοφυλακές αναπτύχθηκαν ελεύθερα, εν κενώ εξουσίας, μέσα από το παράνομο συμβουλιακό σύστημα, καθώς η επανάσταση φαίνεται να ολοκληρώνεται, δηλαδή να διαρκεί, δηλαδή να συνεχίζεται δημιουργώντας νέους θεσμικούς τόπους αυτονομίας. Η χειραφέτηση των γυναικών υπήρξε άμεση και εμφατική. Έχουμε περιγράψει το περιεχόμενο του δημοκρατικού συνομοσπονδισμού της αυτόνομης Ροζάβα.

Στην Ισπανία, η κυβέρνηση της Μαδρίτης δεν έπαψε να ασκεί κάποια επιρροή και έναν διαπραγματευτικό ρόλο. Μετά το πρώτο έτος της επανάστασης και τη δολοφονία του Ντουρρούτι, η κυβέρνηση έγινε ο κυρίαρχος του διεθνούς διπλωματικού και του στρατιωτικού-πολεμικού σκηνικού.

Στη Ροζάβα, η κυβέρνηση της Δαμασκού ήταν μια ανάμνηση βασανιστηρίων και μια απόσταση ασφαλείας είχε διατηρηθεί ανάμεσά σε αυτή και τις αυτοκυβερνώμενες πολυεθνικές κοινότητες της Δημοκρατικής Αυτονομίας. Για επτά συνεχή έτη, φάνηκε πως το κουρδικό κίνημα, συμπεριληπτικό, αμεσοδημοκρατικό και με πανανθρώπινη αναφορά, θα διατηρούσε την ένοπλη αυτονομία και την τοπική ανεξαρτησία του.

Όμως εκείνη τη στιγμή, ένα λεπτό πριν τα μεσάνυχτα, η συμπαιγνία των κυρίαρχων εθνών-κρατών ενάντια στην κοινωνία δίχως κράτος της Ροζάβα έφτασε στο σημείο καμπής. Παρά την αναπάντεχη αντίσταση των δημοκρατικών πολιτοφυλακών, η αεροπορική αποκλειστικότητα και οι βομβαρδισμοί της Τουρκίας ζωντάνεψαν το φάντασμα της γενοκτονίας.

Ένα τηλεφώνημα μεταξύ δύο Προέδρων, του Τραμπ και του Ερντογάν, έφερε μέσα στις πρώτες τέσσερις ημέρες δεκάδες κατεστραμμένα χωριά, 130.000 πρόσφυγες, εκατοντάδες νεκρούς, 400.000 υπό απειλή εκτοπισμού, εκτελέσεις πολιτών, ανασύνταξη των τζιχαντιστών, τεράστια κατανάλωση στρατιωτικού υλικού, πετρελαίου, χημικών, πυρομαχικών, οικολογική και κοινωνική ερήμωση.

Και οι δύο Πρόεδροι αντιπροσωπεύουν εκλεγμένες κυβερνήσεις, που ο πρώτος αγνοεί επιδεικτικά, καθώς παρά την ομόφωνη αντίδραση του Κογκρέσου, συνέχισε την απόσυρση των στρατευμάτων του, ενώ ο δεύτερος ελέγχει ολοκληρωτικά, φυλακίζοντας και φιμώνοντας κάθε φωνή εσωτερικής αντίδρασης. Η φονική αποτελεσματικότητα της αντιπροσωπευτικής ολιγαρχίας του έθνους – κράτους, όταν μάχεται ενάντια στην πραγματική δημοκρατία των λαών, φάνηκε στο βρώμικο παιχνίδι της διεθνούς διπλωματίας. Και οι δύο Πρόεδροι, στην πλάτη του λαού της Ροζάβα εξυπηρετούν την ατομική τους πολιτική καριέρα.

Ο Τραμπ, που βρίσκεται υπό διαδικασία έρευνας για την καθαίρεσή του από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αγωνιά να εκπληρώσει μια προεκλογική του υπόσχεση, την απόσυρση από την Μ. Ανατολή. Λοιδορώντας τους Κούρδους, που δεν βοήθησαν τις Η.Π.Α «στη Νορμανδία» (!), απευθύνεται στο δικό του κοινό στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του στην προσπάθειά του να συσπειρώσει την συντηρητική, ακροδεξιά του βάση απέναντι στη δίωξή του. Ταυτόχρονα εκπληρώνει άγνωστες υποσχέσεις στον Ερντογάν, στη χώρα του οποίου έχει επενδύσεις, κτίρια και επιχειρήσεις, μα και στον Πούτιν, στη χώρα του οποίου έχει επενδύσεις, κτίρια και επιχειρήσεις, τον οποίο σιωπηλά αναγνωρίζει ως πραγματικό κύριο της Συρίας.

Ο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή μάχη πολιτικής επιβίωσης, την οποία αντιμετωπίζει με επιθετικότητα και εμβάθυνση της προσωπικής του εξουσίας, βρίσκει την ευκαιρία να επιτύχει έναν τετραπλό στόχο. Να συνενώσει τους πληθυσμούς της Τουρκίας κάτω από την εξουσία του καταστέλλοντας τους αντιφρονούντες, να απομονώσει και να εξοντώσει τους Κούρδους εντεύθεν κακείθεν των συνόρων, να επιβληθεί ως συνομιλητής στον σχεδιασμό της αυριανής Συρίας, να γίνει ο τρίτος πόλος του ισλαμικού κόσμου απέναντι στην Σαουδική Αραβία που είναι απέναντι στο Ιράν. Τους πετυχαίνει κάθε ώρα που περνάει. Οι τζιχαντιστές σύμμαχοί του, είτε ως FSA, είτε ως ISIS ανασυγκροτούνται από τα βάθη των σπηλιών τους, βιάζουν και εκτελούν αγωνιστές με τεράστια προσφορά, όπως την Hevrin Khalaf. Η Χαμάς στηρίζει τον Ερντογάν, όπως και η Παλαιστινιακή Αρχή, ενάντια στους σιίτες της Χεζμπολάχ και του Ιράν.

Ο Πούτιν βλέπει την στρατηγική του διαρκούς στήριξης στον Ασαντ να επιβάλλεται και να γίνεται κυρίαρχος του παιχνιδιού. Τα ρώσικα στρατεύματα στα κουρδικά εδάφη είναι η άλλη όψη ενός νομίσματος που θα εξαργυρωθεί στην επικείμενη συνάντησή του με τον Ερντογάν.

Κάτω από αυτή την πίεση, και την εγκατάλειψή τους από τις Η.Π.Α. και τους υπόλοιπους δυτικούς, οι Κούρδοι της Ροζάβα βρέθηκαν στο χείλος του θανάτου. Τα μεγάλα κράτη της Ε.Ε. που είχαν εξαρχής δημιουργήσει την κρίση ήδη όταν κατασκεύασαν τα τεχνητά κράτη της Συρίας και του Ιράκ προκειμένου να μοιράσουν τις πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές του Κουρδιστάν σε Γαλλία και Μ. Βρετανία αντιστοίχως, κάνουν αναιμικές διαμαρτυρίες. Όποιος παλαιοαριστερός κατηγορεί τη Ροζάβα για τη, λόγω πολεμικών αναγκαιοτήτων, συμμαχία της με τις ΗΠΑ που τώρα την πρόδωσαν, φαντάζομαι παρομοίως θα κατηγορούσε το ΕΑΜ για τη, λόγω πολεμικών αναγκαιοτήτων, συμμαχία του με τη Μ. Βρετανία, που μετά το εξόντωσε – μα η διαφορά μεταξύ ΕΑΜ και Ροζάβα είναι τεράστια, όσο είναι τεράστια η διαφορά μεταξύ ενός εμβρυακού κράτους και ενός πειράματος της άμεσης δημοκρατίας.

Ας επιστρέψουμε στα πορίσματα του Ρίτσαρντς. Δύο είναι τα κοινά σημεία της συμφωνίας – επιβίωσης της Ροζάβα με τον Ασαντ και της εμπλοκής των αναρχικών στην Ισπανική κυβέρνηση του 1937.

Α) Η διάλυση των πολιτοφυλακών και η ενσωμάτωση των δυνάμεών τους στον τακτικό κρατικό στρατό. Αυτό σημαίνει επίσης βέβαια και τη διάλυση των γυναικείων σωμάτων, όπως συνέβη και το 1937. Αυτό στερεί από τις αμεσοδημοκρατικές συνελεύσεις βάσης το πιο σημαντικό τους δικαίωμα: τον έλεγχο των ενόπλων σωμάτων. Απλώς θα θυμίσω μία αρχαία ιστορία τυραννίας για να καταλάβουμε τις συνέπειες αυτού του σημείου:

«Αυτός [ο τύραννος Πεισίστρατος], αφού τελείωσε τον λόγο του [προς τον αθηναϊκό λαό], διηγήθηκε τι είχε γίνει με τα όπλα [τα είχε συγκεντρώσει, αφοπλίζοντας τους πολίτες] και πρόσθεσε ότι δεν έπρεπε να παραξενεύονται, ούτε να στενοχωριούνται για αυτό, αλλά αφού επιστρέψουν στα σπίτια τους να ασχολούνται με τις ιδιωτικές τους υποθέσεις, και ο ίδιος θα φροντίζει για όλα τα δημόσια [τα κοινά] ζητήματα.»

Β) Η συμμετοχή μελών της επαναστατικής ηγεσίας στην καθεστωτική κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει επίσης την νομιμοποίηση των κρατικών δομών και ανοίγει το δρόμο για την ενσωμάτωση των λειτουργιών και υπηρεσιών στις κρατικές δομές, τον κυβερνητικό έλεγχο και την καθεστωτικής ιεραρχίας. Έτσι διαλύεται η Δημοκρατική Αυτοδιεύθυνση που εκπροσωπούσε, δίχως να αντιπροσωπεύει, τους αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς οριζόντιας και ισότιμης πολιτικής απόφασης και οι ίδιοι οι θεσμοί βρίσκονται ξανά αντιμέτωποι με το κράτος. Η ασαφής αυτονομία που εξασφαλίζεται είναι εθνοτικής, όχι πολιτικής, μορφής και μπορεί να εκτείνεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο εύρος δικαιοδοσίας, χωρίς να εξασφαλίζει την ουσιαστική αυτοκυβέρνηση. Τα σύνορα του κράτους γίνονται ξανά πλήρη και ενιαία, τουλάχιστον όπως διαφαίνεται.

Η συμφωνία επιβίωσης είναι η μεγαλύτερη νίκη του κρατισμού από το 2012, μία νίκη προς την οποία δουλεύει η συμπαιγνία Η.Π.Α., Τουρκίας, Ρωσίας, Ιράν, Ε.Ε. και Σαουδικής Αραβίας. Η κρατικοποίηση τόσο των ενόπλων σωμάτων όσο και των θεσμικών οργάνων, αφαιρεί από τους θεσμούς αμεσοδημοκρατικής κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης τόσο την πρακτική δικαιοδοσία επί της άμυνάς τους, όσο και την πολιτική τους νομιμοποίηση. Ο δεύτερος πυλώνας της δυαδικής εξουσίας της Ροζάβα, οι πρωτο-κρατικές θεσμίσεις μιας τυπικής κυβέρνησης και τυπικών υπουργείων, οι οποίες παρέμεναν υπό τον άμεσο κοινωνικό έλεγχο μέσω της άμεσης ανακλητότητας, της διατήρησης των πολιτικών αποφάσεων στις συνελεύσεις βάσεις και του περιορισμού των δικαιοδοσιών τους, ως απλά εργαλεία διπλωματίας τώρα αποκτούν αποκλειστική πολιτική υπόσταση με την ενίσχυση ακριβώς αυτών των διπλωματικών πιέσεων.

Όπως πολύ σωστά αναφέρει σε ανάρτησή του ο Αντώνης Μπρούμας:

«Για να λειτουργήσει η αποικιοκρατία, πρέπει να έχει την δυνατότητα να διαπερνά τις δομές εξουσίας μίας περιοχής. Για την αποικιοκρατία οι δομές των αμεσοδημοκρατικών συμβουλίων και της ομοσπονδίας της Ροζάβα είναι ασύμμετρες και αδιαπέραστες. Τις μετατρέπει λοιπόν σε κράτος και ξαναγράφει την ιστορία σαν να μην υπήρξαν ποτέ.»

Αυτό συνέβη στην Ισπανία το 1937, όπου υπήρχε η ‘εσωτερική αποικιοκρατία’ των φασιστών. Θα συμβεί το ίδιο και στη Ροζάβα;

Όπως μας περιγράφει ο Ρίτσαρντς, και τότε οι οργανώσεις βάσης των αναρχικών και των εργατών κατάλαβαν το παιχνίδι και αντιτάχθηκαν στις προσπάθειες ελέγχου που απέρρεαν από την κεντρική κυβέρνηση. Παρομοίως, οι αυτόνομες συνελεύσεις της Ροζάβα αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο που διατρέχει το πιο όμορφο πείραμα μιας απελευθερωμένης κοινωνίας.

Είναι πολύ σημαντική αυτή η αυτό-συνειδητοποίηση. Είναι η φλόγα που κρατάει ζωντανή την κοινωνική αυτονομία και την άμεση δημοκρατία.

Πρέπει να το πούμε. Οι σύντροφοι της Ροζάβα μας διαβεβαιώνουν:

«Πρόκειται για μια καθαρά στρατιωτική συμφωνία και, σε αντίθεση με όλες τις εικασίες, η παρουσία συριακών κυβερνητικών στρατευμάτων δεν θα επηρεάσει την αυτοκυβέρνηση ή τις εσωτερικές δυνάμεις ασφαλείας στις απελευθερωμένες περιοχές. Η εντολή των Συριακών στρατευμάτων παραμένει περιορισμένη στην κοινή υπεράσπιση της χώρας εναντίον του τουρκικού κατοχικού στρατού.»

Δεν μαράθηκε ακόμη το άνθος της Ροζάβα, το πρόταγμα της δημοκρατικής αυτονομίας, παρότι του έκοψαν το νερό. Όμως ακόμη μάχεται, ριζώνει και σπορίζει και τώρα, ενώ μιλάμε. Η επανάσταση δεν τελείωσε, συνεχίζεται καθημερινά στα πεδία των μαχών αλλά και στα σπίτια και τις συνελεύσεις των απλών ανθρώπων.

Την ίδια στιγμή στην Ισπανία, η Καταλωνία εξεγείρεται ενάντια στο κεντρικό κράτος. Ο σπόρος του 1936 δεν μαράθηκε ποτέ.

Το Σάββατο 19 Οκτωβρίου έχει κηρυχθεί διεθνή ημέρα αλληλεγγύης στη Ροζάβα. Αυτό το κείμενο είναι μια μορφή καλέσματος στους δρόμους των πόλεών μας εκείνη την ημέρα, για να ενώσουμε τις φωνές μας με την υπόλοιπη ανθρωπότητα ενάντια στα κυρίαρχα κράτη.

Στηρίζουμε τη Ροζάβα με κάθε τρόπο! Αλληλεγγύη στις αυτόνομες δημοκρατικές κοινότητες του Κουρδιστάν και όλου του κόσμου!