Τι θέλουνε, τι δίνουμε, τι παίρνουμε στο ασφαλιστικό

του Κώστα Εφήμερου

Μιλώντας με άνθρωπο που γνωρίζει πολύ καλά τις διαπραγματεύσεις με τους εκπρόσωπους του Κουαρτέτου για το ασφαλιστικό, λίγες μόνο ώρες πριν αυτό έρθει στο κυβερνητικό συμβούλιο της περασμένης εβδομάδας, συνειδητοποίησα ότι η διαπραγμάτευση είναι ακόμα ανοιχτή. Η υπογραφή της 13ης Ιουλίου, το νομοσχέδιο του Αυγούστου και τα δύο συμπληρωματικά με τα προαπαιτούμενα δεν έχουν επιφέρει καμία αλλαγή στον τρόπο που διαπραγματεύονται οι πιστωτές σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2015, μια διαδικασία που παρακολουθήσαμε μαζί από κοντά.

Η τακτική ήταν και παραμένει η ίδια: Οι πιστωτές ζητάνε κάποια πράγματα τα οποία αναγράφονται σε αδρές γραμμές και με «δημιουργική ασάφεια» ως προς τον τρόπο εφαρμογής τους και δέχονται την συζήτηση για ισοδύναμα ζητώντας στοιχεία και μελέτες εφαρμογής. Οι αρμόδιοι υπουργοί παρουσιάζουν πολύπλοκες μελέτες που συγγράφουν από στελέχη των υπουργείων μέχρι και εξειδικευμένες πολυεθνικές εταιρείες και όταν φτάνουμε στην αξιολόγηση οι πιστωτές απορρίπτουν τα πάντα χαρακτηρίζοντας τα μη εφαρμόσιμα, διαρρέοντας προς συγκεκριμένα ΜΜΕ ότι αντιμετωπίζουν προχειρότητα από την ελληνική αντιπροσωπεία.

Τι προβλέπει το σχέδιο της κυβέρνησης

Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας το σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει την δημιουργία ενιαίας εθνικής σύνταξης που θα συμπληρώνεται από μια επικουρική (θα λέγεται ανταποδοτική) που θα υπολογίζεται ωστόσο και με εισοδηματικά κριτήρια. Τα ταμεία θα ενοποιηθούν και το νέο σχέδιο δημιουργεί έτσι πρόβλημα σε όσους ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ, ενώ μεγαλύτερες υπολογίζεται να είναι οι συνέπειες στα λεγόμενα «ευγενή ταμεία». Τα περίπου 40 δισ. που έχουν υπολογίσει οι πιστωτές ότι πρέπει να βρει μέσω ανακεφαλαιοποίησης το ασφαλιστικό σύστημα προκειμένου να καταστεί βιώσιμο η κυβέρνηση θέλει να τα συλλέξει με διάφορους τρόπους μεταξύ των οποίων είναι και η αύξηση των εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών και την αξιοποίηση της περιουσίας των ταμείων.

Τι δεν προβλέπουν οι πιστωτές

Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Παρά τις διαδοχικές συναντήσεις και επικοινωνίες που είχε η ηγεσία και τα στελέχη του αρμόδιου υπουργείου τις τελευταίες ημέρες οι εκπρόσωποι του Κουαρτέτου κάνουν πλέον σαφές ότι δεν συμφωνούν στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών, την οποία θεωρούν επιζήμια για την αγορά εργασίας (λες και τα δικά τους σχέδια δεν έχουν εκτινάξει την ανεργία στην Ελλάδα σε επίπεδα ρεκόρ) και εκπρόσωπος του κυρίου Κοστέλο άφησε να εννοηθεί ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό μόνο αν υπήρχε ταυτόχρονη ελάφρυνση των εργοδοτών στη φορολογία (κάτι που επίσης δεν επιτρέπουν ωστόσο για να μην πέσει έξω ο προϋπολογισμός).

Στο πεδίο της εκμετάλλευσης της περιουσίας των ταμείων οι πιστωτές εμφανίζονται ιδιαίτερα επιφυλακτικοί τονίζοντας ότι η Ελλάδα συνεχίζει να αποτυγχάνει στο πρόγραμμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, χωρίς να δέχεται τις επισημάνσεις Τσακαλώτου ο οποίος έχει προσπαθήσει να παρουσιάσει στοιχεία που δείχνουν ότι η εκποίηση «σε συνθήκες πυρκαγιάς» αποφέρουν ελάχιστα στο δημόσιο. Καλό παράδειγμα αυτής της τακτικής του Κουαρτέτου αποτελεί και το αποτέλεσμα της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών που πωλήθηκαν έναντι πινακίου φακής σε ξένους επενδυτές.

Τι άλλο συμβαίνει αυτές τις ώρες

Οι διαπραγματεύσεις λοιπόν συνεχίζονται με τον Κατρούγκαλο να διαπραγματεύεται με τους πιστωτές. Άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την πορεία των συζητήσεων θεωρούν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφύγει την επιβολή κάποιου συστήματος που θα βασίζεται σε ασφαλιστικά μερίδια και ότι έχει αποδεχτεί μόνο την εφαρμογή εισοδηματικών κριτηρίων, κάτι που θεωρεί ότι μπορεί να περάσει στην κοινωνία χωρίς ιδιαίτερες αναταράξεις.  Επιπλέον φαίνεται ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει και κάποια ιδιαίτερη ένσταση στην δημιουργία ενός Εθνικού Συμβουλίου που «σε συνεργασία με έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες θα αναπροσαρμόζει σε ετήσια βάση τις βασικές παραμέτρους του ασφαλιστικού συστήματος προκειμένου να παραμένει πάντα βιώσιμο», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Από την άλλη πλευρά οι πιστωτές φαίνεται να είναι ανυποχώρητοι στην υπόθεση της κατάργησης των ειδικών ταμείων (μεταξύ των οποίων ζητούν και την κατάργηση του αγγελιόσημου που η κυβέρνηση θέλει να το μετατρέψει σε εργοδοτική εισφορά), να ζητούν την πλήρη εκμετάλλευση των αποθεματικών των κερδοφόρων ταμείων και να απαιτούν την πλήρη κάλυψη της τρύπας των 40 δισ. ευρώ μέσα στο 2016.

Ποια είναι η παρούσα κατάσταση

Φαίνεται ότι τις τελευταίες ώρες, αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε η ψήφιση του νομοσχεδίου για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ήρθαν τα πρώτα αρνητικά μηνύματα από τους πιστωτές.

Μιλούσα την Κυριακή με στέλεχος της κυβέρνησης, λίγες ώρες μετά το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών και δεν αρνήθηκε ότι έχουν πρόβλημα με το να περάσουν το ασφαλιστικό. Το πρόβλημά τους δεν είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, πρόβλημα αριθμητικό. Δεν υπάρχουν βουλευτές που έχουν εκδηλώσει πρόθεση να αμφισβητήσουν την κυβερνητική συνοχή. Το πρόβλημά τους είναι και πάλι τα νέα προσκόμματα που φαίνεται να βάζουν οι εκπρόσωποι του Κουαρτέτου. Έτσι η κίνηση του Αλέξη Τσίπρα είχε λίγο από όλα. Ήταν, κατά την προσωπική μου εκτίμηση, ταυτόχρονα μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα μέτωπο απέναντι στις αιτιάσεις των πιστωτών αλλά -επειδή δεν υπάρχουν αυταπάτες- να χρησιμοποιηθεί και η άρνησή τους σε επικοινωνιακό επίπεδο και για εξωτερική αλλά και για εσωτερική κατανάλωση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ τον Αύγουστο έβαλε, μαζί με τους ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΠΟΤΑΜΙ την υπογραφή του σε ένα μνημόνιο που προβλέπει την ανακεφαλαιοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, την εξοικονόμηση περίπου 2 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου για τις τρέχουσες ανάγκες αλλά και τα εισοδηματικά κριτήρια. Η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος των ταμείων είναι επίσης μνημονιακό προαπαιτούμενο.  Υπολογίζεται λοιπόν ότι το νομοσχέδιο που θα έρθει θα είναι δυσάρεστο για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, και όχι μόνο για όσους έχουν υψηλές συντάξεις, όπως αφήνει να εννοηθεί ο Γιώργος Κατρούγκαλος. Άλλωστε μετά και τις πρόσφατες δηλώσεις του Ευκλείδη Τσακαλώτου είναι δύσκολο να καταλάβεις που έχει χαράξει την γραμμή μεταξύ πλούσιου και φτωχού η κυβέρνηση της αριστεράς.

Τις επόμενες μέρες αναμένονται οι τελικές τεχνικές εισηγήσεις των πιστωτών που επιθυμούν να δουν το νομοσχέδιο ψηφισμένο μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου προκειμένου να ξεκινήσουν την αξιολόγηση (ναι μέχρι σήμερα απλώς μας παρατηρούσαν).

Και τα πρώτα δείγματα που μεταφέρουν οι «λαγοί» της Ευρώπης στα γερμανικά ΜΜΕ κάνουν λόγο για σκλήρυνση της στάσης των πιστωτών. Κάτι που δυστυχώς έχουμε ξαναδεί. Και γράφω δυστυχώς γιατί έχουμε δει και τα αποτελέσματά της.

Η άποψή μου, που συμμερίζονται μερικώς και οι πηγές μου, είναι ότι είμαστε μπροστά από ένα νέο τελεσίγραφο. Άλλη μια στιγμή There Is No Alternative που θα πρέπει να επικαλεστεί η κυβέρνηση με το τυράκι της συζήτησης για το χρέος. Μια συζήτηση, που δεν ξέρω αν το μάθατε- αλλά μετακινήθηκε και πάλι κατά ένα τρίμηνο.

Ένα τρίμηνο δύσκολο. Για όλους.