του Κώστα Εφήμερου
Φωτογραφία: Jered Rodriguez
Η αδειοδότηση και ο νόμος Παππά έχουν δικαιωματικά θέση στην πολιτική μας ατζέντα. Για τούτο φρόντισε η ίδια η κυβέρνηση η οποία στις εκλογές του Σεπτέμβρη, αφού πρώτα είχε ψηφίσει το 3ο μνημόνιο, στήριξε την προεκλογική της καμπάνια στο σύνθημα «δεν είμαστε όλοι ίδιοι». Επικαλέστηκε το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς και την αντιπαράθεση της με τη «διαπλοκή» και όντως κατάφερε μια χαρά να απευθυνθεί στο θυμικό των Ελλήνων.
Υπάρχουν ακόμα τρεις λόγοι που η συζήτηση βρίσκεται στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Ο πρώτος είναι ότι η συζήτηση αφορά ολιγάρχες, καναλάρχες, πολιτική διαφθορά και εξουσία, ο δεύτερος είναι ότι θίγονται οι ολιγάρχες, οι καναλάρχες, η πολιτική διαφθορά και η εξουσία και ο τρίτος είναι ότι αν δεν συζητήσουμε για αυτά θα αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό το 4ο μνημόνιο που συζητάει το ΔΝΤ με την κυβέρνηση (αλλά η ίδια δεν το παραδέχεται).
Ας δούμε όμως τα πιο βασικά στοιχεία αυτής της υπόθεσης υπό την μορφή ερωταπαντήσεων
1. Θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να τα βάλει με τη διαπλοκή;
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δόθηκε με τη διαδικασία που τελικά προκήρυξε ο Νίκος Παππάς για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών. Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης ήταν θεατρικός και η προσπάθεια να βρεθούν νέοι παίχτες προκειμένου να εκπέμψουν κανάλια φιλικά προς αυτήν ήταν σχεδόν άκομψη. Ο Παππάς έκανε μεγάλες εκπτώσεις στην ρητορική του και υποστήριξε δημόσια μέχρι και ότι ο γιός Καλογρίτσα δεν ήταν εργολάβος σε μια από τις πιο ατυχείς στιγμές της πολιτικής του καριέρας. Ο Αλέξης Τσίπρας ουσιαστικά παραδέχτηκε ότι έβλεπε τον Ψυχάρη σε μυστικές συναντήσεις πριν ανέβει στην εξουσία και οι επιλογές τύπου Σαγιά έπρεπε να έχουν διαλύσει κάθε αμφιβολία για το αν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να τα βάλει με τη διαπλοκή. Η αλήθεια είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να τα βάλει με συγκεκριμένα τμήματα της διαπλοκής και μέχρι τώρα εμφανίζεται μάλιστα και πολύ υποχωρητικός όποτε βλέπει ένα παράθυρο συνεννόησης. Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ένας μνημονιακός πρωθυπουργός, οπότε, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, χρειάζεται μηχανισμούς καταστολής και μηχανισμούς επικοινωνίας. Η υπογραφή του 3ου μνημονίου άλλαξε τον μέχρι τότε προγραμματισμό και η επιχειρηματολογία της TINA (there is no alternative – δεν υπάρχει εναλλακτική) ήταν πλέον αρεστή από την κυβέρνηση. Το πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι μετά τις πρώτες ώρες του περσινού καλοκαιρού φάνηκε ξεκάθαρα ότι η δική του μεταστροφή δεν ήταν αρκετή για να αντιστραφεί το κλίμα στους τηλεοπτικούς σταθμούς που συνέχισαν να τον αντιμετωπίζουν εχθρικά. Αυτό, σε συνδυασμό με το κεντρικό προεκλογικό σχεδιασμό του ΣΥΡΙΖΑ που επικεντρώθηκε στην καθαρότητα της δικής του πρότασης οδήγησε στο ανέβασμα των τόνων και στην κατάσταση πολιτικού χάους που παρακολουθούμε αυτές τις ημέρες.
2. Θέλει η Νέα Δημοκρατία να τα βάλει με τη διαπλοκή;
Οχι. Ο Νίκος Παππάς έχει όλα τα δίκια όταν λέει ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ λειτουργούν ως εκπρόσωποι της διαπλοκής. Αρκεί να παρακολουθήσετε τους Μάκη Βορίδη και Ανδρέα Λοβέρδο στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για τον έλεγχο των δανείων των τραπεζών και των κομμάτων. Αρκεί να δείτε την στάση που κρατάει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην υπόθεση συγκρότησης ΕΣΡ και τις ερωτήσεις των ευρωβουλευτών των δύο κομμάτων προς την Κομισιόν. Είναι στα όρια του κωμικού να διαβάζεις τις ανακοινώσεις για «πραξικοπήματα», αυτοί που εγκαθίδρυσαν το καθεστώς ανομίας επί 27 χρόνια στο τηλεοπτικό τοπίο. Είναι μάλλον πολύ αργά για να παριστάνουν τις παρθένες.
3. Θέλει κανείς άλλος να τα βάλει με τη διαπλοκή;
Εκτός από τους συνειδητοποιημένους πολίτες, όχι ιδιαίτερα. Το σημερινό σύστημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τους ολιγάρχες και τους ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών σταθμών. Όλα τα κόμματα στη βουλή έχουν σκελετούς στα ντουλάπια τους, ακόμα και το ΚΚΕ με την υπόθεση της πώλησης του 902 στον Βρυώνη. Η εξουσία και η κυβέρνηση χρειάζονται τους μηχανισμούς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης και άρα οι δεσμοί που έχουν δημιουργηθεί είναι πλέον «εξ αίματος». Ας σκεφτούμε όμως και το άλλο. Ακόμα και αν κάποιος ήθελε να τα βάλει με τη διαπλοκή (και όχι μόνο να την αντικαταστήσει ή να την συμπληρώσει με ένα δικό της τμήμα) θα μπορούσε στα αλήθεια να κάνει κάτι; Οι ολιγάρχες λέγονται έτσι επειδή είναι πλούσιοι άνθρωποι. Βρήκαν 256 εκατομμύρια προκειμένου να αγοράσουν το δικαίωμα να διαμορφώνουν τη γνώμη μας. Οι δικοί μας πλούσιοι έχουν γίνει πλούσιοι μέσα σε ένα καθεστώς διαφθοράς, πολιτικής αήθειας και ανύπακρτου (καρτελοποιημένου) ανταγωνισμού. Πως νομίζετε ότι τα κατάφεραν; Με σκληρή δουλειά και όνειρα ή με τακτικές μαφίας, εκβιασμούς, μίζες και υπόγειες διαδρομές; Αν δεν πιστεύετε το πρώτο αναρωτηθείτε ποιος πολιτικός συνδυασμός πιστεύετε ότι έχει το σθένος και τη δύναμη πυρός να τα βάλει με τις μεθόδους που περιγράφονται στη διάζευξη.
4. Είναι τόσο σημαντικός ο έλεγχος των τηλεοπτικών σταθμών;
Υπό τις παρούσες συνθήκες, ναι είναι. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Θα έχετε παρατηρήσει δυο κλούβες που κλείνουν την πρόσβαση στην Ηρώδου Αττικού, κάτι διμοιρίες έξω από κάθε υπουργείο, 4-5 αστυνομικούς έξω από κάθε πολιτικό γραφείο, τοίχους φρούρια και ιδιωτική αστυνομία σε κάθε τηλεοπτικό σταθμό. Έχετε δει να φυλάγεται έτσι καμία τράπεζα; Κι όμως, όποιον και αν ρωτήσετε στο δρόμο θα σας πει ότι το τρίγωνο της διαπλοκής -το οποίο έφερε την Ελλάδα στη σημερινή κατάσταση- αποτελείται από τη δυσώδη διαπλοκή μεταξύ πολιτικών, ΜΜΕ και τραπεζών. Απλά οι τράπεζες φρόντισαν με μερικά δισεκατομμύρια ευρώ να αγοράσουν την απαραίτητη ομερτά. Ακόμα και σήμερα που δεν λειτουργούν ως τράπεζες (αφού δεν παρέχουν πίστωση ή ρευστότητα) δαπανάνε εκατοντάδες εκατομμύρια διατηρώντας στη ζωή τα ΜΜΕ που χρειάζονται και ταυτόχρονα στρέφοντας τη συζήτηση σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τις ευθύνες τους. Αυτό είναι εφικτό επειδή ένα κρίσιμο μέρος της κοινωνίας, αυτό που ψηφίζει ως επί το πλείστον, επηρεάζεται από την τηλεόραση και την συστημική ενημέρωση. Φυσικά το ποσοστό φθίνει, κάτι που φάνηκε στο δημοψήφισμα του 2015, ωστόσο εκ του αποτελέσματος γίνεται σαφές ότι η καθοδηγούμενη ενημέρωση λειτουργεί. Πως αλλιώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε άλλωστε ότι η πτώση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να δημιουργεί ελπίδες στον Κυριάκο Μητσοτάκη; Υπάρχει λογικός άνθρωπος που έχει κόψει την τηλεόραση εδώ και μερικά χρόνια που θεωρεί ότι με τη Νέα Δημοκρατία είναι δυνατόν να διορθωθεί η σημερινή κατάσταση;
5. Το ΣτΕ είχε δίκιο να βγάλει το νόμο αντισυνταγματικό;
Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι το ανώτερο όργανο της δικαστικής εξουσίας και υποτίθεται το μόνο αρμόδιο να εκφράζει εκτός από το γράμμα και το πνεύμα του νόμου. Ωστόσο τα τελευταία 7 χρόνια έχει κρατήσει μια πολύ σκληρή μνημονιακή γραμμή αποφασίζοντας εντελώς κόντρα στο κοινό αίσθημα περί δικαιοσύνης. Σε αυτό έχει δίκιο λοιπόν η κυβέρνηση να «γκρινιάζει» ότι το ίδιο όργανο που έβγαλε το μαύρο της ΕΡΤ συνταγματικό κρίνει αντίστροφα τον νόμο Παππά. Αυτό που δεν έχει κανένα δικαίωμα να λέει η κυβέρνηση (και είναι και χυδαίο) είναι ότι εξαιτίας αυτής της απόφασης 15.000 παιδιά δεν θα έχουν πρόσβαση στους βρεφονηπιακούς σταθμούς και ότι τα νοσοκομεία θα έχουν 4.000 λιγότερους νοσηλευτές που είναι εντελώς απαραίτητοι. Να μια αντισυνταγματική δήλωση… Το κράτος σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα είναι υποχρεωμένο να παρέχει τις υπηρεσίες κοινωνικής ωφελείας. Όλα τα άλλα είναι απλά εμπαιγμός. Στην ουσία του θέματος για το νομοσχέδιο Παππά έχουν όλοι ευθύνες. Ζούμε σε μια χώρα που εδώ και δέκα χρόνια το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να συνεννοηθεί για τη σύνθεση των ανεξάρτητων αρχών, τις οποίες έχει εντάξει στο Σύνταγμά της, προκαλώντας μια απίστευτη σουρεαλιστική κατάσταση ανομίας και ακυβερνησίας. Και αυτό, όσο και να το κάνεις, είναι περίεργο αν σκεφτείς ότι όλες οι κυβερνήσεις τα ίδια μνημόνια ψηφίζουν και την ίδια πολιτική ακολουθούν.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί και κάτι, νομίζω, πολύ σημαντικό. Οι τελευταίες ημέρες που τα πάντα κρίνονταν στην απόφαση του ΣτΕ ζήσαμε μια πολύ άσχημη εμπειρία. Δικαστές, δικηγόρους, ενώσεις, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, δημοσιογράφοι και ολιγάρχες διαγκωνίστηκαν σε ένα φαιδρό παιχνίδι προσπάθειας επηρεασμού του αποτελέσματος με κάθε είδους όπλα. Η ζωντανή αναμετάδοση από τα κανάλια των ισορροπιών που διαμορφώνονταν μεταξύ των δικαστών εντός του ΣτΕ σε μια συνεδρίαση που υποτίθεται ότι διεξήχθη υπό κλειστές θύρες ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Η πληγή που άνοιξε στο σώμα του ΣτΕ όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την ικανότητά της να διατηρήσει τα προσχήματα στην κορυφαία -υποτίθεται- διαδικασία της ολομέλειας θα είναι χαίνουσα και θα έχει επιπλοκές.
6. Θα πέσει η κυβέρνηση εξαιτίας της υπόθεσης αυτής;
Η απόφαση του ΣτΕ θα μπορούσε να σημειωθεί ως μια νίκη της ολιγαρχίας και της διαπλοκής απέναντι σε μια όχι καθαρή και έντιμη κυβέρνηση. Δεν ξέρεις τι να διαλέξεις. Ωστόσο αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία σε αυτές τις περιπτώσεις, όσον αφορά την κυβερνητική συνοχή, όπως έχει αποδειχθεί περίτρανα όλα αυτά τα χρόνια είναι τι μπορείς ακόμα να περάσεις και όχι σε τι αποτυγχάνεις. Εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έπεσε όταν μετέτρεψε σε 24 ώρες το περήφανο Όχι σε ένα υποτιμητικό Ναι. Τώρα θα πέσει; Για να πέσει μια μνημονιακή κυβέρνηση θα πρέπει πρώτα να υπάρξει μια κρίσιμη αντιμνημονιακή μάζα ανθρώπων αποφασισμένων για όλα. Σας φαίνεται ότι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ταιριάζουν στην περιγραφή; Ή μήπως πιστεύετε ότι τα συστημικά κανάλια έχουν πια τη δυνατότητα να κατεβάζουν κόσμο στους δρόμους. Αυτά έχουν τελειώσει.
7. Μα είναι δυνατόν να πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ τον Πολύδωρα για πρόεδρο του ΕΣΡ;
Αυτή ήταν μια πραγματικά γελοία επιλογή που δείχνει αφενός ότι η κυβέρνηση έχει αποσυνδεθεί εντελώς από την πραγματικότητα και αφετέρου ότι δεν δίνει δεκάρα για την αριστερή κοινή γνώμη. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει μια συνειδητή επιλογή να αφήσει τον πυρήνα του και να στραφεί προς τους ψηφοφόρους του κάποτε μεγάλου ΠΑΣΟΚ. Μόνο έτσι μπορεί να δικαιολογηθεί η επιλογή του Πολύδωρα. Ενός ημίτρελου πολιτικού που ήταν έτοιμος να συνεργαστεί ακόμα και με την Χρυσή Αυγή. Η επιλογή Παυλόπουλου ήταν τελικά κάτι περισσότερο από μια απογοήτευση. Ήταν διαζύγιο με το παρελθόν του κόμματος.
8. Έχουν σημασία όλα αυτά;
Θα σταματήσουν να έχουν όταν ο κόσμος θα σταματήσει να τους δίνει. Ήδη τα τελευταία χρόνια τα ΜΜΕ χάνουν τη δύναμή τους: το κοινό τους. Όταν επί χρόνια κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να χτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης με το κοινό του επειδή τα χρήματα έτσι και αλλιώς δεν έρχονταν από αυτό αλλά από ολιγάρχες και τραπεζίτες που εξυπηρετούσαν εντελώς διαφορετικά συμφέροντα, είναι αστείο να βλέπεις τον προβληματισμό με τον οποίο όλοι οι δημοσκόποι κοίταζαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2015. Το σκηνικό θα αλλάξει όταν κανείς αναγνώστης / ακροατής / τηλεθεατής δεν θα δίνει σημασία στο προϊόν τους. Αυτό το έχουν καταλάβει και τα ίδια τα κανάλια που επενδύουν όλο και περισσότερο σε talent shows, εκπομπές μαγειρικής και ψυχαγωγίας, προσπαθώντας να κρατήσουν κανένα «πελατάκι». Η αλλαγή στην ενημέρωση δεν μπορεί να έρθει από τα συστημικά ΜΜΕ στην Ελλάδα. Η τεχνολογία άλλωστε επιτρέπει αυτή τη στιγμή να δημιουργηθούν κανάλια που θα εκπέμπουν από το διαδίκτυο απευθείας στην τηλεόραση του σπιτιού σας με ελάχιστο κόστος.
Τα επόμενα χρόνια η ενημέρωση θα αλλάξει. Το μόνο ερώτημα είναι αν είμαστε αρκετοί τώρα για να την αλλάξουμε προς το καλύτερο ή είμαστε διατεθειμένοι να δούμε και τα χειρότερα πριν κινήσουμε από το σπίτι μας και βγούμε και πάλι στους κρύους δρόμους της χειμωνιάτικης Αθήνας.