της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Θα τους δεις πάντα χαμογελαστούς να υποδέχονται τον κόσμο. Σπεύδουν να εξυπηρετήσουν τους πελάτες, κι αν τελικά δεν κάτσεις, σε χαιρετούν με χαμόγελο κι ευγένεια. Είναι οι άνθρωποι της εστίασης. Οι άνθρωποι που είδαν τα καταστήματα τους να κλείνουν ελέω πανδημίας. Οι άνθρωποι που τα λουκέτα των καταστημάτων τους έγιναν παιχνίδι στα χέρια της κυβέρνησης, η οποία εμμένει να κωφεύει στα δίκαια αιτήματα των καταστηματαρχών για στήριξη του κλάδου.

Από το 06:00 το πρωί της Πέμπτης 30 Δεκεμβρίου τέθηκαν σε ισχύ τα μέτρα που έχουν αποφασιστεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού, σύμφωνα με τα οποία -μεταξύ άλλων-τα εστιατόρια και τα άλλα καταστήματα του χώρου της εστίασης θα λειτουργούν μέχρι τις 12 τα μεσάνυχτα. Εξαίρεση η Παραμονή της Πρωτοχρονιάς όπου επετράπη η λειτουργία των καταστημάτων μέχρι τις 2 τα ξημερώματα, χωρίς μουσική, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόμενο της διασποράς του κορονοϊού, σύμφωνα με την κυβέρνηση.

Η φετινή Πρωτοχρονιά ήταν η πιο μοναχική για όλους. Χαμόγελα κι ευχές πίσω από οθόνες κινητών και βιντεοκλήσεις, «σ’ αγαπώ, μαμά» από το τηλέφωνο,, «να προσέχεις» πίσω από κλειδωμένες πόρτες θετικών. Χωρίστηκαν οι άνθρωποι σε θετικούς κι αρνητικούς. Χώρισαν τους ανθρώπους. Όπως πάντα με ταμπέλες. Θετικοί, αρνητικοί, εμβολιασμένοι, ανεμβολίαστοι.

Και η πόλη όμως δεν είχε φορέσει τα γιορτινά της. Μια βόλτα από το κέντρο της Αθήνας το επιβεβαίωνε. Η συντριπτική πλειοψηφία των καταστημάτων εστίασης είχε λουκέτο. «Μα κι αυτό κλειστό; κι αυτό; κι αυτό;» στριφογυρνούσε στο μυαλό σου.

Τα ελάχιστα ανοιχτά είχαν περισσότερους τουρίστες. Καταστηματάρχες και προσωπικό ήταν στη θέση τους να υποδεχτούν τον κόσμο. «Είναι απίστευτο αυτό που βλέπω» λέω σ’ κάποιον κύριο που στεκόταν στην πόρτα καταστήματος, για να πάρω την απάντηση «μας κατέστρεψαν». «Μας κλείνουν γιορτινές μέρες και μας το λένε τελευταία στιγμή. “Όχι δε θα σας κλείσουμε πάλι” έλεγαν εδώ και μήνες, για να έρθουν τώρα τελευταία στιγμή που ήμασταν σ’ όλα έτοιμοι για τις γιορτές από προμήθειες κλπ να μας διαλύσουν» μου λέει. «Και δε φτάνει μόνο αυτό», συνεχίζει, «δε μας στηρίζουν και με μέτρα».

Στήριξη στους εργαζόμενους που πλήττονται από τα νέα μέτρα ανακοίνωσε η κυβέρνηση και συγκεκριμένα όπως αναφέρεται σε κοινή ανακοίνωση των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας,  όπου μεταξύ άλλων για την εστίαση, ενεργοποιείται το μέτρο των αναστολών συμβάσεων εργασίας με αποζημίωση ειδικού σκοπού (534 ευρώ) για τον Ιανουάριο 2022 σε εργαζόμενους που έχουν προσληφθεί μέχρι και τις 30/12/2021 σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις και επεκτείνεται το Πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ», σ’ ένα πλαίσιο ορισμού κυλιόμενου ωραρίου και τηλεργασίας.

Aπό την αρχή της πανδημίας, η εστίαση στο στόχαστρο

Η πανδημία προκάλεσε ένα σοκ ζήτησης που οδήγησε σε πτώση 13% στον κύκλο εργασιών του επιχειρηματικού κλάδου το 2020, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στα καταλύματα και την εστίαση. Όπως σημείωνε σχετική μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, μόλις το 17% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δήλωνε ότι είχε ανακτήσει τα επίπεδα κύκλου εργασιών του 2019. Το 21% των ΜμΕ υποστήριξε πως θα χρειαστούν 3-4 χρόνια προκειμένου να ανακτήσει το επίπεδο πωλήσεων του και το 15% ανέφερε πως θα χρειαστεί 5 χρόνια ή παραπάνω για να επανέλθουν οι πωλήσεις του στα προ πανδημίας επίπεδα.

Κατά το lockdown της άνοιξης του 2021, η κυβέρνηση είχε δώσει πενιχρή ενίσχυση ειδικού σκοπού. Αποζημίωση που αποτελεί πάγιο αίτημα του κλάδου. Το πρόγραμμα ενισχύσεων με  τίτλο «Επιδότηση Κεφαλαίου Κίνησης σε Επιχειρήσεις Εστίασης για Προμήθεια Πρώτων Υλών» της κυβέρνησης, έδινε επιδοτήσεις μέχρι 100.000 ευρώ σε κάθε επιχείρηση με διακριτό ΑΦΜ ως συνολική μη επιστρεπτέα επιχορήγηση υπό μορφή κεφαλαίου κίνησης που δύναται να ανέλθει κατά μέγιστο σε ποσοστό 7% του ετησίου κύκλου εργασιών έτους 2019. Στις επιχειρήσεις που έκανα έναρξη εργασιών εντός του 2019 ή εντός του 2020 δινόταν συνολική μη επιστρεπτέα ενίσχυση υπό μορφή Κεφαλαίου Κίνησης που δύναται να ανέλθει κατά μέγιστο σε ποσοστό 7% του κύκλου εργασιών του έτους έναρξης εργασιών (2019 ή 2020).

Όπως δήλωσε στη Voria.gr, ο γενικός γραμματέας της Ένωσης Εστιατόρων, Ψητοπωλών και Καφέ-Μπαρ του νομού Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Επιτροπίδης, «υπάρχει μία σειρά μέτρων στήριξης που πρέπει να ληφθούν με πρώτο την επιδότηση ενοικίου.  Επιπλέον η κυβέρνηση θα πρέπει  να προχωρήσει στην κατάργηση της επιστροφής της Επιστρεπτέας Προκαταβολής για τις επιχειρήσεις που πλήττουν τα νέα μέτρα».

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων, σε ανακοίνωσή της, είχε σημειώσει μεταξύ άλλων: «Η κυβέρνηση με τα μέτρα που ανακοίνωσε εργαλειοποιεί και πάλι τις επιχειρήσεις της εστίασης χωρίς να παίρνει αντισταθμιστικά μέτρα που να καθιστούν βιώσιμο τον κλάδο, ενώ από τον περασμένο Ιούλιο έχει αποσύρει κάθε μέτρο στήριξης του κλάδου. Η δημόσια υγεία είναι το υπέρτατο αγαθό που όλοι πρέπει να προστατέψουμε, όμως δεν μπορεί για μια ακόμα φορά να χρησιμοποιείται ένας κλάδος που παρέμενε κλειστός για μήνες και συσσώρευσε χρέη και ζημίες. Τα προβλήματα που δημιουργούνται είναι τεράστια και θέτουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα εκατοντάδων επιχειρήσεων. Η ΠΟΕΣΕ και τα Μέλη της σέβονται την προσπάθεια της κυβέρνησης στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας και προτρέπουν τους πολίτες αλλά και τους εργαζομένους του κλάδου να εμβολιαστούν, όμως συνεχίζει να εμμένει στην ανάγκη η κυβέρνηση να στηρίξει με πρόσθετα αντισταθμιστικά μέτρα τις επιχειρήσεις όπως:

-Ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων του κλάδου με νέα προγράμματα μη επιστρεπτέας προκαταβολής

– Μετάθεση των πληρωμών των προηγούμενων επιστρεπτέων προκαταβολών μετά την 1η Ιανουαρίου 2023

– Νομοθετική παρέμβαση στο θέμα των ενοικίων των επιχειρήσεων

-Δυνατότητα αναστολών συμβάσεων εργασίας».

Έρευνα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και της ICAP, που παρουσιάστηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, δείχνει ότι ενώ το 2019 οι συνολικές πωλήσεις των μικρών επιχειρήσεων εστίασης στην Αττική ήταν 1,25 δισ. ευρώ, το 2020 μειώθηκαν στα 719,89 εκατ. ευρώ και με βάση τη σχετική εκτίμηση, θα κατέλθουν για το 2021 στα 641,72 εκατ. ευρώ.

Η εστίαση την πληρώνει ακριβά, χωρίς καμία ουσιαστική στήριξη. Μάλιστα, στην «εστίαση» τσουβαλιάζονται όλα τα καταστήματα είτε πρόκειται για νυχτερινό κλειστό κέντρο είτε για ταβέρνα με αραιά τραπεζοκαθίσματα. «Στη Γερμανία τουλάχιστον αποζημιώνουν αξιοπρεπώς τα καταστήματα» μου λέει ο καταστηματάρχης.

H καγκελάριος Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν έχουν δεσμευθεί για την παροχή οικονομικής στήριξης, ώστε να αποφευχθεί ένα κύμα χρεοκοπιών στις επιχειρήσεις. Μεταξύ των μέτρων συγκαταλέγονται και μειώσεις ενοικίων.  Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση του Βερολίνου έχει ήδη προαναγγείλει νέα δέσμη μέτρων στήριξης ύψους 10 δισ. ευρώ, με τις επιχειρήσεις να λαμβάνουν αποζημίωση που αντιστοιχεί στο 75% των εσόδων του περσινού Νοεμβρίου.

Οι μεγάλοι κερδισμένοι του μέτρου οικονομικής στήριξης είναι ασφαλώς οι επιχειρήσεις από το χώρο της εστίασης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, σε αρκετές περιπτώσεις το ποσό της επιχορήγησης υπερκαλύπτει τα πάγια έξοδα της επιχείρησης.

Το Spiegel εξηγεί την κατάσταση με το παράδειγμα ενός εστιάτορα από το Αμβούργο με δηλωθέν το 2019 μέσο μηνιαίο τζίρο 118.000 ευρώ μετά φόρων. Το ένα τρίτο περίπου προορίζεται για την αγορά εμπορευμάτων, το 14% για πάγια έξοδα (ενοίκιο, ρεύμα, νερό), 44% για έξοδα προσωπικού. Αφαιρώντας και τα έξοδα λογιστή, τα συνολικά έξοδα αντιστοιχούν περίπου στο 96% του τζίρου. Κατά τη διάρκεια του lockdown, ο επιχειρηματίας δεν έχει έξοδα για την αγορά εμπορευμάτων, αφού το κατάστημα είναι κλειστό. Όμως, το κράτος θα του εμβάσει το 75% του περσινού τζίρου, δηλαδή περίπου 88.500 ευρώ. Στην πραγματικότητα όμως έχει πολύ χαμηλότερα κόστη, και συγκεκριμένα, ύψους «μόλις» 74.000 ευρώ. Συνεπώς είναι «κερδισμένος» κατά 14.500 ευρώ.

Στην Ελλάδα, καμία σχετική πρόβλεψη δεν υπάρχει. Περπατάς ανάμεσα σε κλειστά ταβερνάκια, με τα ελάχιστα ανοιχτά να λειτουργούν χωρίς μουσική, με τον κόσμο αμήχανα μουδιασμένο. Στο τελευταίο ανοιχτό ταβερνάκι που βρήκα ανοιχτό στο κέντρο, ευχήθηκα καλή χρονιά στον κύριο που καλωσόριζε τον κόσμο στην πόρτα. «Ευτυχώς, κοπέλα μου, δεν έχουμε μουσική να κολλήσουμε τον ιό. Και ξέρεις, ε; Μετά τις 2.00 κολλάει» μου λέει. Δεν ήξερα τι να πω και κουνώντας το κεφάλι συμφωνώντας μαζί του, μην ξέροντας πια πως να εξηγηθεί ο αντιεπιστημονικός παραλογισμός των μέτρων, μου λέει «στα λεωφορεία που είμαστε ο ένας πάνω στον άλλον δεν κολλάει, πάντως».