Το εθνικό μας καρτέλ

του Κώστα Εφήμερου

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου της Επιτροπής Ανταγωνισμού οι εταιρίες αυτές ελέγχονται για έργα στα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων, έργα κατασκευής μεγάλων οδικών αξόνων, έργα ΜΕΤΡΟ, Προαστιακού και σιδηροδρομικών γραμμών/ σταθμών, έργα που δημοπρατήθηκαν με το σύστημα της παραχώρησης και έργα μέσω συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).

Αυτό που όλοι υποπτεύονταν

Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι κατασκευαστικές εταιρίες συμμετείχαν, με διαφορετικό χρόνο έναρξης έκαστη, σε καρτελική σύμπραξη για τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημόσιων έργων, η οποία διήρκεσε για μακρό χρονικό διάστημα (1989 έως 2016). Οι υπογράφοντες τις έκθεσης που θα συζητηθεί σε περίπου ένα μήνα υποστηρίζουν ότι έχουν συντριπτικά αποδεικτικά στοιχεία για συνεννοήσεις των κατασκευαστικών εταιριών προκειμένου:

• Να γίνεται εκ των προτέρων προσδιορισμός του ανάδοχου σε κάθε διαγωνισμό
• Τον καθορισμό του ύψους των προσφερόμενων εκπτώσεων
• Την απόσυρση των ανταγωνιστών από συγκεκριμένα έργα έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων
• Την από κοινού εκτέλεση έργων παρά τη συμμετοχή τους σε φαινομενικά ανταγωνιστικά σχήματα που αποφασιζόταν ήδη πριν την υποβολή οικονομικών προσφορών ή την παραίτηση από τη διεκδίκηση διαγωνισμών με αντάλλαγμα την από κοινού συμμετοχή στην εκτέλεση των έργων.

Φαίνεται ότι από τους δίσκους που αφαιρέθηκαν τον Φεβρουάριο αλλά και με ακόμα 10 επιτόπιες έρευνες βρέθηκαν στοιχεία για τακτικές συναντήσεις των εκπροσώπων των κατασκευαστικών εταιρών αλλά και συμφωνητικά που υπέγραφαν μεταξύ τους προκειμένου να διασφαλίσουν την δημιουργία των καρτέλ.

To 81% της αγοράς στα χέρια 3 εταιριών

Το ThePressProject δεν έχει πρόσβαση στο 46σέλιδο πόρισμα της Επιτροπής αλλά το InsideStory.gr δημοσίευσε αποκλειστικό ρεπορτάζ των δημοσιογράφων Τάσο Τέλογλου και Χρήστο Ιωάννου που φαίνεται ότι έχουν στα χέρια τους την έκθεση.  Στο ρεπορτάζ του insidestory υπάρχει ένα πινακάκι που δείχνει την εξέλιξη του μεριδίου αγοράς των μεγαλύτερων εταιρειών από το 2004 μέχρι και το 2011. Στο πινακάκι αυτό, τρεις εταιρείες της ανώτατης εργοληπτικής τάξης, η Άκτωρ ΑΤΕ, η Τέρνα ΑΤΕ και η J&P ΑΒΑΞ είχαν το 2004 αθροιστικά μερίδιο αγοράς 60,60% (Άκτωρ 30,82%, Τέρνα 14,75% και J&P Άβαξ 15,02%). Το μερίδιο αγοράς των εταιρειών αυτών το 2011 είχε αυξηθεί στο 81%.

Παρόλο όμως που στο ρεπορτάζ επισημαίνεται ότι η αύξηση του μεριδίου από μόνη της δεν είναι κάτι μεμπτό η έκθεση φαίνεται να υποστηρίζει το αντίθετο αφού γίνεται σαφής αναφορά για καρτελοποίηση στην ανάληψη των έργων.

Ένα ημερολόγιο και πολλοί μάρτυρες

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου της Επιτροπής Ανταγωνισμού σημαντική συμβολή στην συγγραφή του πορίσματος είχε ο όμιλος Τεχνική Ολυμπιακή Α.Ε. που υπέβαλε αίτηση για την υπαγωγή σε πρόγραμμα επιείκειας και έδωσε κρίσιμες πληροφορίες. Μάλιστα στο ρεπορτάζ του insidestory.gr γίνεται αναφορά σε ημερολόγιο του επιχειρηματία Στέγγου το οποίο βρέθηκε κατά την έρευνα το οποίο είχε αναλυτικές σημειώσεις για μεγάλη περίοδο. Στο ρεπορτάζ σημειώνεται ότι μετά την ανακάλυψη του ημερολογίου ο επιχειρηματίας έσπευσε να ενταχθεί στο πρόγραμμα επιείκειας.

Ωστόσο ερωτηματικά δημιουργούνται από το ρεπορτάζ του insidestory.gr αφού σύμφωνα με αυτό κλήθηκαν περισσότεροι από 30 μάρτυρες 15 εταιριών από τις αρχές του 2015 μέχρι και τον Μάρτιο που μας πέρασε. Αλήθεια τι συνέβαινε επί δύο χρόνια, μεταξύ του Φεβρουαρίου του 2013 και τις αρχές του 2015 εντός τις επιτροπής και γιατί δεν προχωρούσαν οι έρευνες;

Και μερικά ακόμα ερωτηματικά

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ξεκινήσει την αυτεπάγγελτη έρευνα της για την ύπαρξη καρτέλ μεταξύ των αναδόχων των μεγάλων έργων υποδομής βασισμένη, όπως διαβάζουμε, σε δημοσιεύματα της εποχής του 2013. Η επιτροπή ξεκίνησε τις έρευνες με την αιφνιδιαστική έφοδο στα γραφεία των ενώσεων των κατασκευαστικών εταιριών που οδήγησε στην κατάσχεση σκληρών δίσκων και άλλων αποδεικτικών στοιχείων.

Μεγάλο ερωτηματικό που πρέπει οπωσδήποτε να απαντηθεί είναι η αδράνεια που επιδείχτηκε κατά τα δύο πρώτα χρόνια της έρευνας. Να θυμίσουμε ότι σε αυτό το διάστημα το ελληνικό δημόσιο προχώρησε στην κατάθεση τροπολογίας για την παροχή έως και 375 εκατομμυρίων ευρώ (είτε με επιδοτήσεις είτε με εγγυήσεις) προς τις κατασκευαστικές εταιρίες που τώρα κατηγορούνται ότι λυμαίνονταν το δημόσιο χρήμα προκειμένου να καλυφθούν οι ζημιές τους εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Γιατί δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, αλλά το περιβόητο «ρίσκο του καπιταλισμού» είναι μηδενικό στις περιπτώσεις των ΣΔΙΤ όπου το ελληνικό κράτος διαβεβαιώνει τον ιδιωτικό τομέα ότι θα είναι για πάντα κερδοφόρος και σε κάθε άλλη περίπτωση θα τον καλύψει στις ζημιές του.

Ωστόσο αν προσπεράσουμε την πολύ ύποπτη διετή αδράνεια όταν στην κυβέρνηση βρισκόταν ο Αντώνης Σαμαράς δημιουργούνται ακόμα κάποια ερωτηματικά για την διαπλοκή των κατασκευαστικών εταιριών με τους πιστωτές μας αφού τον τελευταίο μήνα είδαμε δύο φορές περίεργες μνημονιακές επιταγές που εμφανίστηκαν ως προαπαιτούμενα για το κλείσιμο της αξιολόγησης. Η πρώτη αφορούσε την ονομαστική εξασφάλιση των έργων στο πρώτο πακέτο μέτρων που πέρασε η κυβέρνηση πριν το Eurogroup της 9ης Μαΐου ενώ στο δεύτερο, σε αυτό που ψηφίστηκε πριν από 10 ημέρες υπήρχε ειδική διάταξη για τις εταιρίες που λαμβάνουν έργα του δημοσίου οι οποίες θα μπορούν πλέον με ένα «mea culpa» να μειώνουν τα πρόστιμα που τους επιβάλλει η επιτροπή ανταγωνισμού. Η χρονική συγκυρία είναι το λιγότερο ύποπτη.

Ποιοί εμπλέκονται

Βάσει της εισήγησης είχαν συμμετοχή στις συνεννοήσεις, κατά περιόδους ή ως προς συγκεκριμένους διαγωνισμούς, και εταιρίες των ομίλων FCC, VINCI, HOCHTIEF και SIEMENS, καθώς και οι εταιρίες ΒΙΟΤΕΡ, ΕΚΤΕΡ, ΘΕΜΕΛΗ, ΘΕΜΕΛΙΟΔΟΜΗ, ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ALSTOM TRANSPORT, IACOVOU BROTHERS, ARCHIRODON CONSTRUCTION, SALINI, SELI, ΔΟΜΙΚΗ ΚΡΗΤΗΣ, ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΕΡΕΤΒΟ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ, NEMESIS, VAN OORD, TADEI, IMPRESA, RIZZANI και MAIRE TECNIMONT.

Με την εισήγηση προτείνεται η διαπίστωση της συμμετοχής στην εν λόγω σύμπραξη και των ακόλουθων εταιριών, ως προς τις οποίες όμως έχει παραγραφεί η δυνατότητα της ΕΑ να επιβάλει πρόστιμο: ΜΗΧΑΝΙΚΗ, ΑΤΤΙ-ΚΑΤ, ΕΜΠΕΔΟΣ, ΕΛΤΕΡ, ΑΛΤΕ, ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ, ΤΕΧΝΟΔΟΜΗ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΑΤΑΚΗΣ, ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ, ΠΑΡΝΩΝ, ΕΡΓΑΣ, ΓΕΝΕΡ, ΕΛΤΕΚ και SOMAGUE ENGENHARIA, καθώς και των συνδέσμων εργοληπτικών εταιριών ΣΑΤΕ και ΣΤΕΑΤ.