Το γλωσσάρι του κορωνοϊού

Ιχνηλάτηση, η [ελληνιστικό ἰχνηλατῶ] : Αναζήτηση των ιχνών, μετάφραση του αγγλοσαξονικού «tracking», λέξη εύηχη, όμορφη, κάτι μεταξύ Ιντιάνα Τζόουνς και καρσιλαμά –εκ του καρτζιλατώ που στα Κυπριακά σημαίνει συναντώ, άλλη όμορφη λέξη, λέξη-παντρειά πολιτισμών από το τούρκικο «καρτζίν» δηλαδή «αντίκρυ» και το αρχαίο ελληνικό «λατώ» με πιθανή προέλευση το «ελαύνω». Μια όμορφη λέξη που έφτασε να σημαίνει αναζητώ εξονυχιστικά τις επαφές σου για να δω από πού κόλλησες και ποιον μπορεί να κολλήσεις.

Καραντίνα, η [βενετικά ή παλιά ιταλικά quarantina] : Λέξη βγαλμένη από τα βιβλία της ιστορίας, η ετυμολογία της παραπέμπει στη βενετική λέξη «quarantena» που σημαίνει 40 ημέρες, το διάστημα δηλαδή που έπρεπε να απομονωθεί το πλήρωμα των πλοίων πριν κατέβει στη στεριά κατά τη διάρκεια της πανδημίας της πανώλης ή Μαύρου Θανάτου τον 14^ο αιώνα στην Ευρώπη. Μια λέξη που θυμίζει Καββαδία, το «καραντί, το καραντί θα μας μπατάρει» και την «παντιέρα κίτρινη, σινιάλο του νερού», την κίτρινη σημαία που έβαζαν τα πλοία για να δείξουν ότι είναι σε καραντίνα. Αυτή η μακρινή, ιστορική, εξωτική, ποιητική σχεδόν λέξη μπήκε με τα μπούνια στο καθημερινό μας λεξιλόγιο προσαρμοζόμενο στα νέα ήθη και έθιμα της εποχής: self-quarantine, state imposed quarantine, #QuarantineAndChill (όσοι έχουμε αυτή την πολυτέλεια).

Ιταλία, η : Προσωνύμιο χώρας συνώνυμης με τη μόδα, το καλό και πολύ φαΐ, το κρασί, την όπερα, τον Δάντη τον Αλιγκιέρι όχι τον άλλο, τον Μποτιτσέλι και τον Ντα Βίντσι, τη Σοφία Λόρεν και τη Μόνικα Μπελούτσι, τον Φελίνι και τον Αντονιόνι, τον Ρομάνο Σκάρπα, τον Αντόνιο Γκράμσι και τον (αρκετά επίκαιρο) Βοκάκιο, την Καμόρα και την Κόζα Νόστρα, τη βέσπα, το φιατάκι και τη φεράρι, τον Μπερλουσκόνι. Τώρα πια, η δυστοπία όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν και στρατιωτικά καμιόνια μεταφέρουν τα κορμιά τους σε χώρους ταφής ή κρεματόρια, μόνοι στον θάνατο, μόνοι στην εξόδιο, η επέλαση του Πραγματικού, η αποψυχικοποίηση, η πραγμάτωση του πιο ενδόμυχου υπαρξιακού μας φόβου.

Social distancing (κοινωνική αποστασιοποίηση) : Συνώνυμο της αποξένωσης, ανθρώπων απόμακρων, κλεισμένων σε κουβούκλια—εσχάτως ψηφιακά—που αποφεύγουν την κοινωνικότητα και τον συγχρωτισμό επειδή είναι μονόχνοτοι, εσωστρεφείς, μουντρούχοι, συνεσταλμένοι, ζορισμένοι ψυχολογικά, μεγάλο κουσούρι στον κόσμο των δημοσίων σχέσεων και του partying σαν να μην υπάρχει αύριο. Τώρα πια απόσταση δύο μέτρων, αποφυγή επαφής, καταφυγή στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Τώρα πια επικρατούσα, επιβεβλημένη κανονικότητα που συνυποδηλώνει ασφάλεια, υπευθυνότητα, ατομική και δημόσια υγεία. Στον αντίποδα, αγκαλιές, οι, φιλιά, τα, χειραψία, η, χάδι, το : εκφράσεις αγάπης, νοιαξίματος, έρωτα, τρυφερότητας, φροντίδας, καλωσορίσματος, εμπιστοσύνης, γνωριμίας, επαφής ανθρώπων, ανθρώπων που όσο καλά κι αν ανέπτυξαν τον λόγο τους, είναι τα σώματά τους που μιλάνε, που διψούν για το άγγιγμα, για τη θερμότητα και την τριβή, την ανταλλαγή ηλεκτρικών φορτίων και υγρών. Δαιμονοποιημένα τώρα πια, φαντάζουν απειλητικά, σιχαμερά και τρομαχτικά, πηγές κακού μεγάλου, αιτίες ολοσχερούς καταστροφής.

Τηλέ- : Επίρρημα, πρόθεμα, α’ συνθετικό λέξεων για να δηλώσουν το μακριά, βλ. τηλέ-φωνο, τηλε-γράφημα, τηλε-κοντρόλ, τηλε-άστυ. Κώλος και βρακί με το social distancing, έφερε στη ζωή μας την τηλε-εργασία, την τηλε-διάσκεψη, την τηλε-εκπαίδευση, τον τηλε-καφέ, τον τηλε-τάβλι, την τηλε-ζωή.

Ζωή, η : Αγαθό ύψιστο. Σύμφωνα με το χριστιανικό δόγμα, αν κόψεις το νήμα ακόμα και της δικής σου ζωής, πας στην Κόλαση, την αιώνια τιμωρία. Στο ρωμαϊκό δίκαιο, μας λέει ο Τζώρτζιο Αγκάμπεν, η καταδίκη για ορισμένα ειδεχθή εγκλήματα επέφερε την ποινή της αφαίρεσης των δικαιωμάτων του πολίτη, και την μετατροπή του καταδικασμένου σε homo sacer, τον οποίο ο οποιοσδήποτε μπορούσε να σκοτώσει χωρίς επιπτώσεις, αλλά ο οποίος δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε θρησκευτική τελετουργία. Η ζωή του απογυμνωνόταν από τα νοήματα που τον έδεναν με την κοινωνία. Ο Αγκαμπενικός βίος, η ζωή του πολίτη, ο πολιτισμικός, κοινωνικός και πολιτικός βίος θυσία στον βωμό της γυμνής ζωής, της απλής, όχι και τόσο απλής τελικά, βιολογικής επιβίωσης.

Ελεύθερος χρόνος, ο : Ο χρόνος που δεν αφιερώνεται σε βιοποριστική ή άλλη υποχρεωτική δραστηριότητα, κάποτε σπάνιο αγαθό, τώρα άπλετο κατά τα φαινόμενα για πολλούς. Ένας ελεύθερος χρόνος, που έχει πάψει να είναι ελεύθερος, και όσο περνούν οι μέρες παύει να είναι χρόνος με την έννοια που γνωρίζαμε. Τι μέρα είναι, τι ώρα είναι και ποια χρονιά; Το θέμα είναι να έχεις βούτυρο στη φρυγανιά. Ο χρόνος οριζόμενος όχι από την τεχνητή ακριβή διάκριση του σε δευτερόλεπτα, ώρες, ημέρες και μήνες αλλά ως προϊόν και παράγωγο των κοινωνικών σχέσεων. Δεν θα σας πω το γνωστό του Αινστάιν για τη σχετικότητα του χρόνου, αυτό με το παγκάκι και το ερωτευμένο ζευγάρι, που η μια ώρα μοιάζει με ένα λεπτό. Θα σας πω ένα παραμύθι που είχε συλλέξει ο Ιταλός συγγραφέας Τζιάνι Ροντάρι, όπου ένας βασιλιάς, δυσαρεστημένος από την παραγωγικότητα των δουλοπάροικων στα χωράφια, ψάχνει έναν τρόπο να αυξήσει τις ώρες της ημέρας για να έχει μεγαλύτερη παραγωγή. Ένας δουλοπάροικος τού λέει ότι έχει μια μαγική μηχανή που καταφέρνει να μεγαλώνει την ημέρα. Είναι ένα άροτρο, αλλά για να λειτουργήσει, του λέει πως πρέπει ο ίδιος ο βασιλιάς να το χρησιμοποιήσει. Πράγματι, ο βασιλιάς, χαρούμενος που θα αυξήσει τις ώρες της μέρας και την παραγωγικότητα των εργατών του, στήνεται στη δουλειά. Στο τέλος της πρώτης βάρδιας, ο βασιλιάς κατάκοπος γυρίζει απογοητευμένος στο παλάτι του έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ο χρόνος δεν κυλά το ίδιο για όλους. Γιατί ο χρόνος δεν υπάρχει, γιατί ο χρόνος είσαι εσύ και οι άλλοι. Εσύ μαζί με τους άλλους.

Ιατρικό ανακοινωθέν, το :  Κάποτε. Ιούνιος 1996, Ωνάσειο, Δημήτρης Κρεμαστινός, ο Ανδρέας Παπανδρέου στην εντατική, θεράποντες ιατροί, μεσημβρινό ιατρικό ανακοινωθέν. Τώρα. 6 μμ. Καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας. Καθημερινός απολογισμός κρουσμάτων και θυμάτων. Συστάσεις για ευπαθείς ομάδες και γενικό πληθυσμό. Πολλές νέες λέξεις που έγιναν κτήμα μας.

Σπίτι, το : Χώρος προσωπικός, χώρος οικογενειακής εστίας, καταφύγιο ή μαρτύριο, ιδιοκτησία ή νοικάρικο, ασφάλεια, προστασία, χώρος για να #μένουμε, για πολλούς, όχι όλους. Και σίγουρα όχι γι’ αυτούς που δεν το έχουν. Τους άστεγους, τους πρόσφυγες, τους φυλακισμένους, τους φαντάρους, τους τρόφιμους των ιδρυμάτων. Να κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή για τους απελπισμένους, που λέει και ο ποιητής, ή να παλέψουμε για να μην έχει η (γυμνή) ζωή τους εν μέσω πανδημίας μικρότερη αξία.

“Καλλιτέχνης”-ινφλουένσερ, ο-η, [αυτή η μάστιγα, διπλής] : ποστάρουν #μένουμεστοσπίτι πιο γρήγορα και από τη σκιά τους, ανταγωνίζονται ποιος δίνει το καλύτερο παράδειγμα χρηστού πολίτη και πόσες μέρες έχει κρατήσει τα παιδιά του καραντίνα (διάσημες περσόνες που επιβεβαιωμένα προσέφεραν δουλειά PA για 8ωρο 400 μαύρα κι ανασφάλιστα), βγαίνουν να κάνουν τεστ για τον κορωνοϊό χωρίς ανησυχητικά συμπτώματα κινδυνεύοντας να τον διασπείρουν εάν τον έχουν ή να ξοδέψουν έναν πολύτιμο αντιδραστήρα αν δεν τον έχουν, ψάχνουν απεγνωσμένα time slots στο Instagram για να κάνουν live στο κοινό τους αποδεικνύοντας ότι το χρήμα πολλοί εμίσησαν τη δόξα ουδείς. Ήρεμα, παιδιά, όλοι χωράτε στο παλάτι αυτό του περίκλειστου ναρκισσισμού. Κρατάτε μόνο 2 μέτρα απόσταση ασφαλείας για τη δημόσια (ψυχική) υγεία. Στον αντίποδα του ατομικιστικού ινφλουένσινγκ, τα μπαλκόνια που τραγουδούν συλλογικά, τα παράθυρα που χορεύουν μαζί, οι ψηφιακοί ώμοι των αγαπημένων μας που ακουμπάμε την αγωνία και τα δάκρυά μας.

Βασικά αγαθά, τα : Ψωμί, παιδεία, ελευθερία. Μάσκα, αντισηπτικό, χαρτί υγείας.

Κράτος πρόνοιας, το : Δωρεάν δημόσια υγεία και περίθαλψη για όλους. Προϋπόθεση του κοινωνικού συμβολαίου. Και τότε και τώρα και πάντα. Η πικρή διαπίστωση της αναγκαιότητάς του την ώρα της κρίσης, η συνειδητοποίηση ότι οι λειψοί και υποαμειβόμενοι γιατροί, νοσηλευτές και λοιπό υγειονομικό προσωπικό του δημόσιων νοσοκομειακών δομών είναι το βαρύ πυροβολικό των κοινωνιών μας είναι το πρώτο χαστούκι στο ιδεολογικό και ιδεοληπτικό δόγμα του νεοφιλελευθερισμού που προτάσσει την ιδιωτικοποίηση της υγείας σαν τη μόνη εναλλακτική για τη βιωσιμότητα της οικονομίας. Τα μέτρα αντιμετώπισης της επερχόμενης οικονομικής κρίσης, το άλλο. Η λιτότητα δεν είναι η μόνη εναλλακτική επειδή «έτσι λένε τα νούμερα». Το «έτσι λένε τα νούμερα» είναι ιδεοληψία, είναι κλειστό ιδεολογικό σχήμα, που εμπεριέχει την άρνηση της διαψευσιμότητάς του που θα έλεγε ο αγαπητός, κατά τα άλλα, στους φιλελεύθερους Καρλ Πόπερ. Δημόσιο δωρεάν κράτος πρόνοιας για όλες και για όλους. TINA, που λέμε, Τhere is no alternative.

Κοινωνική αλληλεγγύη, η : Όχι ευθύνη ατομική, κοινωνική ευθύνη και κοινωνική αλληλεγγύη. Γίνομαι ασπίδα προστασίας για τον διπλανό. Και όλοι μαζί για τους πιο αδύναμους, τους πιο ευάλωτους, όχι μόνο τους δικούς μας ανθρώπους, αλλά και τους ξένους, τους αγνώστους, τους διαφορετικούς. Όχι φιλανθρωπίες. Οριζόντια και αλληλέγγυα. Δεν χρειάζεται να τους αγαπάω, δεν χρειάζεται να τους ξέρω, δεν χρειάζεται να είναι ημέτεροι. Χρειάζεται η κοινωνική συνείδηση να υπερτερήσει του φιλοτομαρισμου. Γιατί, τώρα πιο ξεκάθαρα από ποτέ, η επιβίωσή μου και η επιβίωση των αγαπημένων μου εξαρτάται από την επιβίωση της κοινωνίας και των δημόσιων δωρεάν δομών της. Κοινωνική αλληλεγγύη και θα νικήσουμε.