Το Καζακστάν και η κατάκτηση της κεντρικής Ασίας

Του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Ανάσχεση της ρωσικής επιρροής στην Κεντρική Ασία

Στις αρχές του 2019 η χρηματοδοτούμενη από το Πεντάγωνο δεξαμενή σκέψης RAND δημοσίευσε ένα εκτενές σχέδιο για επιθέσεις μαλακής ισχύος στη Ρωσία, όπως ανέδειξε η ιστοσελίδα Moon of Alabama. Στην περίληψή της η έκθεση 200 σελίδων με τίτλο «Επέκταση της Ρωσίας – Ανταγωνισμός από πλεονεκτικό έδαφος» αναφέρει πως: «Αναγνωρίζοντας ότι κάποιο επίπεδο ανταγωνισμού με τη Ρωσία είναι αναπόφευκτο, η παρούσα έκθεση επιδιώκει να καθορίσει τους τομείς στους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να το κάνουν προς όφελός τους. Εξετάζουμε μια σειρά μη βίαιων μέτρων που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τα πραγματικά τρωτά σημεία και τις ανησυχίες της Ρωσίας ως τρόπο πίεσης του στρατού και της οικονομίας της Ρωσίας και της πολιτικής θέσης του καθεστώτος στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Τα μέτρα που εξετάζουμε δεν θα είχαν ως πρωταρχικό σκοπό ούτε την άμυνα ούτε την αποτροπή, αν και θα μπορούσαν να συμβάλουν και στα δύο. Αντίθετα, τα βήματα αυτά γίνονται αντιληπτά ως στοιχεία μιας εκστρατείας που αποσκοπεί στην αποσταθεροποίηση του αντιπάλου, οδηγώντας τη Ρωσία να ανταγωνιστεί σε τομείς ή περιοχές όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και προκαλώντας τη Ρωσία να επεκταθεί στρατιωτικά ή οικονομικά ή προκαλώντας το καθεστώς να χάσει το εγχώριο και/ή διεθνές κύρος και επιρροή».

Στο 4ο κεφάλαιο της έκθεσης αναφέρεται πως «ίσως ο πιο κυριολεκτικός τρόπος επέκτασης της Ρωσίας θα ήταν να αυξήσει το κόστος των εξωτερικών της υποχρεώσεων. Ήδη από τη δεκαετία του 1940, ο Τζορτζ Κένναν -ο πατέρας της ανάσχεσης- υπέθεσε ότι η Σοβιετική Ένωση είχε ήδη υπερεκταθεί και ότι το στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της διατήρησης της αυτοκρατορίας της θα ήταν τελικά ένας από τους παράγοντες που θα οδηγούσαν στη μεταρρύθμιση ή την κατάρρευση του κομμουνιστικού συστήματος. Η Ρωσία σήμερα είναι πολύ λιγότερο εκτεταμένη από την παλιά Σοβιετική Ένωση. Ο εγχώριος πληθυσμός της είναι πολύ πιο ομοιογενής, με τους εθνοτικά Ρώσους να αποτελούν πάνω από το 77% του πληθυσμού της. Οι εξωτερικές της δεσμεύσεις είναι πολύ πιο περιορισμένες και περιλαμβάνουν μόνο μικρά κομμάτια της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας και ένα μεγαλύτερο τμήμα της Συρίας. Αντιμετωπίζει, ωστόσο, ενεργή αντίσταση τόσο στην Ανατολική Ουκρανία όσο και στη Συρία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παράσχει περιορισμένη υποστήριξη στους αντιπάλους της Ρωσίας και στις δύο χώρες και θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα, αυξάνοντας έτσι το ρωσικό κόστος. Ο ανταγωνισμός δια αντιπροσώπων αυτού του είδους δεν είναι καινούργιος. Πράγματι, το ‘μεγάλο παιχνίδι’ χαρακτήριζε τις διακρατικές σχέσεις για αρκετούς αιώνες, καθώς οι επίδοξες παγκόσμιες δυνάμεις συγκρούονταν για αντικρουόμενες σφαίρες επιρροής. Η ανανέωση τέτοιων ελιγμών σηματοδοτεί την επιστροφή σε μια μορφή γεωπολιτικού ανταγωνισμού που ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι έκανε μια σύντομη παύση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες έμειναν ως η μόνη υπερδύναμη και η ιδεολογία της φιλελεύθερης δημοκρατίας φαινόταν να κυριαρχεί».

Η έκθεση αναφέρει ότι «σε αντίθεση με τη σχετική επιτυχία του στην εδραίωση της εσωτερικής πολιτικής εξουσίας, ο Πούτιν δυσκολεύται να πραγματοποιήσει τις φιλοδοξίες του στην εξωτερική πολιτική. Για το πολλά χρόνια, ο Ρώσος πρόεδρος επιδίωξε τον στόχο της ενοποίησης των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών σε ένα εμπορικό μπλοκ που ονομάστηκε Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU). Η πρόταση που έγινε από τον πρόεδρο του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ το 1994, η EEU εξελίχθηκε σε μια σειρά μετασοβιετικών οικονομικών οργανισμών και ιδρύθηκε επίσημα στις αρχές του 2015. Δυστυχώς για τον Πούτιν, μόνο πέντε από τις 15 πρώην σοβιετικές δημοκρατίες συμφώνησαν να να συμμετάσχουν, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας, της Λευκορωσίας, του Καζακστάν, του Κιργιστάν και της ίδιας της Ρωσίας». Μάλιστα παραδέχεται ότι η ανατροπή του «φιλορώσου» Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, μέσω της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της φιλοφασιστικής εξέγερσης στην πλατεία Μαιντάν του Κιέβου έγινε στα πλαίσια της, προκλήθηκε από για να ανασχεθεί η παραπάνω προοπτική.

Στο 4ο κεφάλαιο της έκθεσης του RAND αναφέρονται 6 «γεωπολιτικά μέτρα» ανάσχεσης της Ρωσίας και συγκεκριμένα «παροχή φονικών όπλων στην Ουκρανία, συνέχιση της υποστήριξης των Σύρων ανταρτών, προώθηση αλλαγής καθεστώτος στη Λευκορωσία, εκμετάλλευση των αρμενοαζερικών εντάσεων, εντατικοποίηση της προσοχής στην Κεντρική Ασία, και απομόνωση της Υπερδνειστερίας», ενώ κάνει λόγο για «αρκετές άλλες πιθανές γεωπολιτικές κινήσεις που συζητούνται σε άλλες έρευνες της RAND, αλλά δεν αξιολογούνται άμεσα εδώ -συμπεριλαμβανομένης της εντατικοποίησης της σχέσης του ΝΑΤΟ με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, της άσκησης πίεσης στις διεκδικήσεις της Ρωσίας στην Αρκτική και ο έλεγχος των προσπαθειών της Ρωσίας να επεκτείνει την επιρροή της στην Ασία». Σε ότι αφορά την Κεντρική Ασία, αναφέρεται πως «η Ρωσία συμμετέχει σε δύο οικονομικά εγχειρήματα: την EEU και την (κινέζικη) πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος», με την πρώτη να ιδρύεται το στις αρχές του 2015 με ιδρυτικά μέλη τη Ρωσία, το Καζακστάν και τη Λευκορωσία.Έκτοτε προσχώρησαν επίσης η Αρμενία και το Κιργιστάν. Αν και η EEU είναι νέα, ο θεσμός βασίζεται σε προηγούμενες προσπάθειες επανένταξης των κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο πρόεδρος του Καζακστάν Ναζαρμπάγεφ εισήγαγε την ιδέα της ευρασιατικής ολοκλήρωσης τη δεκαετία του 1990 και η Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα δημιουργήθηκε το 2000». Οι παραπάνω χώρες «ξεκίνησαν μια τελωνειακή ένωση το 2010 και μια υπερεθνική Ευρασιατική Οικονομική Επιτροπή (EEC) το 2012. Η EEC είναι πλέον ένα θεσμικό όργανο της EEU και εδρεύει στη Μόσχα, στελεχωμένη με 1.000 επαγγελματίες. Η EEU είχε την ατυχία να ξεκινήσει όταν οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν. Δεδομένου ότι δύο μέλη (η Ρωσία και το Καζακστάν) είναι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και το τρίτο (η Λευκορωσία) βασίζεται σε επιδοτήσεις από τη Ρωσία, η ένωση ξεκίνησε με δυσκολίες. Οι ρωσικές εξαγωγές αγαθών προς Λευκορωσία μειώθηκαν από 16,5 δισ. δολάρια το 2014 σε 12,4 δισ. δολάρια το 2015- οι ρωσικές εξαγωγές αγαθών προς το Καζακστάν μειώθηκαν από 13,9 δισ. δολάρια το 2014 σε 10,3 δισ. δολάρια το 2015. Ομοίως, οι εισαγωγές ρωσικών αγαθών από τη Λευκορωσία μειώθηκαν από 12,3 δισ. δολάρια το 2014 σε 8,0 δισ. δολάρια το 2015 και η ρωσικές εισαγωγές αγαθών από το Καζακστάν μειώθηκαν από 7,2 δισ. δολάρια το 2014 σε 4,3 δισ. δολάρια το 2015.97 Το εμπόριο αγαθών με τη Λευκορωσία ανέκαμψε κάπως το 2016, αλλά εξακολουθούσε να είναι χαμηλότερο από ό,τι το 2014. Ομοίως, το 2017, το εμπόριο Λευκορωσίας-Ρωσίας συνέχισε να ενισχύεται (με εξαγωγές ύψους 12,5 δισ. δολ. Ρωσία από τη Λευκορωσία και οι εισαγωγές από τη Ρωσία στη Λευκορωσία αυξήθηκαν σε 19,6 δισεκατομμύρια δολάρια), αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τους μέσους όρους της αιχμής τους.Αντίθετα, το εμπόριο αγαθών με το Καζακστάν συνέχισε να μειώνεται».

Η έκθεση παραδέχεται ότι «αυτές οι μειώσεις στο εμπόριο δύσκολα μπορούν να αποδοθούν στην EEU, δεδομένων των ευρύτερων μακροοικονομικών κρίσεων που πλήττουν τα μέλη, αλλάη EEU είχε ορισμένα αρνητικά χαρακτηριστικά. Πρώτον, ως προϋπόθεση της ένταξης, το Καζακστάν έπρεπε να αυξήσει τους δασμούς σε μεγάλο αριθμό προϊόντων, και εισήχθησαν μη δασμολογικά εμπόδια, όπως αυξημένος χρόνος χρόνος εκτελωνισμού για τα φορτηγά από τρίτες χώρες της Κεντρικής Ασίας.Τα νεότερα μέλη Κιργιζία και Αρμενία έπρεπε επίσης να αυξήσουν τους δασμούς, και αυτό έβλαψε το ρόλο της Κιργιζίας ως κόμβου επανεξαγωγών για κινεζικά και τουρκικά προϊόντα. Ωστόσο, υπήρξαν και οφέλη. Ειδικότερα για το Κιργιστάν, το οποίο στέλνει το 92% των διακινούμενων εργαζομένων του σε Ρωσία, η ένταξη σήμανε καλύτερη μεταχείριση των εργαζομένων αυτών και ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των εργαζομένων από χώρες που δεν είναι μέλη». Για να ανταγωνιστούν την EEU, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας σε πέντε έργα, μεταξύ των οποίων η ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα, οι μεταφορές, η ενέργεια και το κλίμα. Επιπλέον, σε μια συνάντηση στο Ριάντ τον Μάιο του 2017, ο πρόεδρος του Καζακστάν Ναζαρμπάγεφ, μιλώντας στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον, εξέφρασε την ελπίδα για ισχυρότερους διμερείς δεσμούς». «Η πρώτη δράση αφορά εμπορικές και τεχνικές συμφωνίες», ωστόσο «το Καζακστάν, η Κιργιζία και η Αρμενία είναι μέλη της EEU και συνεπώς δεν μπορούν να υπογράψουν ξεχωριστές εμπορικές συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ευρώπη». Αναφέρεται ακόμα πως
«το Καζακστάν θα ήταν ο κατάλληλος συμμετέχων αλλά δεν θα ήταν πιθανό να διακινδυνεύσει την πιθανή αντίρρηση της Μόσχας».

Ποιός είναι ο χαρακτήρας των διαδηλώσεων και ποιοί ηγούνται σε αυτές;

Τα δυτικά μέσα, αλλά και ορισμένες αριστερές ομάδες που παγιδεύονται στην αυτοκρατορική αφήγηση, κάνουν λόγο για κινητοποιήσεις με αιτήματα που αφορούν τη «δημοκρατία» ή «εργατικές κινητοποιήσεις», αντίστοιχα. Οι πληροφορίες που μοιράζεται ο Ουκρανός αντιφασίστας και μέλος της κομμουνιστικής οργάνωσης Μπορότμα Ντμίτρι Κοβάλεβιτς, είναι πολίτιμες: «Η αναταραχή που ξέσπασε πρόσφατα στο Καζακστάν, προκλήθηκε από την αύξηση των τιμών του υγροποιημένου φυσικού αερίου για τα οχήματα (όχι για θέρμανση) – από 0,12 έως 0,28 δολάρια ανά λίτρο (συγκριτικά στην Ουκρανία είναι 0,7 δολάρια). Στις 4 Ιανουαρίου οι αρχές του Καζακστάν ακύρωσαν την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου για τα αυτοκίνητα (είναι και πάλι 0,12 δολάρια), αλλά αυτό δεν σταμάτησε τις αναταραχές. Το πρώτο κανάλι που κάλυψε τις αναταραχές ήταν το αντιπολιτευτικό κανάλι Nexta του Telegram της Λευκορωσίας». Μάλιστα υπενθυμίζει πως πρόκειται για το ίδιο κανάλι στο οποίο εργαζόταν ο Λευκορώσος ακροδεξιός Ρομάν Προτάσεβιτς, που κρατείται από τις αρχές του Μινσκ. «Όπως αναφέρουν οι μπλόγκερ του Καζακστάν, οι καλά συντονισμένες αναταραχές έλαβαν χώρα ταυτόχρονα σε διάφορες πόλεις και αυτό ήταν μια έκπληξη για τους τοπικούς μπλόγκερ, ωστόσο οι δημοσιογράφοι των δυτικών μέινστριμ μίντια ήταν ήδη εκεί και έτοιμοι. Τα ρωσικά φιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης (υποστηρικτές του Ναβάλνι) και οι ουκρανικές εθνικιστικές πηγές καθοδηγούν τους διαδηλωτές του Καζακστάν πώς να ενεργήσουν πιο αποτελεσματικά.
Οι μπλόγκερ του Καζακστάν αναφέρουν τη σύλληψη ενός τοπικού δημοσιογράφου και πολιτικού, του Ζανμπολάτ Μάμαϊ, ο οποίος πιστεύεται ότι είναι κεντρικό πρόσωπο στις αναταραχές. Είναι μέλος του κόμματος Δημοκρατίας του Καζακστάν. Ήταν παλαιότερα γνωστός για τα ντοκιμαντέρ του για το λεγόμενο “Γολοντομόρ” στην Ουκρανία και κάποια άλλα αντικομμουνιστικά ντοκιμαντέρ».

«Ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από αυτά είναι ένας πρώην υπουργός της κυβέρνησης του Καζακστάν και δισεκατομμυριούχος Μουχτάρ Αμπλιάζοφ. Ζει εξόριστος στη Γαλλία. Νωρίτερα είχε καταδικαστεί στο Καζακστάν για διαφθορά, αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ και οι δυτικές ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα απαίτησαν να τον απελευθερώσουν – οι αρχές του Καζακστάν το έκαναν και τώρα βρίσκεται στη Γαλλία. Πριν από μερικές ημέρες δημοσίευσε ένα κάλεσμα προς τους υποστηρικτές του να βγουν στους δρόμους στις 4 Ιανουαρίου. Οι σημερινές αρχές του Καζακστάν θυμίζουν κατά κάποιο τρόπο την κυβέρνηση του Β. Γιανουκόβιτς στην Ουκρανία που ανατράπηκε κατά τη διάρκεια του Ευρωμαϊντάν (πραξικόπημα υπέρ των ΗΠΑ) το 2014, το οποίο προκάλεσε την τρέχουσα ουκρανική κρίση. Όπως και η πρώην κυβέρνηση της Ουκρανίας, οι αρχές του Καζακστάν φλερτάρουν εδώ και χρόνια με τη Δύση (επιτρέποντας εκατοντάδες δυτικές ΜΚΟ στη χώρα), αλλά και με την Κίνα και με το φιλοσοβιετικό αίσθημα, καθώς και με θρησκευτικές ομάδες (στην περίπτωση αυτή ακραίους σλαμιστές), με εθνικιστές του Καζακστάν, αλλά και με τις ρωσικές αρχές. Το Καζακστάν είναι επίσης ένας τόπος του Μπαϊκονούρ, του κύριου ρωσικού διαστημοδρομίου (κοσμοδρόμιο), που ενοικιάζεται μέχρι το 2050. Η οικονομία και οι φυσικοί πόροι του Καζακστάν (είναι αρκετά πλούσιο) βρίσκονται κυρίως στα χέρια παγκόσμιων εταιρειών. Υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των κινεζικών/ρωσικών και δυτικών εταιρειών για τους πόρους εκεί. Οι αρχές του Καζακστάν για χρόνια έπαιρναν χρήματα από όλους αυτούς υποσχόμενες σε όλους τα πάντα. Η χώρα είναι πολυεθνική και ακόμη περισσότερο η κοινωνία του Καζακστάν ιστορικά χωρίζεται σε 3 ζουζέ (βλ. κάστες) που είναι γεωγραφικές αλλά και ιεραρχικές και αυτό το γεγονός περιπλέκει την κατάσταση», εξηγεί ο Κοβάλεβιτς. Ακόμα προσθέτει πως ενώ «υπάρχει ένα κάλεσμα κατά του πρώην προέδρου του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ. Αυτός παραιτήθηκε πριν από 8 χρόνια και τώρα είναι αρκετά μεγάλος (με δυσκολία περπατάει). Ήταν μεταξύ εκείνων που συμμετείχαν στη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991. Αποσύρθηκε αλλά η οικογένειά του άρπαξε κατά τη διάρκεια της ιδιωτικοποίησης κάποιες επιχειρήσεις – είναι απατεώνες, σίγουρα. Αλλά οι περισσότερες άλλες επιχειρήσεις βρίσκονται στα χέρια παγκόσμιων εταιρειών και δεν υπάρχει ούτε ένα κάλεσμα εναντίον αυτών των (ξένων) ιδιοκτητών».

Ο επικεφαλής της Ευρασιατικής Αναλυτικής Λέσχης της Μόσχας Νικήτα Μένκοβιτς, αναφέρει ότι «τα τελευταία δύο χρόνια, είδαμε την κυβερνηση να προσπαθεί φλερτάρει με εθνικιστές και φιλοδυτικές ομάδες εισάγοντας αντιρωσικά μέτρα. Με αυτό, η άρχουσα ελίτ ανταγωνίστηκε τον ρωσόφωνο πληθυσμό του Καζακστάν, ο οποίος υποστηρίζει τη Ρωσία και αποτελεί την πλειοψηφία στο Καζακστάν. Ως αποτέλεσμα, το κυβερνών κόμμα έχασε πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφους στις βουλευτικές εκλογές τον Ιανουάριο του 2021. Αλλά η εθνικιστική αντιπολίτευση το ερμήνευσε αυτό ως ένδειξη αδυναμίας του κυβερνώντος καθεστώτος και προσπάθησε να το ολοκληρώσει». Η «Δημοκρατική Επιλογή του Καζακστάν» (DVK) και το «Ξύπνα, Καζακστάν» (OQ), που είναι φιλοδυτικές ομάδες της αντιπολίτευσης, προσπαθούν να ηγηθούν των διαδηλώσεων και να τις χρησιμοποιήσουν για να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα. Σύμφωνα με τον Μένκοβιτς, αυτός είναι ο λόγος που «η προθυμία της κυβέρνησης να συμμορφωθεί με τα οικονομικά αιτήματα των διαδηλωτών απέτυχε να βάλει τέλος στην αναταραχή, αλλά, αντίθετα, φαίνεται ότι ριζοσπαστικοποίησε περαιτέρω τους διαδηλωτές και τους παρακίνησε να προβάλουν καθαρά πολιτικά αιτήματα». Επικεφαλής της «Δημοκρατικής Επιλογής» είναι ο ολιγάρχης Μουχτάρ Αμπλιάζοφ, ο οποίος έγινε φυγάς αφού υπεξέρεσε 6 δισεκατομμύρια δολάρια ως πρόεδρος της BTA, καταζητείται στη Ρωσία και το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει εκδώσει δύο φορές εντάλματα σύλληψης εναντίον του, ενώ καταζητείται από την Ιντερπόλ. Η απάντηση στο ερώτημα πως γίνεται οι «αυθόρμητες» συγκεντρώσεις να έχουν τον συντονισμό που περιγράφεται, ίσως βρίσκεται σε σχετική ανάστηση του δισεκατομμυριούχου στην οποία καλεί σε συντονισμό των δράσεων των διαδηλωτών στο Καζακστάν με την κεντρική έδρα, ενώ οι τηλεφωνικοί αριθμοί στην ανάρτησή του είναι ουκρανικοί!

Ο ανώτερος συνεργάτης και αναπληρωτής καθηγητής στο Κρατικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας Μαξιμ Σουξοφ ανέρτησε μια λίστα με τις απαιτήσεις των διαδηλωτών, όπου πέρα από τα οικονομικά αιτήματα αναφέρονται η αποχώρηση του Καζακστάν από την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, η νομιμοποίηση της πολυγαμίας «για ορισμένες ομάδες του πληθυσμού» & απαγόρευση γάμου με αλλοδαπούς, ανεξαρτησία για την περιοχή Μανγκιστάου και ότι τα έσοδα των εταιρειών πετρελαίου παραμένουν στο Μανγκιστάου».  Το NEXTA, το χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ δίκτυο μέσων ενημέρωσης αλλαγής καθεστώτος με έδρα την Πολωνία, το οποίο σκηνοθέτησε πέρυσι την αποτυχημένη απόπειρα έγχρωμης επανάστασης στη Λευκορωσία, ήταν πιο αποκαλυπτικό απαιτώντας εκ μέρους των ΗΠΑ τα παρακάτω: «1. Άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων, 2. Πλήρης παραίτηση προέδρου και κυβέρνησης, 3. Πολιτικές μεταρρυθμίσεις: Δημιουργία Προσωρινής Κυβέρνησης αξιόπιστης και δημόσιας οι πολίτες. Αποχώρηση από όλες τις συμμαχίες με τη Ρωσία». Το αμερικάνικο Ταμείο για την Δημοκρατία χρηματοδοτεί περίπου 20 προγράμματα αλλαγής καθεστώτος της «κοινωνίας των πολιτών» στο Καζακστάν με περίπου 50.000$ ετησίως το καθένα, ενώ όπως αποκαλύπτει το Moon of Alabama, η πρεσβεία των ΗΠΑ στο Καζακστάν είχε «προβλέψει» με λεπτομέριες τις αναταραχές από τις 16 Δεκεμβρίου.

Το επίσημο διάβημα της κυβέρνησης του Καζακστάν προς τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) με έδρα τη Μόσχα, προκάλεσε την αντίδραση του πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ρωσία Μάικλ ΜακΦόλ, ο οποίος έκανε μια ιστορική αναφορά στην καταστολή του Συμφώνου της Βαρσοβία κατά του αντεπαναστατικού κινήματος στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία, εκθέτοντας την συμβολή των ΗΠΑ στην δημιουργία μιας «πορτοκαλί εξέγερσης». Από την άλλη ο οργανισμός υπό την ηγεσία της Ρωσίας ξεκαθαρίζει πως δεν πρόκειται να καταστείλει τις διαδηλώσεις, ενώ θα ανοίξουν πυρ μόνο στην περίπτωση που απειληθούν οι κυβερνητικές και στρατηγικές εγκαταστάσεις που θα προστατεύουν, διευκρινίζοντας πως οποιαδήποτε ιδέα ότι η αποστολή συνιστά «κατοχή» ή «εισβολή» αποτελεί «απόλυτη ανοησία». Αυτό που δεν αναφέρουν οι κουκλοπαίκτες της Ουάσιγκτον είναι πως σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, τουλάχιστον 2 αστυνομικοί έχουν αποκεφαλιστεί κατά την διάρκεια των επεισοδίων, ενώ δεν είναι ακόμη σαφές εάν οι ταραχοποιοί αποκεφάλισαν τα θύματα ενώ ήταν ακόμη ζωντανά ή ακρωτηρίασαν τα σώματά τους μετά θάνατον. Ωστόσο, η στάση των αρμών του κράτους είναι αμφίρροπη, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις που ολόκληρες μονάδες της Αστυνομίας ενώνονται με τους διαδηλωτές. Ο πρώην πρέσβης κοινοποίησε επίσης φωτογραφία με διαδηλωτές να ανατρέπουν το άγαλμα του σε αργία Πρόεδρου του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ στην πόλη Ταλντικοργκάν στο διοικητικό κέντρο της περιφέρειας Αλμάτι του Καζακστάν, με την σημείωση «Η φωτογραφία της ημέρας». Μια χρήστης γράφει από κάτω: «Το κάναμε σωστά! Πρέπει επίσης να απομακρύνουμε τον Λένιν, τον Στάλιν κλπ».

To Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), αδελφό κόμμα του Λαϊκού Κόμματος Καζακστάν στην Ένωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων της πρώην ΕΣΣΔ, εξηγεί ότι «οι αναταραχές στο Καζακστάν, στην πραγματικότητα, προκλήθηκαν από την ίδια την κυβέρνηση, η οποία διόγκωσε την τιμή του φυσικού αερίου κατά δύο φορές. Αυτό έπληξε πολλά τμήματα του πληθυσμού, δεδομένου ότι πάνω από το 60% της κατανάλωσης υγροποιημένου αερίου αφορά τα μηχανοκίνητα οχήματα. Παράλληλα, είναι προφανές ότι η δυσαρέσκεια των πολιτών έχει ευρύτερο χαρακτήρα: οι τιμές για τα πάντα ανεβαίνουν, ενώ οι μισθοί είναι χαμηλοί. Γενικά, το ολιγαρχικό κεφάλαιο, που έχει εδραιωθεί στον μετασοβιετικό χώρο, δεν λαμβάνει υπόψη του τα συμφέροντα των εργαζομένων. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε μαζικές διαμαρτυρίες. Κοιτάζοντας τι συμβαίνει στο Καζακστάν, υπάρχει κάτι για να σκεφτούν ο Πούτιν και ο Μισούστιν (Πρωθυπουργός της Ρωσίας). Οι τιμές εκτοξεύονται στα ύψη και στη Ρωσία και ο πραγματικός πληθωρισμός των τροφίμων πλησιάζει το 20%. Είναι η ελεύθερη κυριαρχία των ολιγαρχών που οδηγεί σε τέτοιες συνέπειες. Οι μεγάλες δυνάμεις το εκμεταλλεύονται ενεργά αυτό, κηρύσσοντας υβριδικό πόλεμο στη Ρωσία. Αυτή τη φορά προσπαθούν να καταλάβουν το Καζακστάν, που είναι πλούσιο σε φυσικούς πόρους και έχει τα μακρύτερα σύνορα στον κόσμο με τη χώρα μας – πάνω από 7.500 χιλιόμετρα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν θα υπάρξει ειρήνη στις εκτάσεις μας χωρίς στενούς κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικοδιπλωματικούς δεσμούς με τις χώρες της ΚΑΚ. Είμαστε περικυκλωμένοι από το ΝΑΤΟ από όλες τις πλευρές. Η συλλογική Δύση θα κάνει τα πάντα για να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση κατά μήκος του περιγράμματος των συνόρων της Ρωσίας. Μόνο μαζί μπορούμε να είμαστε ισχυροί, επιτυχημένοι και ανεξάρτητοι!».

«Λιβυοποίηση» της Κεντρικής Ασίας στην εποχή του νέου Ψυχρού Πολέμου

Παρά τους ελιγμούς και τα ανοίγματα της κυβέρνησης του Καζακστάν, τα δυτικά μονοπώλια ήταν αδύνατο να καταφέρουν την κατάκτησή μιας χώρας που μοιράζεται 6.846 χιλιόμετρα σύνορα με την Ρωσική Ομοσπονδία και 1.533 την Κίνα. Η «λιβυοποίηση» της χώρας, δηλαδή η διάλυση της ως κρατική υπόσταση είναι μια επιλογή στα πλαίσια της στρατηγικής «δημιουργικού χάους» που εφάρμοσε το αμερικάνικο Πεντάγωνο στην Μ. Ανατολή και τώρα επεκτείνει και στην Απω Ανατολή, όπως στην περίπτωση της Μιανμάρ. Η θέση του Καζακστάν είναι σημαντική, καθώς τα σύνορα του με την Κίνα αφορούν την περιοχή Σινγιάνγκ, όπου οι ΗΠΑ υποστηρίζουν το εθνικιστικό-τζιχαντιστικό κίνημα των Ουιγούρων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στην πόλη Ζαναοζέν, όπου υπάρχει σημαντική παρουσία της κινεζικής βιομηχανίας. Στην ίδια πόλη ξέσπασαν διαμαρτυρίες το 2019 με σύνθημα «Όχι κινεζικά εργοστάσια», με τα σχετικά ρεπορτάζ των δυτικών μέσων να αναφέρουν την υποστήριξη των διαδηλωτών στους Κοζάκους εξτρεμιστές της επαρχίας Σινγιάνγκ της Κίνας. Η χώρα πουλά το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών πετρελαίου της στην Κίνα, ενώ στην πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στους πρωθυπουργούς Καζακστάν-Ρωσίας προβλέπεται ένας διάδρομος Ευρώπης-Δυτικής Κίνας-Ρωσίας-Καζακστάν θα συνδέει τα λιμάνια της Φινλανδίας μέσω των χωρών της Βαλτικής, μέσω Καζάν και Όρενμπουργκ (στη Ρωσία) και Καζακστάν, με τη Δυτική Κίνα.

Τοποθετημένο μεταξύ Κίνας και Ευρώπης, είναι ένας κρίσιμος σύνδεσμος στην Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος και ήταν η χώρα από την οποία ο Κινέζος πρόεδρος ανακοίνωσε το 2013 το έργο υποδομής που εκτείνεται σε όλο τον κόσμο. Το 2021, η China Railway Express 15.000 εμπορευματικά τρένα με εμπορευματοκιβώτια μέσω του Καζακστάν, αύξηση 22% από την προηγούμενη χρονιά. Η Κίνα επένδυσε 19,2 δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα μεταξύ 2005-20, σύμφωνα με την κινεζική πρεσβεία στο Καζακστάν. Περίπου 56 έργα που υποστηρίζονται από την Κίνα αξίας σχεδόν 24,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2023. Το 2013, ο Σι Τζινπίνγκ έκλεισε μια συμφωνία που οδήγησε το Καζακστάν να πουλήσει μερίδιο 8,33% στη γιγάντια πετρελαιοπηγή του Kashagan στην κρατική China National Petroleum Corp για 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Άλλα έργα υποδομής περιλαμβάνουν εργοστάσια ηλιακών πάνελ, πάρκα logistics και αιολικά πάρκα, ενώ ο αγωγός φυσικού αερίου Κίνας-Κεντρικής Ασίας , ο οποίος άρχισε να λειτουργεί το 2009, ξεκινά από το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, διασχίζει το νότιο Καζακστάν και καταλήγει στο Χόργκας στη βορειοδυτική αυτόνομη περιοχή Σινγιάνγκ Ουιγούρ της Κίνας. Η Κίνα εισήγαγε 4,02 εκατομμύρια τόνους φυσικού αερίου από το Καζακστάν μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου του περασμένου έτους, σύμφωνα με στοιχεία των κινεζικών τελωνείων. Χάρη στις επενδύσεις στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Belt and Road, το ξηρό λιμάνι του Χόργκας, το οποίο βρίσκεται κοντά στα σύνορα Καζακστάν και Κίνας, έχει μετατραπεί σε ένα τεχνολογικά προηγμένο κέντρο logistics και μια βιομηχανική ζώνη παραγωγής, προσελκύοντας κινεζικά κεφάλαια.

Μόλις στις 3 Ιανουαρίου ο Σι Τζινπίνγκ έστειλε συγχαρητήριο μήνυμα στους ηγέτες του Καζακστάν για την 30ή επέτειο των διπλωματικών δεσμών των 2 χωρών, αναφέροντας πως «είναι έτοιμος να συνεργαστεί με τον Τοκάγιεφ για να εκμεταλλευτεί την 30ή επέτειο ως ευκαιρία για την εδραίωση της παραδοσιακής φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, την καλύτερη συνέργεια των αναπτυξιακών στρατηγικών τους και την ανύψωση της μόνιμης συνολικής στρατηγικής τους εταιρικής σχέσης σε νέα επίπεδα, ώστε να δημιουργηθούν οφέλη και για τις δύο χώρες και τους λαούς τους». Όπως στην περίπτωση της Μιανμάρ, ένας εμφύλιος που θα προκαλούσε αποσταθεροποίηση στη χώρα θα ευνοούσε τα αμερικανικά σχέδια ανάσχεσης του νέου Δρόμου του Μεταξιού της Κίνας. Για αυτό ο Κινέζος πρόεδρος έσπευσε να καταγγείλει σε προφορικό μήνυμα προς τον Πρόεδρο του Καζακστάν «τις εξωτερικές δυνάμεις που δημιουργούν σκόπιμα αναταραχή στο Καζακστάν και διοργανώνουν μια έγχρωμη επανάσταση», ενώ τόνισε πως «η Κίνα είναι ενάντια σε οποιεσδήποτε δυνάμεις βλάπτουν τη σταθερότητα του Καζακστάν, απειλούν την ασφάλειά του ή καταστρέφουν την ειρηνική ζωή του λαού του. Η Κίνα αντιτίθεται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια υπονόμευσης της φιλίας Κίνας-Καζακστάν και παρέμβασης στη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών».

Κλείνουμε με την παρακάτω σκωπτική διαπίστωση του αντιφασίστα Ντμίτρι Κοβάλεβιτς:

Τι διακυβεύεται στο Καζακστάν.
1. Η πρώτη παγκοσμίως θέση στην εξαγωγή ουρανίου.
2. Η 12η για την εξαγωγή πετρελαίου;
3. Η 8η παγκοσμίως για την εξαγωγή άνθρακα
4. Το δεύτερο για την εξαγωγή χρωμίου,
5. Η 10η θέση στην εξαγωγή χρυσού·
6. Η 4ο για την εξαγωγή τιτανίου.
Ο «αγώνας για τη δημοκρατία» εκεί υπόσχεται να είναι σκληρός.