της Daniele Nalbone για το Political Critique

Η Βιρτζίνια Ράτζι, δήμαρχος της Ρώμης, κήρυξε πόλεμο στο κίνημα για τo δικαίωμα στη στέγαση. Στα τέλη Αυγούστου, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων βρήκε έναν απόλυτο εχθρό και, για να τον αντιμετωπίσει, επέλεξε μια σκληρή στάση. Πρώτα έκαναν έξωση σε μια κατάληψη του κτηρίου Via Quintavalle, στην Τσινετσιτά. Μετά, μια ακόμα στην πλατεία Indipendenza στο κέντρο της Ρώμης, ακριβώς δίπλα στον σταθμό Termini. Σήμερα, σε αυτά τα κτήρια παραμένουν μόνο κοινωνικά κινήματα και όσοι συμμετέχουν, υψώνοντας οδοφράγματα στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τους τελευταίους μετανάστες, δίνοντας μάχη κατά της φτώχειας και του ρατσισμού.

Αυτήν την εβδομάδα, η Βιρτζίνια Ράτζι έφερε έναν νέο όρο στην πολιτική ατζέντα: «ευπάθεια». Τι ντροπή όμως που ο τρόπος λειτουργίας της τοπικής διοίκησης έχει πλήξει και αυτούς τους ανθρώπους, τους ευπαθείς. Γιατί με την «ευπάθεια» το Κίνημα των Πέντε Αστέρων εννοεί μόνο τις γυναίκες και τα παιδιά. Μικρή σημασία έχει αν αυτές οι γυναίκες και τα παιδιά ζουν με έναν άνδρα, έναν πατέρα, έναν σύζυγο, έναν σύντροφο. Ο άνδρας δεν είναι ευπαθής. Πρόκειται για μια επιφανειακή λύση: Μπορεί να βρεθεί ένα σπίτι για τις μητέρες και τα παιδιά, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα μένει κανένας άνδρας κάτω από την ίδια στέγη. Το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο. Όπως το θέτει η σαφής ανάλυση του κινήματος για το δικαίωμα στη στέγαση:

«Ο διαχωρισμός σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η διάσπαση των πυρηνικών οικογενειών, η περιθωριοποίηση εκείνων που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των “ευπαθών”, αποτρέπει την αντίσταση όσων θέλουν να παραμείνουν ενωμένοι και να βρουν αξιοπρεπείς και οριστικές λύσεις».

Μπορείτε να δείτε τη διαφορά μεταξύ εκείνων που δείχνουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο, προσπαθώντας να επανακτήσουν μια κάποια ανθρωπότητα, και εκείνων που απλώς θεωρούνται ως πρόβλημα. Μια κατάσταση επείγουσας ανάγκης. Ένα σφάλμα στο σύστημα που πρέπει να διορθωθεί. Αυτός ο τρόπος αντίδρασης, πιο δεξιός και απάνθρωπος από ό,τι οι νέοι νόμοι περί μετανάστευσης του διατάγματος του Μινίτι, που είναι πιο λαϊκιστής από τον Ματέο Σαλβίνι, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να αυξήσει την ένταση στη Ρώμη, προκαλώντας έτσι και παρεμβάσεις από τις δυνάμεις καταστολής, οι οποίες χρησιμεύουν για να εξαφανίσουν τα προβλήματα και όχι για να τα λύσουν. Η φόρμουλα είναι πάντα η ίδια: τα κοινωνικά προβλήματα μετατρέπονται σε προβλήματα δημόσιας τάξης.

Το κεντρικό ζήτημα τώρα, πέρα από τα πολιτικά συνθήματα, είναι να καταλάβουμε πραγματικά τι σημαίνει «ευπάθεια». Η «ευπάθεια» αναφέρεται μόνο σε μια πυρηνική οικογένεια στην οποία υπάρχουν παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπηρίες ή και σε «κάποιον που καταλαμβάνει ένα κτήριο από ανάγκη, που δεν έχει αρκετό μισθό για να πληρώσει το ενοίκιο ή ένα δάνειο, που περίμενε για χρόνια για κοινωνική στέγαση που ποτέ δεν ήρθε, που ζει σε έναν προσωρινό ξενώνα και πρόκειται να απομακρυνθεί, ή ίσως σε έναν νέο από την τάξη του πρεκαριάτου;».

Και έπειτα ένα άλλο φαινομενικά τετριμμένο, αλλά στην πραγματικότητα ζωτικής σημασίας ερώτημα που τίθεται από το κίνημα για το δικαίωμα στη στέγαση είναι: έχουν δικαιώματα οι ανύπαντροι άστεγοι άνθρωποι, άνδρες ή γυναίκες, στα μάτια της τοπικής κυβέρνησης; Αυτά τα ζητήματα πρέπει να τεθούν σε δημόσια συζήτηση. Το να μιλάμε απλά για «ευπάθεια» χρησιμεύει μόνο στη διάλυση και τη διάσπαση των τελευταίων προμαχώνων του αγώνα που συνεχίζει να ζητά σοβαρές, οριστικές και συστημικές λύσεις, που πιέζει για να ξεφύγουμε από τη λογική της «έκτακτης ανάγκης».

Φυσικά, η «ευπάθεια» είναι ο πιο πρόσφατος όρος που κατασκευάστηκε από μια πολιτική τάξη για την προώθηση του διαχωρισμού των φτωχών- εν προκειμένω μεταξύ των ευπαθών και των λιγότερο ευπαθών- ενώ το κεντρικό ζήτημα του εισοδήματος αποσιωπάται. Επειδή, αν 10.500 οικογένειες βρίσκονται σε λίστα αναμονής για κοινωνική στέγαση, είναι επειδή δεν έχουν επαρκές εισόδημα για να πληρώσουν για ένα σπίτι. Αν 1.500 οικογένειες έχουν παγιδευτεί σε τέτοιες δομές εδώ και δεκαετίες, είναι επειδή δεν έχουν επαρκές εισόδημα για να πληρώσουν για ένα σπίτι. Εάν περίπου 2.000 οικογένειες ζουν σε μια κατάληψη από το κίνημα για το δικαίωμα στη στέγαση είναι επειδή δεν έχουν επαρκές εισόδημα για να πληρώσουν για ένα σπίτι. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, περίπου το 80% αυτής της τελευταίας ομάδας βρίσκεται σε λίστα αναμονής για κοινωνική στέγαση.

Σήμερα, το να γίνει πρόταση για μια πραγματική πολιτική στέγασης, παράλληλα με μέτρα για την αντιμετώπιση των χαμηλών μισθών, δεν είναι μόνο δύσκολη, αλλά και πολιτικά δυσάρεστη. Φανταστείτε μια εκλογική εκστρατεία για την κοινωνική στέγαση, το κατώτατο εισόδημα, την κοινωνική ένταξη, τη στέγαση των προσφύγων στο κέντρο, που να προτείνεται από ένα κίνημα που προέρχεται από το διαδίκτυο και, ειδικότερα, από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Η εκλογική του βάση θα καταστραφεί αμέσως από εκείνους που, στην τηλεόραση και σε άλλες γωνιές του διαδικτύου, φορώντας κουκούλες, εργάζονται για να ενισχύσουν τον λαϊκισμό.

Επομένως, ο πραγματικός στόχος του Κινήματος των Πέντε Αστέρων αφορά μόνο τον επόμενο γύρο της εκλογικής εκστρατείας: την αποφυγή μιας κατάστασης στην οποία θα μπορούσε να επικρατήσει ο λαϊκισμός του Ματέο Σαλβίνι στη Ρώμη και στο Λάτσιο. Αυτό είναι το νέο εκλογικό σώμα που θα πρέπει να πείσει, μια αποστασιοποιημένη δεξιά, που θα μπορούσε να βρει μια νέα ζωή με τον Σαλβίνι. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αυτό είναι τουλάχιστον το 7-9% των ψήφων. Είναι πολύ. Είναι πάρα πολλοί οι ψηφοφόροι που μπορεί να χάσουν δεδομένου ότι η εκλογική κίνηση προς την Αριστερά του Κινήματος των Πέντε Αστέρων έχει τελειώσει. Αυτό είναι το κόμμα της Βιρτζίνια Ράτζι, που παίζει μόνο για να κερδίσει ένα εκλογικό σώμα που προσελκύεται από τον «λαϊκισμό», και αυτό, και μόνο αυτό, είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάζονται όρους όπως η «ευπάθεια».