«Το μόνο μου έγκλημα είναι ότι είμαι μουσουλμάνος». Μέρος Β΄: Η αλληλεγγύη στο στόχαστρο

Της Alona Savchuk από το Open Democracy

Μπορείτε να διαβάσετε το πρώτο μέρος του άρθρου εδώ.

Τα περισσότερα άτομα που κρατήθηκαν από τις Αρχές στις 27 Μαρτίου ήταν ακτιβιστές που για χρόνια μετέδιδαν ζωντανά τις κατ’οίκον έρευνες που διεξήγαγαν οι ρωσικές Αρχές, συμμετείχαν σε πορείες αλληλεγγύης, βοηθούσαν οικογένειες κρατουμένων, παρευρίσκονταν στις δικασίμους και φρόντιζαν να προμηθεύουν τα απαραίτητα σε όσους είχαν προφυλακιστεί.

Αρκετοί από τους πρόσφατα συλληφθέντες έχουν από καιρό βρεθεί στο προσκήνιο εξ αιτίας των συνεχόμενων πιέσεων που δέχονται από τις δυνάμεις ασφαλείας. Για παράδειγμα, ο Ρέμζι Μπεκίροφ, ακτιβιστής στην οργάνωση Αλληλεγγύη στην Κριμαία, έχει καταδικαστεί δύο φορές σε διοικητική κράτηση για «συμμετοχή σε μη αδειοδοτημένη δημόσια συνάθροιση» (βρισκόταν έξω από την κατοικία του ακτιβιστή Μάρλεν Μουσταφάγιεφ κατά τη διάρκεια αστυνομικής έρευνας) και για «διανομή εξτρεμιστικού υλικού» (για δύο βίντεο που είχαν αποθηκευτεί το 2009-2010 στη μεγαλύτερη ρωσική ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, VKontakte). Ο ακτιβιστής Ρίζα Ιζέτοφ έχει κρατηθεί τρεις φορές, το σπίτι του έχει ερευνηθεί το 2017 και έχει παλαιότερα καταδικαστεί σε διοικητική κράτηση για «συμμετοχή σε μη αδειοδοτημένη συνάθροιση» (υποστήριξη στον ακτιβιστή Μάρλεν Μουσταφάγιεφ κατά τη διάρκεια έρευνας). Σε έναν ακόμα ακτιβιστή, τον Ρούσλαν Σουλεϊμάνοφ, έχουν επιβληθεί δύο φορές ποινές για διοικητικές παραβάσεις.

Αυτοί δεν είναι οι πρώτοι εξέχοντες Τάταροι που συλλαμβάνονται με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Τον Φεβρουάριο του 2016, ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Εμίρ Γιουσέιν Κούκου, συνελήφθη στη περίπτωση της Χιζμπ Ουτ-Ταχριρ της Γιάλτας. Η Διεθνής Αμνηστία τον έχει αναγνωρίσει από τότε ως πολιτικό κρατούμενο. Τον Οκτώβριο του 2017 και τον Μάιο του 2018 ο Μαρλέν Ασάνοφ, ένας επιχειρηματίας και διοργανωτής φιλανθρωπικών δράσεων και ο Σέρβερ Μουσταφάγεφ, υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συντονιστής της Αλληλεγγύης της Κριμαίας συνελήφθησαν στην περίπτωση της Χιζμπ Ουτ-Ταχριρ της Μπακχισαράι. Από τον Μάρτιο του 2018, ο δημοσιογράφος των πολιτών Ναριμάν Νεμεντέμινοφ, ο οποίος δούλευε στο κομμάτι του Τύπου της Αλληλεγγύης στην Κριμαία, είναι προφυλακισμένος για τρομοκρατική προπαγάνδα (με απόδειξη μερικά βίντεο στο YouTube από το 2013-2014). Όμως, οι τελευταίες συλλήψεις είναι οι πρώτες που συμβαίνουν σε επιχείρηση τέτοιας κλίμακας.  

Από τους 23 άνδρες που συνελήφθησαν στις 27 Μαρτίου, το FSB υποπτεύεται τους 18 για «συμμετοχή σε δράση τρομοκρατικής οργάνωσης». Τα ονόματά τους είναι Σεϊράν Μουρτάζα, Τοφίκ Αμπντουλγκαζίγιεφ, Ρουστέμ Σεϊκχαλίγιεφ, Σεϊτβελί Σεϊταμπντίγιεφ, Ακίμ Μπεκίροφ, Μπιλιάλ Αντίλοφ, Μεντζχίτ Αμπντουρακχμάνοφ, Έρφαν Οσμάνοφ, Σερβέτ Γκαζίγιεφ, Οσμάν Αριφμεμέτοφ, Βλάντεν Αμπντουλκαντίροφ, Γιασάρ Μουεντίνοφ, Ασάν Γιανίκοφ, Ιζέτ Αμπντουλάγιεφ, Ντζεμίλ Γκαφάροφ, Αλίμ Κερίμοφ, Ενβέρ Αμέτοφ, Ροσυτέμ Σεϊτκχαλίλοφ και ο ακόμη αγνοούμενος Εντέμ Γιαγιακίκοφ.

Σύμφωνα με τις νέες τροποποιήσεις της ποινικής νομοθεσίας της Ρωσίας, μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με μέχρι και 20 χρόνια φυλάκισης. Οι υπόλοιποι πέντε, οι Ρέμζι Μπεκίροφ, Ρίζα Ιζέτοφ, Ρούσλαν Σουλεϊμάνοφ, Σαμπάν Ουμέροφ και Φαρκχάντ Μπαζάροφ αντιμετωπίζονται ως «οργανωτές δράσης τρομοκρατικής οργάνωσης», μια  κατηγορία που επιφέρει ισόβια.

«Επιστρέψτε σε 166 παιδιά τους πατεράδες τους»

Ήδη από το απόγευμα της 27ης Μαρτίου,  το Περιφερειακό Δικαστήριο Κιέβου στην Συμφερόπολη είχε αρχίσει να επιλέγει τα μέσα περιορισμού για τους ακτιβιστές υπό κράτηση. Αυτές οι ακροάσεις έγιναν μέσα σε δύο μέρες και πρακτικά όλες πίσω από κλειστές πόρτες.

Οι δυνάμεις ασφάλειας περικύκλωσαν το κτήριο σπρώχνοντας μακριά περισσότερους από 300 ανθρώπους που πήγαν να υποστηρίξουν τους συλληφθέντες – απειλώντας τους με διώξεις για συμμετοχή σε δημόσια συγκέντρωση. Στις 28 Μαρτίου,  αστυνομικοί προφυλάκισαν τον Ταΐρ Ιμπραΐμοφ, ο οποίος συμμετείχε σε αυθόρμητη διαδήλωση προς υποστήριξη της Αλληλεγγύη Κριμαία – όπου άνθρωποι φωτογραφίζονταν με πλακάτ «Είμαστε Αλληλεγγύη στην Κριμαία» ή «Επιστρέψτε σε 166 παιδιά τους πατεράδες τους». Ο Ιμπραΐμοφ αφέθηκε αργότερα ελεύθερος με πρόστιμο 15.000 ρούβλια.

«Νιώθει κανείς την πίεση που ασκείται στους Τατάρους της Κριμαίας και τους μουσουλμάνους πριν ακόμα φτάσει στο δικαστήριο», λέει ο Εμίλ Κουρμπεντινοφ,  δικηγόρος του Τοφλκ Αμπντουλγκαζίγεφ.

«Ένας τεράστιος αριθμός αστυνομικών απαγορεύει το κοινό στις ακροάσεις. Υποστηρίζουν πως οι ακροάσεις είναι κεκλεισμένων των θυρών και απαιτούν από τους παρευρισκόμενους να στέκονται τουλάχιστον 150 μέτρα μακριά από το δικαστήριο».

Ο κ. Κουρμπεντίνοφ είπε ότι το δικαστήριο αρνήθηκε να επιτρέψει σε συγγενείς και δημοσιογράφους να παρευρεθούν στις ακροάσεις και απέρριψε όλα τα αιτήματα της υπεράσπισης. Σύμφωνα με τον κ. Κουρμπεντίνοφ, ο Αμπντουλγκαζίγιεφ είπε στο δικαστήριο: «Το μοναδικό έγκλημά μου για εσάς είναι ότι είμαι μουσουλμάνος».

Ο Ρουσλάν Σουλεϊμάνοφ δήλωσε στο δικαστήριο ότι οι δικαστικές διώξεις για την παρουσία του κοντά στην κατοικία του Μάρλεν Μουσταφάγιεφ κατά τη διάρκεια μιας έρευνας και πορείας αλληλεγγύης, καθώς και η τρέχουσα ποινική έρευνα, είναι «κομμάτια μιας ευρύτερης αλυσίδας και αποτελούν πίεση όχι μόνο για την Αλληλεγγύη στην Κριμαία αλλά και για ολόκληρο τον ταταρικό λαό της Κριμαίας», δήλωσε η δικηγόρος του Σουλεϊμάνοφ, Λίλια Γκεμεντζί.

Οι ανακριτές ζήτησαν από το δικαστήριο να προφυλακίσει και τους 23 κρατούμενους, παρά την ηλικία και τις χρόνιες παθήσεις που αντιμετωπίζουν κάποιοι από αυτούς και τα παιδιά τους. Πολλοί από τους άνδρες έχουν μικρά παιδιά και ηλικιωμένους γονείς που χρειάζονται τη φροντίδα τους. Τρεις, μάλιστα, έχουν έγκυες συζύγους.

«Παρουσιάσαμε στο δικαστήριο στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο πελάτης μου [Μπιλγιάλ Αντίλοφ] θρέφει πέντε ανήλικα παιδιά και ότι είναι ο μοναδικός εργαζόμενος στην οικογένεια», δήλωσε η Γκίλια Ακίμοβα, δικηγόρος του Αντίλοφ. «Η μητέρα του έχει διαβήτη και ο αδελφός του δεν μπορεί να εργαστεί λόγω αναπηρίας. Ωστόσο, το δικαστήριο δεν έδωσε προσοχή στα αιτήματά μας και θεώρησε ότι δεν υπάρχουν επαρκείς λόγοι για κατ’ οίκον περιορισμό». Η Ακίμοβα δήλωσε επίσης ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ενοχή του πελάτη της.

Στο δελτίο τύπου του FSB περιορίστηκαν σε γενικές φράσεις:

«Μέλη αυτής της οργάνωσης διεξήγαγαν αντι-συνταγματική δραστηριότητα βασισμένη στο δόγμα της δημιουργίας ενός λεγόμενου “παγκόσμιου χαλιφάτου”, καταστρέφοντας τους θεσμούς μιας κοσμικής κοινωνίας και αποσκοπώντας στη βίαιη ανατροπή των σημερινών αρχών. Χρησιμοποιώντας  συνωμοτικές μεθόδους κατά τη διάρκεια των συναντήσεων τους, μυούσαν τους κατοίκους της χερσονήσου στην τρομοκρατική ιδεολογία, στρατολογώντας τους μουσουλμάνους της Κριμαίας στις τάξεις τους».

Μέχρι το βράδυ στις 28 Μαρτίου, το Επαρχιακό Δικαστήριο του Κιέβου της Συμφερόπολης έστειλε όλους τους κρατουμένους σε κέντρα κράτησης μέχρι τις 15 Μαΐου. Ούτε ένας από τους 23 άνδρες δεν παραδέχτηκε την ενοχή του. Σύμφωνα με τους δικηγόρους των κρατουμένων, αφού οι αστυνομικοί μετέφεραν τους άνδρες, δεν χρησιμοποίησαν βία εναντίον τους, με εξαίρεση τους τρεις άνδρες που κρατήθηκαν στο Ροστόφ-ον-Ντον. Ο Βλάνεν Αμπντουλακντίφ δήλωσε στο δικαστήριο ότι οι αξιωματικοί τον χτύπησαν στα πόδια.

Την επόμενη μέρα, οι δικηγόροι δεν μπορούσαν να βρουν τους πελάτες τους ούτε στα προδικαστικά κέντρα κράτησης στη Συμφερόπολη ούτε στα προσωρινά κέντρα κράτησης, τα οποία κέντρα μάλιστα δεν δέχονταν δέματα των συγγενών τους.

Μέχρι το βράδυ της 29ης Μαρτίου, κατέστη σαφές ότι οι κρατούμενοι από την Ταταρική Κριμαία είχαν απομακρυνθεί από τη χερσόνησο και οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιώθηκαν από την αντιπρόσωπο της Κοπεγχάγης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Λιουντμίλα Λουμπίνα. Οι ανακριτές δεν εξήγησαν τους λόγους αυτής της απόφασης και δεν αποκάλυψαν την τοποθεσία κράτησης των 24 ανδρών (μεταξύ αυτών και του αγνοουμένου Εντέμ Γιαγιαχίκοφ) ούτε στις οικογένειές τους ούτε στους νόμιμους εκπροσώπους. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι άνδρες έχουν μεταφερθεί στην περιφέρεια Ροστόφ και τοποθετήθηκαν σε πέντε ξεχωριστά κέντρα κράτησης. Ο Σεργκέι Μαχνεύφ, επικεφαλής της ομάδας έρευνας του FSB για την υπόθεση αυτή, δεν απάντησε σε αιτήματα παροχής πληροφοριών.

Την 1η Απριλίου, η δικηγόρος Λίλια Γκεμεντζί κατάφερε να επισκεφθεί τον πελάτη της Ρουσλάν Σουλειμάνοφ, στο κέντρο φυλάκισης του Ροστόφ με αριθμό 4. Όπως αποδεικνύεται, οι εναγόμενοι εστάλησαν στο Ροστόφ αεροπορικώς και δεν ενημερώθηκαν πού πηγαίνουν. Όταν οι κατηγορούμενοι ζήτησαν να ενημερωθούν οι συγγενείς τους και δήλωσαν ότι ήθελαν να συναντηθούν με τον Ουκρανό πρόξενο στο Ροστόφ, τους είπαν χαρακτηριστικά ότι «δεν επιτρέπεται».

«Όλα τα παράθυρα του αεροπλάνου ήταν καλυμμένα», ανέφερε η Γκεμεντζί. «Όλοι απομακρύνθηκαν από το αεροπλάνο καλύπτοντας τα μάτια με τα καπέλα τους, σαν να ήταν επικίνδυνοι εγκληματίες. Ο Ρουσλάν [Σουλεϊμάνοφ] μού είπε ότι δεν καταλάβαινε πού ήταν. Μόνο το βράδυ, αφού του δόθηκαν κάποια έγγραφα στο κέντρο φυλάκισης, συνειδητοποίησε ότι ήταν στο Ροστόφ-ον-Ντον».

Εν τω μεταξύ, ο Σεργκέι Ακσόνοφ, ο αυτοαποκαλούμενος ηγέτης της Κριμαίας, εξέφρασε δημόσια την ευγνωμοσύνη του στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου για την «επαγγελματική και συστηματική δουλειά τους». Πρότεινε οι κάτοικοι που δεν συμφωνούν με τις πολιτικές του νέου καθεστώτος να εγκαταλείψουν την Κριμαία. «Οποιεσδήποτε συζητήσεις για υποτιθέμενες πράξεις καταστολής στη χερσόνησο είναι ψέματα και δημαγωγία, είναι μια προσπάθεια να δοθεί σε αυτή την υπόθεση πολιτικό χρώμα […] Όσοι δεν σέβονται τους νόμους της Ρωσικής Ομοσπονδίας μπορούν να ζήσουν οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Δεν υπάρχει τίποτα για αυτούς τους ανθρώπους εδώ εκτός από τη φυλακή».