του Θάνου Καμήλαλη
Τελευταίο «κρούσμα» ήταν η υπογραφή του οδικού χάρτη στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας – Γαλλίας, που συνυπέγραψαν την Παρασκευή ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Γάλλος ομόλογος του, Μανουέλ Βαλς, κατά την επίσκεψη του δεύτερου στην Αθήνα. Ανάμεσα στα όσα προβλέπει, περιλαμβάνεται η «ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις προσκλήσεις ενδιαφέροντος των ελληνικών αρχών στο πλαίσιο των αποκρατικοποιήσεων που έχουν δρομολογηθεί, ιδίως του νέου αεροδρομίου Κρήτης, της διαχείρισης των υδάτων σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, για τις οποίες εξετάζεται νέο σχήμα, καθώς και οι σιδηρόδρομοι (ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ)». Η επίσκεψη Βαλς λοιπόν φαίνεται ότι είχε στόχο, μεταξύ άλλων, «η Γαλλία να κάνει τα ψώνια της» όπως είχαν σχολιάσει τα γαλλικά ΜΜΕ μια προηγούμενη επίσκεψη του Φρανσουά Ολάντ.
Άλλωστε το ενδιαφέρον γαλλικών εταιρειών για την εκμετάλλευση του νερού σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι γνωστό εδώ και χρόνια, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την εταιρεία Suez που προσπαθεί να αναμειχθεί με κάθε τρόπο στην ΕΥΑΘ, κατέχει το 5% των μετοχών και μάλιστα το 2013 είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για το πλειοψηφικό πακέτο της εταιρείας. Ήταν η εποχή που το ΤΑΙΠΕΔ και η τότε κυβέρνηση προωθούσαν την πλήρη ιδιωτικοποίηση του νερού των δύο μεγαλύτερων πόλεων της χώρας, πολιτική που αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση εδώ και περίπου μια πενταετία.
Οι επιδιώξεις αυτές προσέκρουσαν στην ισχυρή αντίθεση κινημάτων και πολιτών. Επιστέγασμα αυτών των αντιστάσεων ήταν αφενός το άτυπο δημοψήφισμα που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη, τον Μάιο του 2014, όταν 213.508 πολίτες (το 98% όσων συμμετείχαν) έστειλαν μήνυμα κατά της πώλησης του νερού και αφετέρου η απόφαση ης Ολομέλειας του ΣτΕ 1906/2014, με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ (κατ'επέκταση και της ΕΥΑΘ) και όπου ορίστηκε ότι το 50% συν μία μετοχή της εταιρίας όπως και το μάνατζμεντ θα πρέπει να παραμείνουν στο κράτος. Τα γεγονότα αυτά έβαλαν στον «πάγο» κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης μέρους των εταιρειών ύδρευσης, τουλάχιστον μέχρι πριν λίγες εβδομάδες. Το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο, κατά τη συζήτηση στη Βουλή για το πολυνομοσχέδιο με τα (προτελευταία) προαπαιτούμενα για το κλείσιμο της αξιολόγησης.
Η διαδικασία προχωράει, η Βουλή απουσιάζει
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του πολυνομοσχεδίου στις αρμόδιες επιτροπές, πριν εισαχθεί στην Ολομέλεια, το ζήτημα μονοπώλησε το ενδιαφέρον, λόγω της τακτικής που επέλεξε να ακολουθήσει η κυβέρνηση. Στα άρθρα που αφορούσαν το νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων γινόταν λόγος για μια σειρά από ΔΕΚΟ που θα περνούσαν σε αυτό, μέσω της μεταφοράς τους στη θυγατρική Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ). Το ποιες δημόσιες επιχειρήσεις θα μεταβιβαστούν στο υπερταμείο γινόταν σαφές σε ένα παράρτημα του πολυνομοσχεδίου, μόνο που το παράρτημα αυτό… δεν ήρθε στη Βουλή. Η παράλειψη αυτή προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από την πλευρά της αντιπολίτευσης και μετά από μια πολύ έντονη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή, η κυβέρνηση έφερε στο φως το σχετικό παράρτημα στο οποίο προβλεπόταν η μεταφορά 7 εταιρειών (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΒΟ, ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ και Κτιριακές Υποδομές) στο υπερταμείο, αλλά «σε επόμενο στάδιο». Μολονότι η διατύπωση ήταν σαφής ως προς την παραχώρηση, ο υπουργός Οικονομικών ,Ευκλείδης Τσακαλώτος, επέμεινε μιλώντας στην Επιτροπή ότι η μεταφορά του δέυτερου πακέτου επιχειρήσεων είναι «υπό συζήτηση». Τελικά καθώς οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν, η κυβέρνηση απέσυρε τη διάταξη, δείγμα του ότι το ζήτημα θεωρείται κοινοβουλευτικό «ταμπού»
Ωστόσο οι διαδικασίες εκτός Βουλής προχωρούν κανονικά και καθώς φαίνεται, έχουν επιταχυνθεί μετά την ολοκλήρωση του μεγαλύτερου μέρους της αξιολόγησης. Λίγες μέρες μετά την υπερψήφιση του πολυνομοσχεδίου, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) ενέκρινε το χρονοδιάγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ για 19 αποκρατικοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι πωλήσεις του 11% της ΕΥΔΑΠ και του 23% της ΕΥΑΘ. Συγκεκριμένα προβλέπεται:
- ΕΥΔΑΠ: Η αξιοποίηση προβλέπει την πώληση του 11% των μετοχών, με το ΤΑΙΠΕΔ να κατέχει το 27% των μετοχών. Τα επόμενα βήματα έχουν ως εξής: Το Δημόσιο και το ΤΑΙΠΕΔ να ζητήσουν την επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους, όπως προβλέπεται από το εταιρικό δίκαιο. Το ΤΑΙΠΕΔ να επιλέξει συμβούλους μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2016, καθώς και να εκπονήσει επιχειρηματικό σχέδιο
- ΕΥΑΘ: Έως το τρίτο τρίμηνο το ΤΑΙΠΕΔ θα επιλέξει συμβούλους. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν: Αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών για την πώληση του 23% των μετοχών. Βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου και έγκριση αναθεωρημένης σύμβασης παραχώρησης από την εταιρεία και το ελληνικό Δημόσιο.
Η Ευρώπη κάνει το αντίθετο
Το παράδοξο είναι ότι ενώ η Ελλάδα (υποχρεώνεται να) επιλέγει την ιδιωτικοποίηση του νερού, οι χώρες που έχουν δοκιμάσει αυτήν την πολιτική έχουν εδώ και χρόνια ακολουθήσει την αντίθετη πορεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ή… Γαλλία. Η σύμβαση του δήμου του Παρισιού με τις εταιρείες Suez και Veolia διήρκησε 23 χρόνια, από το 1985 μέχρι το 2008. Έπειτα οι αρχές της γαλλικής πρωτεύουσας αποφάσισαν, εν μέσω καταγγελιών για διαφθορά και υπερτιμολογήσεις, τη δημιουργία μιας δημόσιας εταιρείας, της Eau de Paris, που γρήγορα κατάφερε να εξοικονομήσει 35 εκατ. ευρώ και να μειώσει 8% τα τιμολόγια.
Και δεν είναι μόνο το Παρίσι, περισσότερες από 10 μεγάλες γαλλικές πόλεις αποφάσισαν να επανακρατικοποιήσουν το νερό, μεταξύ των οποίων η Γκρενόμπλ, το Μπορντό και η Ρεν. Ανάλογα παραδείγματα στην υπόλοιπη Ευρώπη συμπεριλαμβάνουν τη Νάπολι, τη Στουτγκάρδη αλλά και το Βερολίνο. Σε άλλες πόλεις, όπως η Σόφια και η Βαρκελώνη, η διαδικασία επανακρατικοποίησης είναι σε εξέλιξη. Ο παρακάτω χάρτης είναι ενδεικτικός:
Το ότι η Ελλάδα ετοιμάζεται να ακολουθήσει μια πολιτική που κρίνεται λανθασμένη σε παγκόσμιο επίπεδο δεν αποτελεί εντύπωση (άλλωστε τα μνημόνια δεν έχουν και πολλή… λογική μέσα τους). Το σίγουρο είναι ότι τους επόμενους μήνες το θέμα θα απασχολήσει αρκετά και η κυβέρνηση θα πρέπει να βρεθεί αντιμέτωπη με τις αποφάσεις της. Αστάθμητος παράγοντας σε όλα αυτά η αντίδραση της κοιινωνιας που κάποτε έστειλε ξεκάθαρα μηνύματα κι επέβαλε την άποψη της. Τώρα;