Σύνοψη από το ThePressProject:

  • Τα Panama Papers αποκαλύπτουν ότι στενοί φίλοι του Πούτιν κατέχουν μυστικά μερίδια σε εταιρείες με τεράστια κέρδη. Μεταξύ άλλων το μεγαλύτερο διαφημιστικό πρακτορείο της χώρας, την Τράπεζα της Ρωσίας και εταιρεία που κατασκευάζει στρατιωτικά άρματα. Το ρωσικό κράτος κρατούσε αυτές τις πληροφορίες μυστικές
  • Μέσω Ρωσίας, Ελβετίας και Κύπρου, εκατοντάδες εκατ. δολάρια καταλήγουν σε offshore στις Παρθένες Νήσους. Μέλη του κύκλου Πούτιν είναι ιδιοκτήτες αυτών των offshore.
  • Κρατικές τράπεζες όπως η Russian Commercial Bank χρηματοδοτούν με «θαλασσοδάνεια» τις offshore
  • Τα χρήματα «ξεπλένονται» μέσω συνεχόμενων οικονομικών συμφωνιών ανάμεσα στις offshore. Kαταλήγουν σε μυστικούς λογαριασμούς στην Ελβετία
  • Ο Πούτιν φαινομενικά δεν διαθέτει προσωπική περιουσία, Τα στοιχεία δείχνουν ότι έχει ελέυθερη πρόσβαση στις περιουσίες των ατόμων του στενού του κύκλου.


Το offshore μονοπάτι

Ρεπορτάζ της Guardian

Μολονότι το όνομα του προέδρου δεν εμφανίζεται σε κανένα από τα αρχεία, τα στοιχεία δείχνουν ένα μοτίβο: Οι φίλοι του έχουν κερδίσει εκατομμύρια από συμφωνίες που φαίνεται ότι δεν θα μπορούσαν να διασφαλιστούν χωρίς την προστασία του.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι η οικογένεια του Πούτιν έχει επωφεληθεί από αυτά τα χρήματα. Η περιουσία των φίλων του μοιάζει δική του για να την ξοδέψει. Τα αρχεία είναι μέρος μιας μοναδικής στα χρονικά διαρροής εγγράφων από τη βάση δεδομένων της Mossack Fonceca, της τέταρτης μεγαλύτερης νομικής συμβούλου υπεράκτιων εταιριών στον κόσμο. Δείχνουν πώς οι πλούσιοι και ισχυροί έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται μυστικά υπεράκτια φορολογικά συστήματα με αμέτρητους τρόπους.

Το υπεράκτιο μονοπάτι ξεκινάει στον Παναμά, διασχίζει τη Ρωσία, την Ελβετία και την Κύπρο και περιλαμβάνει ένα χειμερινό θέρετρο όπου η νεαρότερη κόρη του Πούτιν, Κατερίνα, παντρεύτηκε το 2013.

Τα Panama Papers φέρνουν στο φως τον Σεργκέι Ρολντούγκιν, που είναι ο καλύτερος φίλος του Πούτιν. Ο Ρολντούγκιν σύστησε τον Πούτιν στη γυναίκα που στη συνέχεια παντρεύτηκε, Λιουντμίλα και είναι νονός της μεγαλύτερης κόρης του Πούτιν, Μαρία. Μουσικός στο επάγγελμα, φαίνεται ότι έχει συγκεντρώσει μία περιουσία, έχοντας τον υποτιθέμενο έλεγχο μιας σειράς περιουσιακών στοιχείων αξίας τουλάχιστον 100 εκατ. Δολαρίων, πιθανώς περισσότερων.

Ο Ρολντούγκιν φαίνεται ότι έχει επιλεγεί για το ρόλο λόγω του χαμηλού του προφίλ. Σε έγγραφα προς τραπεζικούς αξιωματούχους στην Ελβετία και το Λουξεμβούργο, αρνείται ότι βρίσκεται κοντά σε οποιοδήποτε δημόσιο πρόσωπο της Ρωσίας. Λέει επίσης ότι δεν είναι επιχειρηματίας. Ωστόσο τα αρχεία αποκαλύπτουν ότι ο για χρόνια έμπιστος του Πούτιν έχει το 12,5% του μεγαλύτερου διαφημιστικού πρακτορείου της Ρωσίας, Video International, που σημειώνει ετήσια έσοδα πάνω από 800 εκατομμύρια λίρες. Μέχρι πρότινος, το ιδιοκτησιακό καθεστώς του πρακτορείου ήταν ένα καλά κρυμμένο μυστικό.

Ο Ρολντούγκιν επίσης μυστικά κατέχει ένα μικρό ποσοστό στη ρωσική εταιρεία Kamaz, που κατασκευάζει στρατιωτικά άρματα και κατέχει το 15% μίας εταιρείας με κυπριακή έδρα που ονομάζεται Raytar. Έχει επίσης το 3,2% της Τράπεζας της Ρωσίας. Η ιδιωτική τράπεζα με έδρα την Αγία Πετρούπολη έχει χαρακτηριστεί ως η «τράπεζα – σύντροφος» του Πούτιν. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε αυτήν μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2014. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι μόνο ένα μέρος από μία σειρά από αλληλένδετες οικονομικές σκευωρίες που αποκαλύπτονται σε έγγραφα σχετικά με την Τράπεζα της Ρωσίας.

Επικεφαλής της Τράπεζας είναι ο Γιούρι Κόβαλτσιουκ. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι είναι ο προσωπικός τραπεζίτης πολλών υψηλά ιστάμενων κυβερνητικών αξιωματούχων της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του Πούτιν. Τα Panama Papers φανερώνουν ότι ο Κόβαλτσιουκ και η Τράπεζα της Ρωσίας πέτυχαν τη μεταφορά τουλάχιστον 1 δισ. Δολαρίων σε μία ειδικά δημιουργημένη υπεράκτια οντότητα που ονομάζεται Sandalwood Continental.

Αυτοί οι πόροι προήλθαν από μια σειρά τεράστιων μη ασφαλισμένων δανείων από τη κρατική Ρωσική Εμπορική Τράπεζα (Russian Commercial Bank, RCB) με έδρα την Κύπρο και άλλες κρατικές τράπεζες. Δεν υπάρχει εξήγηση στα αρχεία γιατί οι τράπεζες συμφώνησαν να επεκτείνουν τέτοια ανορθόδοξη χρηματοδοτική τακτική. Μέρος των χρημάτων προερχόμενο από την RCB μετετράπη σε δανειοδότηση πίσω στη Ρωσία με εξαιρετικά υψηλά επιτόκια, με τα κέρδη που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα να μεταφέρονται σε μυστικούς ελβετικούς λογαριασμούς. Ένα γιοτ 6 εκατ. δολαρίων αγοράστηκε από τη Sandalwood και παραδόθηκε σε ένα λιμάνι κοντά στην Αγία Πετρούπολη.

Χρήματα δόθηκαν επίσης απευθείας στον κύκλο του Πούτιν, αυτήν τη φορά με τη μορφή πολύ φθηνών δανείων, χωρίς ασφάλεια και με επιτόκια ακόμα και μόνο 1%. Δεν είναι ξεκάθαρο όμως αν αυτά τα δάνεια έχουν αποπληρωθεί.

Το 2010 και το 2011, η Sandalwood έδωσε τρία δάνεια αξίας 11,3 εκατ δολαρίων σε μία υπεράκτια εταιρεία ονόματι Ozon, ιδιοκτήτρια του χειμερινού θερέτρου Igora στην περιοχή του Λένινγκραντ. Η Ozon ανήκει στον Κόβαλτσιουκ και σε μια κυπριακή εταιρεία. Ο Πούτιν είναι ο καλύτερος πελάτης του θερέτρου και φημολογούμενος κάτοικος της περιοχής. Δεκαοχτώ μήνες μετά τα δάνεια, ο πρόεδρος χρησιμοποίησε το Igora ως χώρο για το γάμο της Κατερίνα. Ο γαμπρός ήταν ο Κιρίλ Σαμάλοφ, ο γιος ενός άλλου παλιού φίλου του Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη. Τα νέα για την τελετή, στην οποία απαγορεύτηκαν οι κάμερες, έφθασαν μόλις το 2015.

Τα αρχεία βρέθηκαν στην κατοχή της γερμανικής εφημερίδας Suddeutche Zeitung από ανώνυμη πηγή και διαμοιράστηκαν από το Διεθνές Κονσόρτιο Ερευνητών Δημοσιογράφων με τον Γκάρντιαν και το BBC. Αποκαλύπτουν αρκετές άλλες μανούβρες από τον κύκλο του Πούτιν για να μεταφερθούν χρήματα υπεράκτια. Εκ φύσεως δεν υπάρχει κάτι παράνομο με την χρησιμοποίηση υπεράκτιων εταιρειών.

Οι συναλλαγές ωστόσο, φαίνεται ότι συμπεριλαμβάνουν ψεύτικες συμφωνίες, με εταιρικά μερίδια να ανταλλάσσονται αναδρομικά, χρεώσεις εκατομμυρίων δολαρίων για θολές «συμβουλευτικές» υπηρεσίες, και επαναλαμβανόμενες αμοιβές με μεγάλα ποσά ως «αποζημιώσεις» για δήθεν αποτυχημένες συμφωνίες. Το 2011 μία εταιρεία του Ροντoύλγκιν αγόρασε τα δικαιώματα ενός δανείου 200 εκατ δολαρίων για 1 δολάριο. «Αυτό δεν είναι επιχειρήσεις, είναι η δημιουργία εικόνας επιχειρήσεων προκειμένου να μεταφέρεις συνεχώς και να κρύβεις περιουσιακά στοιχεία», τόνισε ο Άντριου Μίτσελ, επικεφαλής αρχής για το ξέπλυμα χρήματος, στο BBC Panorama.

Τέτοια επίπεδα μυστικότητας περιέβαλλαν τις υπεράκτιες συμφωνίες, που προσωπικό της Τράπεζας της Ρωσίας έστειλε όλες τις οδηγίες σε έναν εμπιστευτικό διαμεσολαβητή: μία εταιρεία νομικών Ελβετών νομικών συμβούλων στη Ζυρίχη. Οι Ελβετοί δικηγόροι με τη σειρά τους κανόνισαν να δημιουργήσει η Mossack Fonseca εταιρείες – κέλυφη, καταγράφοντας τες τυπικά στις εχέμυθες Βρετανικές Παρθένες Νήσους, με ψεύτικους επικεφαλής από τον Παναμά να υπογράφουν τις εγκρίσεις των συμφωνιών. Ακόμα και τα εμπιστευτικά αρχεία της Mossack για τους αληθινούς ιδιοκτήτες αποδείχτηκαν συχνά ότι ήταν περαιτέρω προσόψεις.

Η συζήτηση για το μέγεθος της προσωπικής περιουσίας του Πούτιν συνεχίζεται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, μετά από δημοσιεύματα το 2007 ότι ήταν πάνω από 40 δισ δολάρια, σύμφωνα με διαρροές από το εσωτερικό του γραφέιου του. Το 2010, διπλωματικά τηλεγραφήματα των ΗΠΑ υποστήριξαν ότι ο Πούτιν διατηρούσε τον πλούτο του μέσω πληρεξουσίων. Ο πρόεδρος επίσημα δεν κατείχε τίποτα, πρόσθεσαν, αλλά αντλούσε χρήματα από τις περιουσίες των φίλων του, που τώρα ελέγχουν ουσιαστικά όλη τη ρωσική παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου και τους βιομηχανικούς πόρους.

Το 2014, μετά την κατάληψη της Κριμέας από τη Ρωσία, ο Λευκός Οίκος επέβαλε κυρώσεις σε ηγετικά μέλη του κύκλου του Πούτιν, μεταξύ των οποίων στον Κόβαλτσιουκ, δηλώνοντας τους στενούς δεσμούς με «έναν υψηλό αξιωματούχο της Ρωσικής Ομοσπονδίας», έναν ευφημισμό για τον ίδιο τον Πούτιν. Τα Panama Papers αποκαλύπτουν ότι η ομάδα Πούτιν εμφανίζεται νευρική για άγνωστους λόγους μετά τον Οκτώβριο του 2012. Η Sandalwood έκλεισε και οι επιχειρήσεις της μεταφέρθηκαν σε μία άλλη υπαράκτια οντότητα καταγεγραμμένη στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, ονόματι Ove Financial Corp.

Μία από τις εταιρίες που συνδέεται με την Ove Financial Corp ανήκει στον Μιχαήλ Λέσιν, τον τσάρο των μίντια του Πούτιν και πρώην πρωθυπουργό. Ο Λέσιν δημιούργησε τον τηλεοπτικό σταθμό προπαγάνδας του Κρεμλίνου, Russia Today, αλλά αργότερα έχασε την υποστήριξη. Βρέθηκε μυστηριωδώς νεκρός τον περασμένο Νοέμβριο σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου της Ουάσινγκτον με τραυματισμούς στο κεφάλι.

Σε ερώτηση για το πώς υπεράκτιες εταιρίες συνδέονται με αυτόν, ο Ροντούλγκιν απάντησε: «Παιδιά, για να είμαι ειλικρινής δεν είμαι έτοιμος να σχολιάσω τώρα… Αυτά είναι λεπτά ζητήματα. Συνδέθηκα με αυτήν την επιχείρηση πριν από πολύ καιρό. Πριν από την “περαστρόικα”. Συνέβη… Μετά άρχισε να μεγαλώνει και συνέβησαν πράγματα… Το Σπίτι της Μουσικής (στην Αγ.Πετρούπολη) χρηματοδοτείται από αυτά τα ποσά»

Ο Ροντούλγκιν αρνήθηκε να απαντήσει σε γραπτές ερωτήσεις.