του Θάνου Καμήλαλη

Ο 14χρονος από το Μάλι πνίγηκε το 2015 στη Μεσόγειο, έχοντας τον έλεγχο του ραμμένο στα ρούχα του, μάλλον για να αποδείξουν αυτός και οι γονείς του ότι αξίζει μια ευκαιρία στην Ευρώπη. Την ιστορία του τη μάθαμε κάποια χρόνια μετά, από την ιταλίδα ιατροδικαστή που τον εξέτασε και από το σκίτσο του Makkox που τον εμφανίζει να δείχνει τον έλεγχό του στο βυθό της θάλασσας. Αυτή η λεπτομέρεια είναι που τον μεταμόρφωσε από έναν αριθμό σε ένα σύμβολο. Πιο πριν, ήταν ο Αϊλάν, το πτώμα του οποίου ξεβράστηκε το 2015 στις τουρκικές ακτές.

Την Παρασκευή επίσης, την ώρα που κυκλοφορούσε παντού η φωτογραφία του 14χρονου, συνέβη ακόμα ένα ναυάγιο, με τουλάχιστον 117 νεκρούς, που προσπαθούσαν να περάσουν από τη Λιβύη στις ευρωπαϊκές ακτές. 117 άνθρωποι, όχι αριθμοί, με ονόματα, με ζωές που άφησαν πίσω, με όνειρα. Ψυχές που μπορεί να μην είχαν κάποιο χαρτί ραμμένο στα ρούχα τους, αλλά παραμένουν ψυχές.

Είναι λογικό αυτό που συμβαίνει. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι «ανθρώπινη φύση». Το ενδιαφέρον και η συναισθηματική φόρτιση για ένα τραγικό γεγονός όπως ο θάνατος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, την εγγύτητα, την ηλικία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, το πόσο καλά γνωρίζαμε τον νεκρό και πολλά ακόμα. Δεν αρκεί όμως. Ο 14χρονος από το Μάλι, είναι αυτός που πνίγηκε στη Λαμπεντούζα και στη Λέσβο, είναι οι γυναίκες που φοράνε πάνες στη Μόρια για να αποφύγουν το βιασμό, είναι ο νεκρός μέσα στο hot spot στις αρχές του χρόνου, είναι ένα θύμα των παράνομων επαναπροωθήσεων στον Έβρο, είναι το ασυνόδευτο ανήλικο που ζει στην εξαθλίωση, είναι οι μετανάστες που ξυλοκοπήθηκαν στην Πέτρου Ράλλη και έπειτα καταδικάστηκαν. Είναι χιλιάδες ανθρώπινες ιστορίες που δεν θα μάθουμε ποτέ.

Το προσφυγικό είναι μια πολύπλευρη τραγωδία, όχι μόνο ποσοτικά, αλλά ηθικά και πολιτικά. Και όσο δεν συνειδητοποιούμε το μέγεθός της, όσο την αποδεχόμαστε και διαβάζουμε για ναυάγια σε μονόστηλα, όσο ξεχνάμε ότι όλα αυτά συμβαίνουν δίπλα μας τόσο θα συνεχίζεται. Οι Ευρωπαίοι «ηγέτες», οι πολύφερνες «ευρωπαϊκές αξίες», η ίδια η Ε.Ε. μετρήθηκαν και αποδείχτηκαν ολίγιστες. Η πρωτοφανής αλληλεγγύη του 2014-2016 δίνει τη θέση της στην αδιαφορία, την αδυναμία και τη σιχασιά της μισαλλοδοξίας και του «ναι αλλά για τους Έλληνες δεν λέτε τίποτα». Οι Αμυγδαλέζες πολλαπλασιάστηκαν και το ενδιαφέρον των πολιτικών έχει στραφεί ολοκληρωτικά αλλού, τόσο που το ζήτημα θα τεθεί στις ερχόμενες εκλογές σε κάθε επίπεδο μόνο από την ακροδεξιά. 

Στο μεταξύ, άνθρωποι πεθαίνουν, σωματικά, ψυχικά, ανώνυμα και μένουν απλοί αριθμοί.