Η αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων σε καταστάσεις καραντίνας αντιμετωπίζεται με συγκεκριμένες δράσεις ενημέρωσης: ο ΠΟΥ π.χ. Διαθέτει μια σελίδα που αποδομεί διάφορες ψευδοεπιστημονικές θεωρίες που αφορούν τον κορονοϊό. Θα μπορούσε μήπως κανείς να εντοπίσει μία έστω από αυτές που να είναι αρκετά διαδεδομένη ώστε να εμποδίζει την κυβέρνηση στο έργο της χάραξης υγειονομικής πολιτικής; Κάποια άλλη, που δεν κυκλοφορεί στο εξωτερικό, αλλά είναι πολύ δημοφιλής στην Ελλάδα;

Δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο.

Στις Ηνωμένες πολιτείες έχουμε μία αντίδραση εναντίον των μέτρων της καραντίνας η οποία εκδηλώνεται με διαδηλώσεις. Είχαν π.χ. 2.500 άτομα στη Ουάσιγκτον. Ακόμη και αν δεν πιστεύουμε ότι αυτές οι διαδηλώσεις είναι πάρα πολύ ογκώδεις ή σημαντικές έχουμε πάντως να κάνουμε με επαρκή διείσδυση της ψευδοεπιστήμης στον κόσμο, ώστε να υπάρχει μία πραγματική αντίσταση στα μέτρα η οποία όντως βασίζεται σε παραπληροφόρηση. Υπάρχει έστω ένα τέτοιο παράδειγμα από την ελληνική πραγματικότητα;

Ας ανατρέξουμε λοιπόν στην ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών για να προσπαθήσουμε να βρούμε ποιες είναι οι στιγμές κατά τις οποίες η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με αυτό που θα ονόμαζε fake news. Διότι αν υπήρχε ένα έστω ψήγμα αλήθειας σε αυτό που ειπώθηκε θα τους είχε απασχολήσει και νωρίτερα, έτσι δεν είναι;

Στην προκειμένη περίπτωση ξέρουμε πολύ καλά ότι οι δύο περιπτώσεις στις οποίες η επίσημη κυβερνητική γραμμή μιλούσε για fake news ήταν όταν παραπονέθηκαν οι γιατροί για το ότι ήταν ακατάλληλες οι μάσκες και όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με την τηλεκατάρτιση.

Το γεγονός ότι εμείς πάρα πολύ εύκολα απαντούμε ότι το σκεπτικό αυτό είναι αφελές διότι όλοι ξέρουν πως τα χρήματα αυτά προορίζονται για την εξασφάλιση της συναίνεσης των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε οποιοδήποτε μέτρο, δεν είναι αντεπιχείρημα, είμαστε εμείς που έχουμε αρχίσει να μοιάζουμε με το τέρας.

Τα μόνα fake news που έχει αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, πού τα έχει δηλαδή θεωρήσει και στιγματίσει ως τέτοια για να χρειαστεί να τα αντιπαλέψει επικοινωνιακά, ήταν τα σημεία που αναφέραμε.

Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με μία αντιστροφή της πραγματικότητας, και για την ακρίβεια με μία πολύ ακριβοπληρωμένη αντιστροφή της πραγματικότητας. Δεν χρειάζεται φιλότιμο για να υπερασπιστεί κάνεις τις κρατικές πολιτικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Η τρέχουσα συζήτηση για τα fake news είναι ριζικά παραπλανητική. Ο επίσημος λόγος εναντίον των fake news είναι στην πραγματικότητα ένας λόγος που κρατάει ως επικοινωνιακή βιτρίνα τα εξωφρενικά ψεύδη αδιάφορων και περιφερειακών παλαβών και στη συνέχεια προσπαθεί να τα αντικαταστήσει με την επίσημη κρατική προπαγάνδα. Κανείς δεν υπερασπίζεται τα fake news. Καλό είναι όμως σιγά-σιγά να αποκτήσουμε μία εγρήγορση για το ότι η μόνιμη επίκληση των fake news στο δημόσιο διάλογο γίνεται από ανθρώπους σαν τον Τραμπ προκειμένου να μας μεταφράσουν στα ελληνικά αυτό που είπε πάρα πολύ εύγλωττα ο Νίκος Χατζηνικολάου: πρέπει να ενισχυθούν οι εφημερίδες διότι διαφορετικά ο κόσμος θα ενημερώνεται από το διαδίκτυο.

Το δικό μας φιλότιμο λοιπόν αγαπητοί επικοινωνιακοί μηχανισμοί της κυβέρνησης δεν είναι καθόλου ακριβοπληρωμένο. Είναι πληρωμένο μόνο με τη συνείδησή μας: οι μόνες «ψευδείς ειδήσεις» που απασχολούν την κυβέρνηση είναι η κριτική που της γίνεται. Ότι δεν υπάρχει πια κανένα πρόσχημα, δεν υπάρχει μια στοιχειώδης ευλογοφάνεια σε όσα λέγονται, σημαίνει πολύ απλά ότι το ζήτημα δεν αφορά τις ψευδείς ή αληθείς ειδήσεις: αφορά την εξαγορά των ΜΜΕ, που δέχονται να χρηματίζονται ξεδιάντροπα προκειμένου να σωπαίνουν στις ολιγωρίες της κυβέρνησης.

Αν κάτι χρειαζόμαστε σε συνθήκες υγειονομικής κρίσης, είναι εμπιστοσύνη ότι αυτά που λέγονται ισχύουν και πρέπει να γίνουν. Τα εκατομμύρια που δίνονται αυτή τη στιγμή είναι χρήματα που δίνονται ώστε τα ΜΜΕ να μετατρέπονται όλο και περισσότερο σε γραφεία τύπου της κυβέρνησης, ώστε να ερωτάται ο υπουργός για τα voucher, να μιλά για τέσσερα ορθογραφικά λάθη και κανείς να μη διανοείται να πει ότι τέσσερα ήταν τα λάθη σε κάθε λέξη.

Τα χρήματα αυτά δίνονται προκειμένου να εξελιχθεί απρόσκοπτα η διασπορά ψευδών ειδήσεων από την πλευρά της κυβέρνησης. Αν νομίζει ο υπουργός ότι αναπληρώνουν το φιλότιμο, η αλήθεια είναι ότι αφανίζουν κάθε έννοια δεοντολογίας.

Μήπως να μας ανακοινώνατε πού πήγαν τα 11 εκατ. ευρώ για το «Μένουμε Σπίτι»;