Το υπουργείο Παιδείας της Κύπρου προωθεί την αναθεώρηση της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Η προσπάθεια να ξαναγραφτεί η ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν είναι καινούρια υπόθεση, αλλά επιτείνεται παράλληλα με την κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία. Η φετινή επέτειος των 78 χρόνων από την ημέρα της αντιφασιστικής νίκης, την 9η Μάη 1945, έχει σημαδευτεί από τον νέο μακαρθισμό των δυτικών κυβερνήσεων, που υιοθετούν τον σκληρό ιστορικό αναθεωρητισμό και αντικομμουνισμό των Βαλτικών κρατών. Η επιχείρηση απαγόρευσης των ρωσικών συμβόλων από το γερμανικό κράτος, συμπεριλαμβανομένης της Σημαίας της Νίκης, του λάβαρου δηλαδή που υψώθηκε στο Ράιχσταγκ συμβολίζοντας την ήττα του Ναζισμού, είναι η πιο προκλητική περίπτωση, αλλά όχι η μοναδική.

Ο αντικομμουνισμός και ο ιστορικός αναθεωρητισμός βρίσκει τρύπα να φωλιάσει σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης δυστυχώς και της γειτονικής μας Κύπρου και μάλιστα στα σχολικά προγράμματα.

Συγκεκριμένα, στον ιστότοπο της Γενικής Ενημέρωσης Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κύπρου, έχει δημοσιευθεί πρόσκληση της Διεύθυνσης Μέσης Εκπαίδευσης για υποβολή αιτήσεων σε θερινά σχολεία για εκπαιδευτικούς και μαθητές, που διοργανώνει το Ινστιτούτο Ιστορικής Μνήμης της Εσθονίας (EIHM). Το έγγραφο, με υπογραφή του Διευθυντή Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και ημερομηνία 4 Απριλίου 2023, έχει αποσταλεί, μεταξύ άλλων, σε διευθυντές Δημόσιων και Ιδιωτικών Σχολείων Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας Κύπρου, και αφορά δύο διαφορετικά προγράμματα, με το πρώτο να απευθύνεται σε καθηγητές Ιστορίας και αποφοιτήσαντες (23-28 Ιουλίου 2023), ενώ το δεύτερο σε μαθητές γυμνασίου-λυκείου και προπτυχιακούς φοιτητές (30 Ιουλίου-4 Αυγούστου 2023).

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Ιστορικής Μνήμης της Εσθονίας, το πρόγραμμα αποσκοπεί στην εξοικείωση «με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειές του χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της εσθονικής ιστορίας. Θα επισκεφτούμε μουσεία και άλλους χώρους μνημείων, θα παρακολουθήσουμε ταινίες και θα συναντήσουμε ιστορικούς, πολιτικούς, πολιτικούς επιστήμονες και άλλους ειδικούς που μας βοηθούν να κατανοήσουμε το παρελθόν καθώς και το παρόν. Θα συζητήσουμε επίσης πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν ιδεολογικά πολύπλοκα θέματα της ιστορίας στα σχολικά μαθήματα».

Το αντικομμουνιστικό περιεχόμενο του προγράμματος γίνεται σαφές από την παρακάτω περιγραφή:

«Η 8η Μαΐου 1945 σηματοδοτεί το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της άμεσης στρατιωτικής δραστηριότητας στην Ευρώπη. Η Γερμανία συνθηκολόγησε άνευ όρων και οι κύριοι εγκληματίες πολέμου βρέθηκαν σύντομα ενώπιον δικαστηρίου, το οποίο σήμερα είναι γνωστό ως δίκη της Νυρεμβέργης. Οι κατηγορούμενοι για εγκλήματα πολέμου βρέθηκαν αντιμέτωποι με το δικαστήριο και στη Γαλλία, το Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες. Ορισμένοι Ιάπωνες ηγέτες, οι οποίοι κατηγορούνταν για την προετοιμασία και τη διεξαγωγή κατακτητικών πολέμων, οδηγήθηκαν επίσης στο Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο. Ωστόσο, ένας από τους εγκληματίες πολέμου, η Σοβιετική Ένωση, βγήκε από τον πόλεμο ως σύμμαχος και νικητής, έχοντας κατακτήσει νέα εδάφη και υποτάσσοντας άλλα στον έλεγχό της. Καμία δίκη δεν έγινε ποτέ σχετικά με τα εγκλήματα πολέμου και τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου που διέπραξε η χώρα αυτή. Ακόμη και σήμερα, υπάρχει ένας διαδεδομένος μύθος ότι μόνο η Γερμανία ήταν υπεύθυνη για το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ότι μόνο η Γερμανία διέπραξε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ο μύθος αυτός είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος μεταξύ των πολιτών της Ρωσίας, ή της νόμιμης διαδόχου της Σοβιετικής Ένωσης, όπως το έχει διατυπώσει ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτή τη νοοτροπία τη βλέπουμε σήμερα στην Ουκρανία, όπου διεξάγεται ένας βάρβαρος πόλεμος, καθώς και στις προσπάθειες επέκτασης της εξουσίας στη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, τη Γεωργία κ.λπ. Όπως είχε πει ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ – ο στόχος της Ρωσίας είναι να εκτείνεται από το Βλαδιβοστόκ μέχρι τη Λισαβόνα.

Ο πόλεμος δεν τελείωσε το 1945. Κατά τη διάρκεια του μισού αιώνα που ακολούθησε, η Ρωσία διέπραξε αποδεδειγμένα βάναυσα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην επικράτεια της Σοβιετικής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των ενσωματωμένων κρατών της Βαλτικής, και η Ρωσία δεν χρειάστηκε ποτέ να λογοδοτήσει γι’ αυτό. Οι εγκληματίες πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης εξακολουθούν να θεωρούνται ήρωες και απελευθερωτές στη Ρωσία, παρόλο που μόνο η Εσθονία έχασε το ένα πέμπτο του πληθυσμού της εξαιτίας των πράξεών τους. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε το 1991, η Ρωσία απέτυχε να αξιοποιήσει την ευκαιρία να εξελιχθεί σε δημοκρατική χώρα. Η Ρωσία επέλεξε να συνεχίσει την εγκληματική της πορεία και εξακολουθεί να το κάνει, όλο και πιο δημόσια και βάναυσα. Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, την Ημέρα Ανεξαρτησίας της Εσθονίας, η Ρωσία επέλεξε να συνεχίσει τον πόλεμο που είχε ξεκινήσει στην Ουκρανία το 2014 σε πλήρη κλίμακα, και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αυτό επηρεάζει τον καθένα από εμάς».

Τα θερινά σχολεία διοργανώνονται σε συνεργασία με τη Γερμανική Πρεσβεία στην Εσθονία και η συμμετοχή είναι δωρεάν για όλους. Στους συμμετέχοντες θα παρέχεται διαμονή σε δίκλινα δωμάτια καθώς και γεύματα κατά τη διάρκεια του θερινού σχολείου. Οι συμμετέχοντες πρέπει να καλύψουν οι ίδιοι τα έξοδα μετακίνησής τους από και προς το Ταλίν. Το πρόγραμμα του θερινού σχολείου θα διεξαχθεί στα αγγλικά».

Πρόεδρος Ρώσων Συμπατριωτών: «400.000 Σοβιετικοί θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση των Βαλτικών χωρών»

H Ευγενία Κριτσέφσκαγια, πρόεδρος του Συντονιστικού Συμβουλίου των Ρώσων Συμπατριωτών Ελλάδας και αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Κέντρου «AVANTGARDE», αναφέρει στο TPP ότι ενημερώθηκε για το περιστατικό από συναδέλφους της στην Κύπρο. «Δυστυχώς, η ανθρώπινη μνήμη είναι ενίοτε και κοντή και επιλεκτική. Και ακόμα πιο λυπηρό είναι πως η αλήθεια χρόνο με το χρόνο χάνεται κάτω από αδιαφανή πέπλο των ψευδών πληροφοριών. Κατά την απελευθέρωση των Βαλτικών
Δημοκρατιών στο Β Παγκόσμιο πόλεμο έχασαν τη ζωή τους περίπου 400.000 Σοβιετικοί στρατιώτες. Μόνο και μόνο γι αυτό το κείμενο του Ινστιτούτου Ιστορικής Μνήμης της Εσθονίας αποτελεί ύβρις» σημειώνει η κα. Κριτσέφσκαγια.

Το TPP επιχείρησε να επικοινωνήσει τηλεφωνικά και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας της Κύπρου, το Γραφείο Διεύθυνσης Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης, καθώς και στα στοιχεία επικοινωνίας, τα οποία αναγράφονται στην πρόσκληση, ζητώντας σχολιασμό, αλλά η επικοινωνία δεν κατέστη εφικτή.

Ν. Παπαδάτος: «Είναι ξεκάθαρο ότι επιχειρείται ο συμψηφισμός των θυτών με τα θύματα»

Ο Νίκος Παπαδάτος, Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και ερευνητής στο Κέντρο Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) του Πανεπιστημίου Κρήτης, αναφέρει σχετικά με τις απόπειρες ιστορικού αναθεωρητισμού ότι «είναι ξεκάθαρο ότι επιχειρείται ο συμψηφισμός των θυτών με τα θύματα. Ειδικότερα, η ΕΣΣΔ υπό την καθοδήγηση του ΚΚΣΕ συνέβαλε τα μέγιστα για τη συντριβή των ναζιστών. Στο Ανατολικό Μέτωπο καταστράφηκαν ολοσχερώς 607 γερμανικές μεραρχίες. Εικοσιοκτώ εκατομμύρια σοβιετικοί άνθρωποι θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση της ΕΣΣΔ και της Ευρώπης, τη στιγμή που οι Βρετανοί θρήνησαν κατά προσέγγιση 375.000 ανθρώπους και οι Γάλλοι 405.000 αντίστοιχα. Η ΕΣΣΔ υπέστη επίσης τρομακτική καταστροφή: 1.710 πόλεις ισοπεδώθηκαν, 32.000 βιομηχανικές επιχειρήσεις καταστράφηκαν, 98.000 κολχόζ λεηλατήθηκαν και 5.000 σοβχόζ καταληστεύτηκαν».

Όπως εξηγεί, «ο λόγος της αποσιώπησης της σοβιετικής συμβολής ενάντια στον ναζισμό εδράζεται και σε ένα έτερο ένοχο μυστικό: Έως το 1944 ο Κόκκινος Στρατός αντιμετώπιζε τη Βέρμαχτ και τα SS ουσιαστικά μόνος. Μόνο όταν τον Ιούνιο του 1944 κατέστη σαφές ότι η ΕΣΣΔ θα μπορούσε να καταλάβει, από μόνη της, τη Γερμανία επιχειρήθηκε επιτυχώς η δυτική απόβαση στην Νορμανδία και στη συνέχεια οι δυτικές χώρες επιδόθηκαν σε έναν αγώνα δρόμου για την κατάληψη στρατηγικών θέσεων μέσα στο γερμανικό έδαφος. Αξίζει να θυμόμαστε ότι η ήττα του Γ’ Ράιχ και των συμμάχων του δεν επήλθε από τον βαρύ ρωσικό χειμώνα αλλά από την τεράστια και γεμάτη αυταπάρνηση προσπάθεια και γενναιότητα του σοβιετικού λαού και του σοβιετικού κράτους».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «το ιδεολόγημα της διπλής θυματοποίησης, απόρροια της εξίσωσης του ναζισμού-φασισμού με το καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισμού και κατ’ επέκταση, σύμφωνα με αυτή την ανιστόρητη λογική με τον κομμουνισμό, ξεκίνησε στις βαλτικές χώρες από επιτροπές ακαδημαϊκών και αντίστοιχες οργανώσεις ερευνητών και μελετητών. Αξίζει να αναφερθούν ενδεικτικά ως προς αυτή την παραδοχή, η Εσθονική Διεθνής Επιτροπή για τη Διερεύνηση Εγκλημάτων εναντίον της Ανθρωπότητας και η Διεθνής Επιτροπή Ιστορικών στη Λετονία. Κατά συνέπεια, η συνειδητή αποσιώπηση γεγονότων και η μερική καταγραφή μνημονικών αξόνων που στοχεύουν στο να αμβλύνουν και να διαγράψουν από τη συλλογική ευρωπαϊκή μνήμη συγκεκριμένα γεγονότα σταθμούς όπως την ημερομηνία της 9ης Μαΐου 1945, ημέρα ιδιαίτερης συμβολικής αξίας για τους πρώην σοβιετικούς λαούς και φυσικά για όλους τους Ρώσους, συνιστούν αναθεωρητικές πράξεις του ιστορικού χωροχρόνου».

Σε αυτό το πλαίσιο «η εξύψωση της 8ης Μαΐου, ως ημέρα πανευρωπαϊκής μνήμης κατά των ολοκληρωτισμών, και η “διαγραφή” της 9ης Μαΐου εδράζεται σε τρεις βασικές συνιστώσες: α. στην αποσιώπηση των σοβιετικών θυμάτων που αγωνίστηκαν κατά της χιτλερικής Γερμανίας (“το ανείπωτο”), β. στη μεθοδική απαγόρευση της εκμάθησης της πολιτικής και στρατιωτικής ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (“η αρχή του απαγορεύειν”) και γ. στις οδυνηρές συνέπειες των όσων ιστορικών γεγονότων αποσιωπώνται για τις λαϊκές μάζες του ενωσιακού ευρωπαϊκού χώρου (“ο σημερινός ολοκληρωτικός πόλεμος” εις το όνομα “κανόνων” που δεν έχουν καμία σχέση με το διεθνές δίκαιο)».

Ο κ. Παπαδάτος επισημαίνει πως «η επανεγγραφή της ιστορίας είναι η μετεξέλιξη της παραχάραξης στη σημερινή συγκυρία. Είναι πράξη πολιτική καθώς ενέχει ξεκάθαρη πολιτική σκοπιμότητα. Η αναθεώρηση της ιστορίας στηρίζεται δυστυχώς σε μια επίπλαστη θεωρητική κάλυψη χωρίς την αντίστοιχη επιστημονική τεκμηρίωση. Η αμφισβήτηση των ιστορικών θεσφάτων και η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας είναι πράξεις θεμιτές και αναγκαίες. Η μεθοδολογία που προστατεύει τους ιστορικούς ερευνητές από τα λάθη και τις παρερμηνείες και που ταυτόχρονα εμποδίζει την προσπάθεια ατεκμηρίωτης επανεγγραφής-αναθεώρησης της ιστορίας είναι η έρευνα βάσει συγκεκριμένου αρχειακού υλικού»

«Η ιδεολογικοπολιτική επιλογή της καταδίκης όλων των κοινωνικών-κρατικών συστημάτων που δεν υιοθέτησαν στο σχετικά πρόσφατο ιστορικό παρελθόν τους θεσμούς της δυτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και η διαρκής ταύτιση των θυμάτων του Ολοκαυτώματος με τους φορείς του δωσιλογισμού, αποδεικνύουν ότι η ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν έχει κατ’ ουδένα τρόπο συγγραφεί οριστικά. Υπό αυτή την έννοια, η εξίσωση φασισμού-ναζισμού/υπαρκτού σοσιαλισμού-κομμουνισμού τελείται υπό την αχλύ της συμβολικής τραυματικής μνήμης» καταλήγει.

Εξηγήσεις ζητά το ΑΚΕΛ: «Προσβολή στις χιλιάδες Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, που πολέμησαν τον χιτλεροφασισμό»

Ο Γιώργος Κουκουμάς, εκπρόσωπος Τύπου και βουλευτής του ΑΚΕΛ, παραχώρησε την παρακάτω δήλωση στο TPP:

«Η πρόσκληση που απευθύνει το Υπουργείο Παιδείας προς εκπαιδευτικούς και μαθητές της Κύπρου να συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα τέτοιου περιεχομένου συνιστά συνέργεια στην εκστρατεία ιστορικής παραχάραξης που διεξάγει το εν λόγω Ινστιτούτο. Είναι απαράδεκτο το Υπουργείο Παιδείας να διαφημίζει στα σχολεία της Κύπρου ένα πρόγραμμα χυδαίου ιστορικού αναθεωρητισμού αλλά και αντικομμουνιστικής προπαγάνδας. Αν μη τι άλλο, το Υπουργείο Παιδείας της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έπρεπε να αναλογιστεί ότι κάτι τέτοιο συνιστά προσβολή στις χιλιάδες Κύπριους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, που στρατεύτηκαν εθελοντικά και πολέμησαν τον χιτλεροφασισμό, πολλοί από τους οποίους είναι θαμμένοι σε νεκροταφεία σε όλη την Ευρώπη.

Η όλη δράση του “Ινστιτούτου Ιστορικής Μνήμης της Εσθονίας” αποδεικνύει ότι πρόκειται για εργαλείο ιστορικής παραχάραξης και προώθησης του αντικομμουνισμού. Ειδικότερα, το πρόγραμμα των θερινών σχολείων του Ινστιτούτου απροκάλυπτα επιχειρεί να αντιστρέψει την ιστορική αλήθεια για τις αιτίες και τον χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, να διαγράψει τον ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στην Αντιφασιστική Νίκη αλλά και να σχετικοποιήσει την ευθύνη της ναζιστικής Γερμανίας στο ξέσπασμα του Πολέμου. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στο πρόγραμμα των θερινών σχολείων όπου παρουσιάζεται η αντίληψή του για τον χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπάρχει ούτε φραστική αναφορά στο φασισμό/ναζισμό. Ο ιστορικός αναθεωρητισμός λαμβάνει χαρακτήρα δυστοπίας. Την ίδια ώρα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στην Εσθονία όπως και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, αναγνωρίζονται ως ήρωες συνεργάτες των ναζί, ενώ κατεδαφίζονται αντιφασιστικά μνημεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ποινικοποιείται η δράση Κομμουνιστικών Κομμάτων. Νωπές άλλωστε είναι οι μνήμες από τις αντικομμουνιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποίησε η Εσθονική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.

Το ΑΚΕΛ έχει καταγγείλει το γεγονός με επιστολή διαμαρτυρίας προς την Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας καθώς και τον Διευθυντή Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης ζητώντας την άμεση απόσυρση της εγκυκλίου και τον τερματισμό της όποιας εμπλοκής του στο πρόγραμμα. Καλούμε δε το Υπουργείο Παιδείας να απαντήσει δημόσια αν συμμερίζεται την θεώρηση του συγκεκριμένου προγράμματος ως προς τα γεγονότα και τον χαρακτήρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όπως καταγράφονται στην σχετική παρουσίαση. Ζητήσαμε επίσης να ενημερωθούμε αν πρόκειται να υπάρξει οποιαδήποτε συμμετοχή από την Κύπρο σε αυτό το πρόγραμμα, δια μέσου του Υπουργείου Παιδείας. Καλούμε τέλος, το Υπουργείο Παιδείας να δώσει εξηγήσεις για τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αξιολόγηση για την στήριξη, διευκόλυνση ή/και συμμετοχή του Υπουργείου σε ανάλογα προγράμματα.

Το ΑΚΕΛ έχει υποδείξει στο Υπουργείο Παιδείας ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων με Ψήφισμα της 22ας Μάη 2020 που υιοθέτησε, σχεδόν ομόφωνα, προς τιμή των 75 χρόνων της Αντιφασιστικής Νίκης, υποστηρίζει τα εξής: “απορρίπτει κάθε προσπάθεια παραχάραξης των ιστορικών γεγονότων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και θεωρεί ιστορικά αβάσιμη και προκλητική την απόπειρα να διαγραφεί ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης στη συντριβή του χιτλεροφασισμού”. Επιπρόσθετα, η κυπριακή Βουλή υπέδειξε ότι “με σεβασμό στη θυσία κάθε λαού, κάθε έθνους και κάθε ανθρώπου για την Αντιφασιστική Νίκη, υπενθυμίζει ότι η Σοβιετική Ένωση είχε τη μεγαλύτερη συμβολή με 20 εκατομμύρια νεκρούς και 30 εκατομμύρια τραυματίες. Απευθύνει έκκληση προς κάθε κατεύθυνση να μη αλλοιώνεται η Ιστορία προκειμένου να εξυπηρετηθούν τρέχουσες ιδεολογικές ή γεωπολιτικές επιδιώξεις”.

Περαιτέρω δε, η Βουλή των Αντιπροσώπων σημείωσε “θλίψη και ανησυχία ότι σε μια σειρά χωρών της Ευρώπης καταγράφονται απόπειρες ιστορικού αναθεωρητισμού, άρνησης ή/και σχετικοποίησης του Ολοκαυτώματος και των άλλων ναζιστικών εγκλημάτων, ακόμα και ηρωοποίηση ντόπιων συνεργατών τους. Σημειώνει ότι ο φασισμός υποβοηθείται από τον ιστορικό αναθεωρητισμό, τον αντισημιτισμό, το ρατσισμό, τη ξενοφοβία, το σεξισμό, την ομοφοβία και άλλα παρόμοια ιδεολογήματα”».