του Μιχάλη Γιαννεσκή

Το κέρδος υπεράνω όλων

 
Οι δύο κύριοι λόγοι για τους οποίους ενδιαφερόταν η Βρετανία για τη Μαλαισία ήταν το καουτσούκ  και ο κασσίτερος. Κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα πολλές χιλιάδες Κινέζοι και Ινδοί εργάτες μεταφέρθηκαν από τους Βρετανούς στη Μαλαισία για να δουλέψουν στις φυτείες καουτσούκ και στα ορυχεία κασσίτερου.
 
Όταν οι Γιαπωνέζοι κατέλαβαν τη Μαλαισία κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί συνέβαλλαν στον εξοπλισμό και στην εκπαίδευση της αντίστασης ενάντια στα στρατεύματα κατοχής. Η αντίσταση αποτελείτο κυρίως από Κινέζους, στην πλειοψηφία τους μέλη ή υποστηρικτές του Κ.Κ. Μαλαισίας. Μετά το τέλος του πολέμου, η Βρετανία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Μαλαισία, όπως και πολλές άλλες αποικίες της, αλλά ήθελε ταυτόχρονα να προστατεύσει τα συμφέροντά της στη χώρα: οι περισσότερες φυτείες καουτσούκ ανήκαν σε βρετανικές εταιρείες.
 

Το δεύτερο αντάρτικο της Μαλαισίας

 
Μετά από μια συμφωνία τύπου «Βάρκιζας» το 1945, οι αντάρτες παράδωσαν τα όπλα τους, αλλά κράτησαν κρυφά τον εξοπλισμό που είχαν πάρει από τους ηττημένους Γιαπωνέζους. Οι αντάρτες σύντομα συνειδητοποίησαν ότι οι Βρετανοί ήθελαν να εγκαταστήσουν μία κυβέρνηση που θα εξυπηρετούσε τα βρετανικά συμφέροντα και ότι δεν ήταν διατεθειμένοι να κάνουν καμία πολιτική παραχώρηση.
 
Το 1947 οργανώθηκαν 300 απεργίες σε  μια προσπάθεια να αναγκαστούν οι Βρετανοί να φύγουν από τη Μαλαισία, όμως χωρίς αποτέλεσμα. Οι αντάρτες επέστρεψαν στη ζούγκλα το 1948 και άρχισαν ένα μακροχρόνιο δεύτερο αντάρτικο.
 
Η βρετανική ηγεσία χαρακτήρισε τον πόλεμο στη Μαλαισία ως «Έκτακτη Ανάγκη», διότι οι τεράστιες ζημιές σε κτίρια και καλλιέργειες δεν θα καλύπτονταν από τις ασφαλιστικές εταιρείες εάν θεωρούντο αποτέλεσμα πολεμικών συγκρούσεων. Ο πόλεμος παρουσιάστηκε σαν ένας ευγενής αγώνας κατά «κομμουνιστών τρομοκρατών». Όμως, όπως αναφέρει ο Μαρκ Κέρτις, συγγραφέας και επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στράθκλαϊντ, μυστικά έγγραφα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών δείχνουν ότι το Υπουργείο θεωρούσε τον πόλεμο στη Μαλαισία «κυρίως ως πόλεμο υπεράσπισης της βιομηχανίας καουτσούκ».
 
Η αντίσταση των ανταρτών διήρκεσε 12 χρόνια (1948-1960), παρά τις αντίξοες συνθήκες και την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων δυνάμεων: 4.000 αντάρτες απέναντι σε15.000 στρατιώτες από την Βρετανία και την Κοινοπολιτεία, 50.000 αστυνομικούς και  300.000 εθνοφρουρούς.


 

Οι μέθοδοι καταστολής

 
Μία μέθοδος αντιμετώπισης των ανταρτών ήταν το γνωστό «διαίρει και βασίλευε». Η βρετανική ηγεσία εκμεταλλεύτηκε συστηματικά τις πολιτιστικές διαφορές ανάμεσα στους γηγενείς μουσουλμάνους Μαλαισιανούς και τους μετανάστες Κινέζους. Η μυστική υπηρεσία της χώρας στρατολόγησε πληθώρα πληροφοριοδοτών. Ολόκληρα χωριά εκκενώθηκαν για να αποκοπούν οι αντάρτες από τον πληθυσμό που τους υποστήριζε. Οι κρατικές αρχές προσέφεραν μεγάλα χρηματικά ποσά, ακόμα και σπίτια, σε όσους ήταν διατεθειμένοι να καταδώσουν τους αντάρτες. Τα ποσά αυξήθηκαν σημαντικά όταν η τιμή του καουτσούκ και του κασσίτερου ανέβηκε σημαντικά λόγω του πολέμου στην Κορέα, και οι αρχές είχαν πολύ περισσότερα χρήματα στη διάθεσή τους.
 
Η βρετανική στρατιωτική ηγεσία προσπάθησε να εξουθενώσει τους αντάρτες με ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς (carpet bombing) και χρησιμοποιώντας την πείνα ως όπλο. Οι μικρές καλλιέργειες μέσα στη ζούγκλα από τις οποίες τρέφονταν οι αντάρτες, ψεκάζονταν τακτικά από αεροπλάνα και ελικόπτερα με χημικά τα οποία κατέστρεφαν τα σπαρτά, αλλά ταυτόχρονα δηλητηρίαζαν και τους κατοίκους της περιοχής. Οι βομβαρδισμοί και οι ψεκασμοί αποτέλεσαν το πρότυπο για τη μετέπειτα χρήση του carpet bombing και του  Agent Orange στο Βιετνάμ από τις ΗΠΑ.
 
Το 1955 ο αρχηγός των ανταρτών Τσιν Πενγκ πρότεινε ειρήνη με την προϋπόθεση αναγνώρισης του Κ.Κ. Μαλαισίας, η οποία δεν έγινε δεκτή. Η Μαλαισία έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1957, αλλά το αντάρτικο συνεχίστηκε μέχρι το 1960. Ένας μικρός αριθμός ανταρτών άρχισε ένα τρίτο αντάρτικο το 1967 που διήρκεσε μέχρι το 1989.
 

Εκπρόθεσμη η δικαίωση των θυμάτων του Μπατάνγκ Κάλι

 
Το 1970 μερικοί Βρετανοί στρατιώτες που είχαν συμμετάσχει στη σφαγή στο Μπατάνγκ Κάλι έδωσαν ένορκες καταθέσεις στην εφημερίδα The People ότι η διμοιρία τους είχε εντολή να καταστρέψει το χωριό, ότι τα θύματα δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ, και ότι υπήρξε σκευωρία για να παραπλανηθεί η πρώτη έρευνα για τη σφαγή το 1949. Βρετανικές κυβερνήσεις συγκάλυψαν σχετικές έρευνες το 1970 και το 1993.
 
Συγγενείς των θυμάτων στο Μπατάνγκ Κάλι προσέφυγαν το 2009 στα βρετανικά δικαστήρια, αιτούμενοι μια πλήρη επίσημη έρευνα σχετικά με τη σφαγή. Η υπόθεση έφθασε τελικά στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το πόρισμα του Δικαστηρίου ήταν ότι οι χωρικοί ήταν αθώοι και δολοφονήθηκαν ανελέητα και ότι το κράτος δεν έκανε αποτελεσματική έρευνα για το θάνατό τους. Όμως, το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η κυβέρνηση δεν είχε καθήκον να ερευνήσει τα συμβάντα, διότι το γεγονός δεν συνέβη μέσα στο χρονικό πλαίσιο για το οποίο αναγνωρίζεται το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Επιχειρήσεις μικρής έντασης»

 
Η αντιμετώπιση του αντάρτικου από τους Βρετανούς χρησιμοποιήθηκε μετέπειτα ως πρότυπο για την καταστολή άλλων εξεγέρσεων. Ένας αξιωματικός που είχε άμεσο ρόλο στην καταστολή, ο οποίος σήμερα είναι απόστρατος στρατηγός, είναι ο Σερ Φρανκ Κίτσον. Το 1971 ο Κίτσον εξέδωσε το βιβλίο του «Επιχειρήσεις Χαμηλής Έντασης», που αποτελεί ένα κλασικό εγχειρίδιο για την καταστολή εξεγέρσεων.  Η συγγραφή του βιβλίου έγινε υπό την αιγίδα του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας.
 
Ο Κίτσον συμμετείχε στην καταστολή της εξέγερσης των Μάου-Μάου στην Κένυα και στην αντιμετώπιση του ΙΡΑ στην βόρειο Ιρλανδία. Το 2015, η χήρα ενός δολοφονημένου βόρειο-Ιρλανδού κινήθηκε δικαστικά κατά του Κίτσον και του Υπουργείου Άμυνας για κατάχρηση εξουσίας, χρήση παρακρατικών ομάδων,  και χειραγώγηση του κράτους δικαίου.
 
Η μεθοδολογία αντιμετώπισης εξεγέρσεων του Κίτσον έχει μείνει γνωστή ως το «Δόγμα του Κίτσον» και περιλαμβάνεται στα στρατιωτικά εγχειρίδια, όπως δείχνουν αποκαλύψεις του Wikileaks το 2007.

 
Σημείωση -Οι παρακάτω πηγές καλύπτουν λεπτομερώς τα γεγονότα του  πολέμου στη Μαλαισία από διαφορετικές σκοπιές:
 

  • Hale, C. (2013). Massacre in Malaya – Exposing Britain’s Mai Lai. The History Press, Stroud.
  • Jackson, R. (1991). The Malayan Emergency: the Commonwealth Wars 1948-1966. Routledge, London.
  • Kitson, F. (1971). Low Intensity Operations: Subversion, Insurgency and Peacekeeping. Faber & Faber, London.
  • Nagl, J.A.(2002). Counterinsurgency Lessons from Malaya and Vietnam. Praeger, Westport.
  • Ward, I. & Miraflor, N. (2009). Slaughter and Deception at Batang Kali. Media Masters, Singapore.