του Θάνου Καμήλαλη

Στα μέσα Ιουλίου, Τράπεζα Πειραιώς και Lamda Development ανακοίνωσαν την υπογραφή προκαταρκτικής συμφωνίας «για την απόκτηση γραφειακών χώρων στο νέο, υπερσύγχρονο Επιχειρηματικό Κέντρο που θα δημιουργηθεί επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, εντός του χώρου του Ελληνικού (πρώην Αεροδρόμιο Αθηνών), όπου σχεδιάζεται η μεταφορά όλων των υπηρεσιών διοίκησης που διατηρεί η Τράπεζα στην περιφέρεια Αττικής». Πρόκειται για έναν χώρο 40.000 τ.μ. τον οποίον η Πειραιώς αγοράζει από τη Lamda έναντια 147 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ σύμφωνα με την ανακοίνωση, εκτιμάται πως «θα ολοκληρωθεί εντός της πρώτης πενταετούς φάσης υλοποίησης της επένδυσης στο Ελληνικό, δηλαδή έως το 2025».

Σύμφωνα με όσα δήλωσε αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ο Χρήστος Μεγάλου, διευθύνων σύβουλος της Πειραιώς, «η Τράπεζα Πειραιώς πιστή στη δέσμευσή της να πρωτοστατεί στην υλοποίηση των στρατηγικού χαρακτήρα έργων υποδομής που συμβάλλουν στην μετάβαση της χώρας σε βιώσιμη ανάπτυξη, στήριξε από την πρώτη στιγμή έμπρακτα το έργο του Ελληνικού. Το MoU που υπογράψαμε με την Lamda Development αποτελεί πρόσθετη απόδειξη της σημασίας που έχει για εμάς η υλοποίηση του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη».

Οι αναφορές σε «στήριξη από την πρώτη στιγμή» και «πρόσθετη απόδειξη της σημασίας του Ελληνικού» από τον κ.Μεγάλου δεν είναι υπερβολές. Μόλις τρεις μήνες πριν την ανακοίνωση της συμφωνίας για την αγορά των γραφείων από την Πειραιώς, ανακοινώθηκε επίσημα το δάνειο συνολικού ύψους 1,16 δισεκατομμυρίων ευρώ που έλαβε η Lamda Development από τη Εurobank και… την Πειραιώς. Μολονότι οι επιμέρους δανειακές συμβάσεις δεν έχουν γίνει γνωστές, εκτιμάται ότι οι δύο τράπεζες «υποστηρίζουν την επένδυση» με περίπου 600 εκατ. ευρώ η κάθε μία. «Η Τράπεζα Πειραιώς, ως ένας από τους δύο υποστηρικτές στην τραπεζική χρηματοδότηση του Ελληνικού, με τη συμφωνία αυτή δίνει μία ακόμα ψήφο εμπιστοσύνης στο μεγάλο για τη χώρα μας αυτό έργο», είχε αναφέρει σχετικά ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Οδυσσέας Αθανασίου.

Μεταξύ των δύο deals, από τη Βουλή πέρασε ακόμη μία τροποποίηση της «επένδυσης», η δέκατη όλα αυτά τα χρόνια, με την στήριξη μάλιστα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ. Η αξιωματική αντιπολίτευση μάλιστα, προχώρησε σε αυτήν την κίνηση, παρά τις εσωκομματικές αντιδράσεις, αλλά και ένα αναλυτικό κείμενο του στελέχους της, επικεφαλής της παράταξής της στο δημοτικό συμβούλιο Πειραιά, Νίκου Μπελαβίλα, που προέβλεπε τι μέλλει γενέσθαι: «Η υπόθεση δείχνει ήδη που πηγαίνει: δανεισμοί, αποχωρήσεις επενδυτών -πάνε οι Κινέζοι, πάνε και οι Άραβες. Το ενδιαφέρον είναι ότι έφυγαν όχι επί ΣΥΡΙΖΑ αλλά επί Νέας Δημοκρατίας. Τότε έδειξε προς τα που πάει η επένδυση. Η κατάληξη θα είναι μία επ’ άπειρον «αντιπαροχή» στην καλύτερη περίπτωση: ένα Mall εδώ, πέντε επαύλεις εκεί, ίσως ένα Καζίνο κάποτε. Στη χειρότερη μία χρεωκοπία. Και γύρω από αυτά 5.000 στρέμματα που τις επόμενες δεκαετίες θα συνεχίσουν να είναι ένα απροσπέλαστο brownfield» έγραφε μεταξύ πολλών άλλων ο κ.Μπελαβίλας.

Τα ερωτήματα πληθαίνουν και τα οικονομικά μεγέθη προκαλούν: Τα 147 εκατ. που θα πληρώσει η Πειραιώς στη Lamda για τα νέα της γραφεία είναι, στην καλύτερη των περιπτώσεων, το 1/6 του τιμήματος που οφείλει να καταβάλει η Lamda στο ελληνικό Δημόσιο. Το Ελληνικό, το «μεγαλύτερο φιλέτο της Ευρώπης», όπως έχει χαρακτηριστεί, μία τεράστια έκταση 6.200 στρεμμάτων, πουλήθηκε στον όμιλο Λάτση για μόλις 92 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο. Η Πειραιώς πληρώνει στον όμιλο Λάτση 3.675 ευρώ το τετραγωνικό για τα νέα της γραφεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με δημοσιεύματα, ανάλογη κίνηση για γραφεία ετοιμάζει και η Εurobank.

Σύμφωνα μάλιστα με την Ευρεία Επιτροπή Υπεράσπισης Ελληνικού, το πραγματικό τίμημα είναι ακόμα μικρότερο. Στις 25 Ιουνίου η Lamda κατέβαλε την προκαταβολή 300 εκατ. στο Δημόσιο, με την Επιτροπή να σχολιάζει:

«Με το μνημόνιο του 2016 μεταξύ ΤΑΙΠΕΔ και Lamda, το συνολικό τίμημα, με ονομαστική τιμή 915 εκ. €, θα εξοφληθεί σε βάθος 15 χρόνων και αντιστοιχεί σε πραγματικό τίμημα 575 εκ. €,  με τρέχουσα αξία του 2016 και με βασικό προεξοφλητικό επιτόκιο. Πρόκειται για υφαρπαγή, με “τίμημα” 2,5 ή 4 φορές μικρότερο από την πραγματική αξία της έκτασης, σύμφωνα με τις δύο πραγματογνωμοσύνες, που διέταξε το 2016 ο Εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος κ. Δραγάτσης και 5 φορές μικρότερο, σύμφωνα με αντίστοιχη πραγματογνωμοσύνη του Τεχνικού Επιμελητήριου Ελλάδας. Σύμφωνα με το ίδιο μνημόνιο, το ασήμαντο τίμημα συνοδεύεται από σωρεία πρόσθετων οικονομικών διευκολύνσεων και φοροαπαλλαγών στον “επενδυτή”».

Για εργαζόμενους στην Πειραιώς, η απόφαση της διοίκησης της Τράπεζας είναι προκλητική για μία σειρά από λόγους.. Μιλώντας στο ΤPP, o πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομενων στις Υπηρεσίες της Τράπεζας Πειραιώς (ΣΕΥΤΠΕ), Μανώλης Μπεμπένης, τονίζει πως είναι «πρόκληση να ακούμε ότι η Τράπεζα θα δώσει 147 εκατ. ευρώ, προκειμένου να αγοράσει χλιδάτα γραφεία στο Ελληνικό. Ενώ υπάρχουν τόσα ακίνητα, που προέρχονται από την Αγροτική Τράπεζα και έχουν περιέλθει στην Πειραιώς, αλλά και τόσα ακίνητα από επιχειρήσεις που είχαν σοβαρότατο θέμα και κακοπληρωτές. Εφόσον μας λένε ότι ο στόχος είναι να μειώσει η τράπεζα τα λειτουργικά κόστη κλπ, δεν είναι δυνατόν, να βλέπουμε από τη μία να φεύγουν άξιοι συνάδερφοί μας κι από την άλλη να βλέπουμε έναν χορό εκατομμυρίων, για χλιδάτα γραφεία τα οποία θα τα δούμε σε 4 χρόνια και αν».

Στην ανακοίνωσή της η Πειραιώς υποστηρίζει ότι πρόκειται για «επένδυση», καθώς  και πως «με την ολοκλήρωση της μεταφοράς η ετήσια εξοικονόμηση λειτουργικού κόστους υπολογίζεται σε άνω των 10 εκατ. ευρώ. Η επένδυση προβλέπεται να αποσβεστεί σε βάθος 40ετίας». Οι εργαζόμενοι στις Υπηρεσίες της, με ανακοίνωσή τους πριν λίγες μέρες θέτουν πολύ σοβαρά ερωτήματα:

  • Γιατί η Τράπεζα σπεύδει να αγοράσει γραφεία με €3.675 το τ.μ. από μια εταιρεία της οποίας αποτελεί ταυτόχρονα βασικό χρηματοδότη για το εν λόγω​​ project,​​ ενώ υπάρχει​​ κάλλιστα​​ η δυνατότητα παραμονής​​ υπηρεσιών​​ στο ανακαινισμένο​​ κτήριο Σταδίου & Αμερικής, καθώς και στα υπόλοιπα κεντρικά​​ κτήρια της Τράπεζας,​​ συνυπολογίζοντας​​ και την​​ εύκολη πρόσβαση​​ με​​ μετρό;
  • Γιατί​​ ακούγεται έντονα ότι θα πωληθούν​​ και νέα​​ ακίνητα – φιλέτα, όπως συνέβη​​ στην περίπτωση του​​ κτηρίου Μιχαλακοπούλου, για​​ να μετεγκατασταθούν​​ υπηρεσίες​​ στο Ελληνικό,​​ με δυσκολία​​ μέχρι στιγμής​​ πρόσβασης με Μ.Μ.Μ, σε χώρο μάλιστα που πρωτίστως​​ έχει σχεδιασθεί για εμπορική και ψυχαγωγική χρήση (ξενοδοχείο, μαρίνα, καζίνο, εστιατόρια, καταστήματα κ.λπ);
  • Γιατί η Τράπεζα δεν αξιοποιεί το μεγάλο απόθεμα προσημειωμένων επαγγελματικών ακινήτων που διαθέτει από κόκκινα δάνεια,​​ αν​​ απαιτούνται επιπλέον​​ κτήρια​​ για τη στέγαση υπηρεσιών της;
  • Δεν είναι​​ εν τέλει​​ πρόκληση​​ η Τράπεζα​​ να​​ επενδύει σε​​ νέα,​​ πολυτελή γραφεία τη στιγμή που​​ κόπτεται​​ να μειώσει​​ δραστικά​​ τα λειτουργικά​​ της​​ έξοδα;

«Εδώ και έναν χρόνο, η Τράπεζα εφαρμόζει βίαιη συρρίκνωση στο δίκτυο των καταστημάτων, με επίπτωση στις θέσεις εργασίας και στα εργασιακά δικαιώματα των συναδέρφων. Πέρσι τον Νοέμβριο αποφάσισε να κλείσει 74 καταστήματα κι ανακοίνωσε εθελουσία, εξωθώντας σε αυτήν τους συναδέρφους που εργάζονταν σε αυτά τα καταστήματα. Καταστήματα που βρίσκονταν ακόμα και σε νησιά του Αιγαίου και στην παραμεθόριο. Μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου του 2020 φύγανε περίπου 1150 άτομα» εξηγεί στο ΤPP ο κ.Μπεμπένης.

Καθώς πρόκειται κυρίως για καταστήματα της Περιφέρειας και απομακρυσμένων περιοχών, φαίνεται ότι η Πειραιώς προτίμησε να κλείσει «μη παραγωγικά» σημεία του δικτύου της, αδιαφορώντας για την εξυπηρέτηση των πολιτών.

«Τους είπε ότι επειδή το κατάστημα στο οποίο εργάζονται θα κλείσει, θα πρέπει αν δεν θέλουν την εθελούσια, να μετακινηθούν μακριά από τον τόπο διαμονής τους. Εμείς κάναμε συναντήσεις με όλα τα κόμματα και προσπαθούμε να σταματήσουμε τη συρρίκνωση του δικτύου, να δείξουμε πόσο σημαντικό είναι να διατηρηθούν αυτά τα καταστήματα, προκειμένου οι πολίτες, ανάμεσά τους ηλικιωμένοι που δεν έχουν ψηφιακές δεξιότητες, να εξυπηρετούνται σε όλα τα μέρη. Τον Δεκεμβρίο είχαμε μία υπόθεση που πήρε και δημοσιότητα, στη Φλώρινα από τα δύο καταστήματα κλείσανε το ένα και περίμεναν οι πελάτες, στους -15 βαθμούς, ουρά 30 ατόμων εν μέσω Covid» προσθέτει.

Όπως υπενθυμίζει, τον Φεβρουάριο του 2021 ανακοινώθηκε το νέο πρόγραμμα της Τράπεζας, που ονομάστηκε «Sunrise», δηλαδή «ανατολή ηλίου». «Για τους εργαζόμενους βέβαια είναι “Sunset” [δύση], καθώς προβλέπει περικοπή 2.500 θέσεων εργασίας, για τα επόμενα δύο χρόνια. Ξεκίνησε να εφαρμόζεται τον Ιούνιο, όταν ανακοινώθηκε το κλείσιμο ακόμα 64 καταστημάτων» σχολιάζει ο Πρόεδρος της ΣΕΥΤΠΕ. «Ο τραπεζικός κλάδος είδε την πανδημία ως ευκαιρία για να προχωρήσει σε μετασχηματισμό και βίαιη πίεση του δικτύου Τα θύματα σε όλο αυτό είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι πολίτες, ειδικά αυτοί χωρίς ψηφιακές δεξιότητες, αλλά και οι εργαζόμενοι. Οι οποίοι γενικά θεωρούνται λανθασμένα ως υψηλόμισθοι, επειδή δουλεύουν σε τράπεζα».

Μάλιστα, «όλως τυχαίως», όπως σημειώνει, ανάμεσα σε εργαζόμενους που επιχειρήθηκε με «εκβιαστικά διαλείμματα» να εξωθηθούν σε «εθελουσία», ήταν και ανάπηροι. «Μέσα σε αυτά τα καταστήματα, υπήρχαν συνάδερφοι ΑΜΕΑ, με σοβαρά προβλήματα Υγείας, που όλως τυχαίως βρέθηκαν σε αυτά τα καταστήματα τους τελευταίους δύο μήνες. Είχαμε παράδειγμα συναδέρφου ΑΜΕΑ, με 80% αναπηρία, ένα κάτω άκρο, που τον μετέφεραν σε κατάστημα που είχε την τουαλέτα στο υπόγειο. Είχαμε αντίστοιχη περίπτωση στην Κρήτη, συναδέρφισσα με όραση από το ένα μάτι, να την στέλνουν από κατάστημα του Ηρακλείου, 20 χλμ μακριά στο κατάστημα Καστελίου, αλλά και παρόμοια περίπτωση στην Άρτα. Προκειμένου να τους εξωθήσουν σε εθελουσία. Εμείς κάναμε συναντήσεις και με τη Συνομοσπονδία, και με την αντιπολίτευση, ακόμα και τον ίδιο τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, τον κ.Τσίπρα, στον οποίον μίλησαν οι ίδιοι οι συνάδερφοι. Η Τράπεζα στη συνέχεια αναδιπλώθηκε ως προς αυτούς τους συναδέρφους, συνολικά περίπου 10 άτομα ΑΜΕΑ καθώς και για 70 ακόμα συναφέρφους στην Αθήνα» εξηγεί ο Μανώλης Μπεμπένης.

«Είναι απαράδεκτο μία τράπεζα, που τρεις φορές έχει ανακεφαλαιοποιηθεί με χρήματα των φορολογουμένων, να λειτουργεί ως ιδιωτική επιχείρηση», τονίζει. Δεν έχει περάσει άλλωστε ούτε χρόνος από την τελευταία «περιπέτεια» της Τράπεζας, όταν «κοκκίνησε» ένα ομολογιακό δάνειο της τρίτης ανακεφαλαιοποίησης του 2015, που είχε δοθεί με τη μορφή των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολόγων (Contingent Convertible bonds – CoCos). Αυτό σήμαινε ότι το δάνειο των 2 δισ. θα γίνει μετοχές του ελληνικού δημοσίου, αλλά οι μετοχές αυτές θα αγοραστούν με την τιμή του 2015. Έτσι, το Δημόσιο, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, υποχρεώθηκε να αγοράσει μετοχές της Πειραιώς σε αξία εξαπλάσια από την τιμή που πωλούνταν εκείνες τις μέρες στο Χρηματιστήριο. Η πιο τραγελαφική «κρατικοποίηση» όλων των εποχών ολοκληρώθηκε με Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου και το ΤΧΣ, να μη συμμετέχει σε αυτήν, μειώνοντας ξανά το ποσοστό του από το 61% στο 30% (διαδικασία παρόμοια με αυτήν που ανακοινώθηκε για τη ΔΕΗ).

Κι αν τα προβλήματα των Τραπεζών συνεχιστούν, μέσα στις αναταράξεις της πανδημίας και της προηγούμενης οικονομικής κρίσης που δεν έχουν καταφέρει ποτέ να ξεπεράσουν, παρά τα δισ. των ανακεφαλαιοποίησεων, δεν πειράζει. «Εμείς θα έχουμε πάντα» τα καινούρια γραφεία.