Δεν είναι η πρώτη φορά που η τέχνη απαγορεύεται σε καιρό πολέμου ή «εκτάκτων συνθηκών», ειδικά αυτή που δεν συμμορφώνεται προς τας υποδείξεις, ειδικά αυτή που είναι σε φόρμες εύκολα προσβάσιμες κι αγαπητές από τους πολίτες – σήμερα το youtube κι η εικόνα, κάποτε η μουσική και τα τραγούδια. Και δεν μιλάω για τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη επί ελληνικής χούντας. Μιλάω γενικώς για τις απαγορεύσεις στις «δημοκρατικές» κοινωνίες της Δύσης, αυτές που σήμερα, μετά το φίμωμα μέσων ενημέρωσης όπως το RT και το sputnik, μετά την αποτρόπαια επίθεση σε ρώσους δημιουργούς, βάζοντας μπροστά τις big tech εταιρίες, φιμώνουν και τον βραβευμένο με Όσκαρ αμερικανό δημιουργό Όλιβερ Στόουν.

Η καφκική πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε με τις απαγορεύσεις έργων τέχνης, από την έναρξη της ρωσικής επίθεσης ως σήμερα, έχει παρελθόν, κι από ότι φαίνεται και μέλλον. Δεν είναι κάτι «πολύ παλιό» αυτές οι υποθέσεις λογοκρισίας.

Στις ΗΠΑ, η απαγόρευση του θρυλικού Strange Fruit της Μπίλυ Χάλιντέι, το 1939, του οποιου ως και η ηχογράφηση έγινε αδύναμη ελέω FBI, είναι η πιο διάσημη περίπτωση, με δεύτερη, χρόνια μετά, το Straight Outta Compton των N.W.A που κυνηγήθηκε τόσο από το FBI όσο και από το ρεπουμπλικάνικο κατεστημένο. Και, βεβαίως, το MTV έχει απαγορεύσει τραγούδια και τργούδια διότι προσέβαλαν τα χρηστά ήθη ή τις πολιτικές επιλογές των κυβερνώντων. Τα ίδια και στη Βρετανία. Κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου στον Κόλπο (1991) το BBC είχε απαγορεύσει να μεταδίδονται 67 τραγούδια, μεταξύ των οποιών το Boom-Bang-a-Bang της Lulu, το Bang Bang (My Baby Shot me Down) της Σερ και το Everybody Wants to Rule the World των Tears for Fears. Την ίδια τύχη είχε και το I Love A Man In Uniform των Gang of four, που κυκλοφόρησε την εποχή του πολέμου στις Μαλβίνες νήσους (Φωκλαντς), διότι θεωρήθηκε κακό για το ηθικό του στρατεύματος. Ακόμη χειρότερα, το (We Don’t Need This) Fascist Groove Thang των Heaven 17, που κυκλοφόρησε το 1981, απαγορεύτηκε όχι εν καιρώ πολέμου αλλά εν καιρώ Θατσερισμού, διότι λέει χαρακτηρίζοντας φασίστες και ρατσιστές την Θάτσερ και τον Ρηγκαν που κυβερνούσαν τότε – κι οι δύο υποστηρικτές του απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική, μεταξύ άλλων.

Και τώρα ήρθε η σειρά των ντοκυμανταίρ. Και του Όλιβερ Στόουν.

Το ντοκυμανταίρ «Η Ουκρανία Φλέγεται» (Ukraine on Fire) του διάσημου δημιουργού είναι ένα από τα ντοκουμέντα που ερμηνεύουν όσα συνέβησαν στην Ουκρανία το 2014. Κυκλοφόρησε δύο χρόνια μετά τα γεγονότα του Μαϊντάν, σε σκηνοθεσία Ιγκόρ Λοπατόνοκ, και δείχνει ξεκάθαρα πως η ανάπτυξη του ουκρανικού εθνικισμού συνδέεται με το ναζισμό και νεοναζισμό, το ρόλο των ουκρανών συνεργατών των ναζί και σημερινών «ηρώων της Ουκρανίας» στις σφαγές των Εβραίων, και την ισχυροποίηση του νεοναζιστικού στοιχείου στην Ουκρανία. Ο ίδιος ο παραγωγός, ο Ολιβερ Στόουν, κάνει τις βασικές συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές των γεγονότων, μεταξύ των οποίων ο Βίκτωρ Γιανουκόβιτς και ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ένα αληθινό ντοκουμέντο, στ’ αλήθεια υλικό για τον ιστορικό του μέλλοντος.

Το ντοκυμανταίρ ήταν ανεβασμένο στο youtube από τους δημιουργούς του, μπορούσε να το δει κανείς δωρεάν, και ήταν μάλλον ξεχασμένο, ειδικά σε σχέση με άλλες δουλειές του Όλιβερ Στόουν. Από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου, όμως, οι θεάσεις του ανέβηκαν και ήταν εκ των ουκ άνευ όποιου ήθελε να ενημερωθεί για την κατάσταση και γνώριζε αγγλικά.

Από χθες, το ντοκυμανταίρ δεν είναι πια διαθέσιμο στο youtube. Η πλατφόρμα αποφάσισε ότι δεν μας επιτρέπει να το δούμε δωρεάν γιατί «προσεβλήθησαν» κάποιοι, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία. Βεβαίως, ελέω ελεύθερης αγοράς, αν κάποιος θελήσει να το αγοράσει, μπορεί ακόμη στο amazon κλπ. Ο σκηνοθέτης του, σε μια πραγματικά συγκλονιστική κίνηση, ανέβασε την ταινία στο vimeo και απευθύνθηκε χθες στους απλούς πολίτες, δηλώνοντας ότι τα πνευματικά δικαιώματα της δουλειάς τους αυτής, κι αυτός και ο παραγωγός Στόουν, τα περνούν στον λαό.

Ο καθένας από μας μπορεί να κατεβάσει την ταινία από το vimeo, να την ανεβάσει σε δικό του μέσο ή κανάλι, να την προβάλει στον μικρό επαρχιακό του τηλεοπτικό σταθμό, στο εργατικό κέντρο του, στην παρέα του. Χωρίς δικαιώματα. 

Ο καθένας από μας γίνεται, λοιπόν, ένας μικρός υπερασπιστής της Ελευθερίας του Λόγου, της Ελευθερίας της διακίνησης των ιδεών, της ελευθερίας του καλλιτέχνη που ακριβώς σε τέτοιες ώρες είναι πιο πολύτιμη από ποτέ.

Το λινκ για να κατεβάσετε το ντοκυμανταίρ του Ολιβερ στόουν είναι εδώ