Με αφορμή τη συμμετοχή του «Επιχειρώ Κοινωνικά», της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), στο Εργαστήριο «Προσεγγίσεις, μέθοδοι και δείκτες αυτοελέγχου και μέτρησης κοινωνικού αντίκτυπου. Παραδείγματα από Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Γαλλία”, που διοργανώνεται στο πλαίσιο του 4ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (9-11 Ιουνίου 2017, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρουσιάζουμε το Εργαλείο Αξιολόγησης που έχουμε δημιουργήσει και τα βασικά χαρακτηριστικά του.
Των Γιώργου Κεράνη και Γιάννη Βήκα
Με αφορμή τη συμμετοχή του «Επιχειρώ Κοινωνικά», της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), στο Εργαστήριο «Προσεγγίσεις, μέθοδοι και δείκτες αυτοελέγχου και μέτρησης κοινωνικού αντίκτυπου. Παραδείγματα από Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Γαλλία”, που διοργανώνεται στο πλαίσιο του 4ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (9-11 Ιουνίου 2017, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, (https://universse2017.org/) παρουσιάζουμε το Εργαλείο Αξιολόγησης που έχουμε δημιουργήσει και τα βασικά χαρακτηριστικά του.
Σκοπός του προγράμματος “Επιχειρώ Κοινωνικά” της ΕΑΤΑ, που λειτουργεί στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής του δήμου Αθηναίων για την τόνωση της τοπικής οικονομίας και την αναζωογόνηση της δημιουργικής δραστηριότητας στην πόλη, είναι η ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Αθήνα και η συμβολή για την ανάπτυξή της και σε εθνικό επίπεδο.
Το “Επιχειρώ Κοινωνικά” εστίασε τις υπηρεσίες του σε 5 κεντρικές θεματικές: στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και του οικοσυστήματος της κοινωνικής οικονομίας, στην υποστήριξη εκπόνησης επιχειρηματικού σχεδίου, στην υποστήριξη ώριμων κοινωνικών επιχειρήσεων για την εκπόνηση επενδυτικού σχεδίου καιτην εξεύρεση χρηματοδότησης, στην υποστήριξη μελών ευπαθών κοινωνικά ομάδων και στη μεθοδολογία που αποτέλεσε το θεμέλιο για όλα τα παραπάνω (http://social.developathens.gr/μεθοδολογική-προσέγγιση-του-επιχειρ/).
Η μεθοδολογία επιτελεί διττή λειτουργία, καθώς παρέχει ένα πλαίσιο αναφοράς για την κοινωνική επιχειρηματικότητα και ένα εργαλείο αξιολόγησης για την αποτύπωση της επίδοσης των κοινωνικών επιχειρήσεων.
Το Πλαίσιο Αναφοράς
Δεδομένης της ποικιλίας των προσεγγίσεων και πρακτικών,στην Ελλάδα και διεθνώς,εφαρμόστηκε μια πρακτική μεθοδολογία σχετικά με την έννοια της «κοινωνικής επιχείρησης», με στόχονα δημιουργηθεί μία κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Προτεραιότητά μας ήταν να περιγράφουμε με σαφήνεια τα βασικά χαρακτηριστικά του κοινωνικού επιχειρείν και παράλληλανα είμαστε όσο πιο ανοιχτοί γίνεται στην ποικιλία των διαφορετικών προσεγγίσεων.
Σημείο αφετηρίας αποτέλεσετο έργο του ευρωπαϊκού ερευνητικού δικτύου EMES(http://emes.net/content/uploads/publications/EMES-WP-12-03_Defourny-Nyssens.pdf)που βασίζεται στις παραμέτρους της κοινωνικής διάστασης, της διακυβέρνησης και της επιχειρηματικής – οικονομικής διάστασης, από όπου προκύπτει ένας ιδεατός τύπος του τι εστί “κοινωνική επιχείρηση“. Η προσέγγιση του EMES τροποποιήθηκε ως προς την κοινωνική και την επιχειρηματική-οικονομική διάσταση,ενώ ενσωματώθηκεκαι η έννοια της «συνοχής, συνέπειας και συνάφειας» μεταξύ κοινωνικού σκοπού και των επιχειρηματικών εργαλείων για την επίτευξη αυτού. Επομένως, οι βασικές παράμετροι του πλαισίου αναφοράς του «Επιχειρώ Κοινωνικά»διαμορφώνονται ως εξής:
• Κοινωνικό όφελος
• Διακυβέρνηση
• Οικονομικές σχέσεις
• Επιχειρείν
• Συνοχή, συνέπεια και συνάφεια κοινωνικού σκοπού και επιχειρηματικών εργαλείων.
• Σε όλα τα παραπάνω, η συλλογική δράση εξετάζεται μέσω των παραμέτρων της διακυβέρνησης και των οικονομικών σχέσεων.
Το Εργαλείο Αξιολόγησης
Με βάση το πλαίσιο αναφοράς, δημιουργήθηκε ένα διαδικτυακό εργαλείο αξιολόγησης (http://social.developathens.gr/ερωτηματολόγιο/) τόσο για την αυτοαξιολόγηση των κοινωνικών επιχειρήσεων όσο και για την επιλογή τους στις υποστηρικτικές υπηρεσίες του “Επιχειρώ Κοινωνικά”. Το εργαλείο αξιολόγησης ποσοτικοποιεί κάθε παράμετρο και προσφέρει (α) μία αποτύπωση της «επίδοσης» του εκάστοτε φορέα ως προς το κοινωνικό επιχειρείν, (β) μια απεικόνιση του “χώρου” των υφιστάμενων κοινωνικών επιχειρήσεωνκαι (γ) τις κοινωνικές αντιλήψεις για το κοινωνικό επιχειρείν από υφιστάμενες και εν δυνάμει κοινωνικές επιχειρήσεις
Αυτό που πετυχαίνουμε με τα παραπάνω είναι η δυνατότητα των φορέων της κοινωνικής οικονομίας να αυτοαξιολογούνται, γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να εντοπίζουν τα σημεία που χρήζουν βελτίωσης και να πράττουν αναλόγως. Περαιτέρω προωθεί μία συμμετοχική διαδικασία στη διαμόρφωση των πολιτικών για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, αφού παρέχει στοιχεία που έρχονται από τις ίδιες τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Τέλος, δίνει τη δυνατότητα σε προγράμματα και δομές υποστήριξης να επιλέγουν τους συμμετέχοντες με συγκεκριμένα κριτήρια, που είναι διαφανή και γνωστά σε όλους τους εμπλεκόμενους, ενώ καθιστά σαφείς τους άξονες στους οποίους μπορεί να εστιάσουν οι δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της κοινής γνώμης.
Υπάρχουν ήδη αρκετές πρωτοπόρες κοινωνικές επιχειρήσεις, που έχουν λάβει τις υπηρεσίες του «Επιχειρώ Κοινωνικά»,όπως, για παράδειγμα,η Μαργαρίτα, το Άγγιγμα Ζωής, η ΚοιΣΠΕ Διαδρομές, η Σχεδία, το Ροκάνι, η ActionPlus, η CooCooCreations, ηBirdland ΚοινΣΕΠ, η WiseGreece,η Συντεχνία του Γέλιου, η ΚοιΣΠΕ Ευζήν κ.α.
Εκτιμούμε ότι τα παραπάνω μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας, την τοπική αυτοδιοίκηση και την Πολιτεία προκειμένου να υποστηριχθεί ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά η κοινωνική επιχειρηματικότητα στον τόπο μας.