βασικό εξωτερική πολιτική

Μπορεί η οικονομική κρίση να επηρεάσει την εξωτερική πολιτική της χώρας; Η θέση αδυναμίας στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα σε οικονομικό επίπεδο δημιουργεί σε αρκετούς αναλυτές ανησυχία για ενδεχόμενη οπισθοδρόμηση και στα λεγόμενα εθνικά θέματα.  Η επανεμφάνιση μάλιστα στο προσκήνιο ανθρώπων που περιβάλλονται από ένα πέπλο μυστηρίου, όπως ο στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού Άλεξ Ρόντος, δημιουργούν αρκετά ερωτήματα για την πορεία της εξωτερικής πολιτικής. Βάσιμες υποψίες ή θεωρίες συνωμοσίας;

Δεν έχουν περάσει αρκετοί μήνες από τη στιγμή που το TPP άνοιξε το φάκελο «Εξωτερική Πολιτική» όταν ο Γιώργος Παπανδρέου επέλεξε το Καστελόριζο για την ανακοίνωση των κακών οικονομικών μαντάτων. Το προηγούμενο βράδυ είχε παρθεί η απόφαση στο υπουργικό συμβούλιο για την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης και η δήλωση δεν έπαιρνε αναβολές. Ούτε και το ταξίδι του, όπως αποδείχτηκε και στα μάτια έκπληκτων υπουργών, που είχαν τις αντιρρήσεις τους για το σκηνικό της ανακοίνωσης, παίχτηκε η εναρκτήρια πράξη του δράματος, με έντονη ποιητική χροιά: «Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη πορεία, μια νέα Οδύσσεια για τον Ελληνισμό. Όμως, πλέον, ξέρουμε τον δρόμο για την Ιθάκη και έχουμε χαρτογραφήσει τα νερά»!

Το Καστελόριζο, ως συμβολισμός, μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Η ερμηνεία που δίνει ο πρωθυπουργός είναι η άλλη Ελλάδα, η αναξιοποίητη, και οι δυνατότητες που υπάρχουν για να βγούμε από την κρίση. Η άλλη εκδοχή λέει ότι με το ΔΝΤ η διαπραγματευτική ισχύς της Ελλάδας τίθεται εν αμφιβόλω, όπως και μέρος της εθνικής κυριαρχίας της χώρας για ορισμένους. Σε αυτή την περίπτωση, ο πρωθυπουργός στο Καστελόριζο έμοιαζε με μαγική εικόνα: θα έπρεπε να ψάξεις για να βρεις τι ήθελε να πει ο ποιητής.

Λίγο νωρίτερα, τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Μετά την επίσκεψη του Γ. Παπανδρέου στον πρόεδρο Ομπάμα, άνοιξε η συζήτηση για περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων συνεργασίας των δύο χωρών. Για να αποδειχτεί ότι είναι πρόσφορο το έδαφος, έγιναν και δημοσκοπήσεις. Τα ευρήματα έλεγαν ότι οι Έλληνες έχουν αρχίσει να συμπαθούν τις ΗΠΑ σε σχέση με το παρελθόν (σαν ορόσημο θεωρείται η περίοδος Μπους), ότι θετικά βλέπουν τη διεύρυνση της συνεργασίας και των οικονομικών σχέσεων των  δύο χωρών, ακόμη ότι το σχέδιο Μάρσαλ ήταν θετική βοήθεια για την Ελλάδα! Αντίστοιχες έρευνες στη Λατινική Αμερική, το «Λατινοβαρόμετρο», έδειξαν ότι το 74% των ερωτηθέντων βλέπει πλέον με πιο θετικό μάτι τη χώρα του Μπαράκ Ομπάμα. Είναι η πρώτη φορά από το 1997 που το ποσοστό συμπάθειας απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι τόσο υψηλό.

Οι δεσμεύσεις που έκανε ο Γ. Παπανδρέου στον Ομπάμα για τη στήριξή του κρύφτηκαν πίσω από την «επιτυχία κατάργησης της βίζας».  Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, σημείωσε ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να «αναζωογονήσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να λύσει όλα τα προβλήματα, όπως, για παράδειγμα της υφαλοκρηπίδας». Ουσιαστικά ο πρωθυπουργός αποδέχτηκε ότι υπάρχουν και άλλα προβλήματα πέραν της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στις δυο χώρες, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο για «συνδιαχείριση» του Αιγαίου κάτω από τη ΝΑΤΟική ομπρέλα. Στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, ο Γ. Παπανδρέου δεσμεύτηκε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που θα αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση στην ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αλλά και των υπόλοιπων κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, ισχυριζόμενος μάλιστα ότι αυτή θα σημάνει και «στην επίλυση των διμερών προβλημάτων στην περιοχή». Τα γεωγραφικά σχέδια των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για την εγκατάσταση της αντιπυραυλικής ασπίδας περιλαμβάνουν τα Δυτικά Βαλκάνια και σ’ αυτή την κατεύθυνση επιδιώκουν την άμεση «λύση» όποιων «διμερών διαφορών» καθυστερούν τους σχεδιασμούς. Οι ΗΠΑ άσκησαν «πιέσεις» στην ελληνική κυβέρνηση να υπάρξει «λύση» στο Κυπριακό. Οι ΗΠΑ απαίτησαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή της Ελλάδας στο Αφγανιστάν. Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεσμεύτηκε ότι ο ελληνικός στρατός θα αναλάβει τη διοίκηση του αεροδρομίου της Καμπούλ και θα εκπαιδεύσει Αφγανούς αεροπόρους και στρατιωτικούς, ενώ πληροφορίες έκαναν λόγο ακόμα για τη μετακίνηση των Ελλήνων στρατιωτών στις εμπόλεμες ζώνες.

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στην ισραηλινή επίθεση στο Στόλο της Ελευθερίας ήταν ενδεικτική της στρατηγικής που ακολουθεί όσον αφορά στις διακρατικές σχέσεις της χώρας. Πολιτική ίσων αποστάσεων και εφαρμογή του λογικού συμπερασμού «ο εχθρός του εχθρού μου» είναι φίλος μου. Προσφέρει τη συμπαράστασή της στο Ισραήλ, για να βάλει ανάχωμα στην αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή.

Η Κύπρος, από την άλλη, διατείνεται ότι είναι «δυνατός» παίκτης στη Μέση Ανατολή (μάλλον από την πολλή διακριτικότητα δεν το έχουμε καταλάβει). Από δημοσίευμα κυπριακής εφημερίδας, λίγο μετά την επίθεση στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα,  πληροφορηθήκαμε ότι έτσι είναι τα πράγματα. Από τη μια μεριά, καταβάλει πυρετώδεις προσπάθειες ώστε να βρει τη «φόρμουλα» για να αυξηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα.  «Εννοείται, βέβαια, ότι αυτό γίνεται με πολύ διακριτικό τρόπο και μέσα από μια προσπάθεια συναινετικής διαδικασίας», διευκρινίζει ο Κύπριος συντάκτης και εδώ έρχεται το «από την άλλη». Συναινετική διαδικασία σημαίνει ότι κρατά ίσες αποστάσεις τόσο από τους Παλαιστινίους όσο και από το Ισραήλ, ενώ καθησυχάζει τους τελευταίους για τυχόν ζητήματα ασφαλείας. Άρα «χαίρει απόλυτης εμπιστοσύνης και από την Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά και από τις ισραηλινές Αρχές».

Η πολιτική ίσων αποστάσεων χαρακτηρίζεται ως «ήπια» διπλωματική απάντηση στη «σκληρή» διπλωματία που έχει εγκαινιάσει  η Τουρκία, με αφορμή το Παλαιστινιακό. Για τη δολοφονική επίθεση στο Mavi Marmara ανακαλύπτεται τουρκικός δάκτυλος και υπονοείται ξεκάθαρα –και ειδικά για την αντίδραση Ερντογάν- «ότι όλα αυτά ήταν περίπου… σκηνοθετημένα»! Οι χαμηλοί τόνοι της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου θα αντιμετωπίσουν ικανά τους λεονταρισμούς της Τουρκίας και έτσι όλοι θα είναι ευχαριστημένοι: και η Ε.Ε – ΗΠΑ – Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι.

Αφού λοιπόν η συμπάθεια του αραβικού κόσμου είναι δεδομένη σύμφωνα με τις κυπριακές αναλύσεις, εκεί που ποντάρει τώρα η Κύπρος είναι στο εβραϊκό λόμπι. «Όλο αυτό το σκηνικό πυροδοτεί και μια ραγδαία, αλλά και ουσιαστική αλλαγή πλεύσης του εβραϊκού λόμπι υπέρ της Κύπρου. Αναλυτές από το Υπουργείο Εξωτερικών (της Κύπρου) αποκαλύπτουν ότι «το Ισραήλ, μετά και τα τελευταία τερτίπια της Τουρκίας και την επίδειξη δύναμης παρέα με το ψευδοκράτος ανοιχτά της Κύπρου, είναι πυρ και μανία εναντίον της Τουρκίας». Μάλιστα, στις 16/6 στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε «συνάντηση κορυφής» του εβραϊκού και του ελληνικού λόμπι, για συντονισμό των ενεργειών τους στο Κυπριακό.

Μια μεγάλη ευκαιρία ανοίγεται για την ελληνική και κυπριακή εξωτερική πολιτική και δεν είναι άλλη από την εύνοια του Ισραήλ. Αυτό σημαίνει στήριξη της επιθετικότητάς του, αυξημένη ελληνοϊσραηλινή στρατιωτική συνεργασία, ενδυνάμωση των οικονομικών σχέσεων του Ισραήλ με την Ε.Ε. διαμέσου του Αιγαίου κ.τ.λ. Κατά τα άλλα, θα χάσουν ακόμη περισσότερο τα ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα των λαών της περιοχής, πάντα διακριτικά.