Βασικό Wikileaks
Υπόθεση WikiLeaks: Η δημοσιογραφία των πολιτών, η πολιτεία των δημοσιογράφων και το κυνήγι μαγισσών στο διαδίκτυο.
Ένα αμερικανικό ελικόπτερο εκτελεί ανυποψίαστους πολίτες στο Ιράκ. Ανάμεσα στους νεκρούς βρίσκονται και δημοσιογράφοι. Ανάμεσα στους τραυματίες μικρά παιδιά. Ο πιλότος γελώντας συνεχίζει να πυροβολεί ακόμη και τους τραυματιοφορείς που συλλέγουν τις σωρούς των θυμάτων. Μια συνηθισμένη ημέρα για τα στρατεύματα κατοχής στο Ιράκ. Μια είδηση που δεν θα κέρδιζε μονόστηλο ούτε στους φιλελεύθερους New York Times. Αυτό που δεν κατάφεραν όμως οι ναυαρχίδες των μέσων ενημέρωσης το κατάφερε το Wikileaks, μια άγνωστη μέχρι πρότινος οργάνωση που αναλαμβάνει να «διαρρεύσει» στην ηλεκτρονική της σελίδα απόρρητα έγγραφα κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών. Δημοσιοποιώντας το βίντεο του ελικοπτέρου, που κατέγραφε το μακελειό στο Ιράκ, κατάφερε να σπάσει το νόμο της σιωπής που επιβάλλουν οι «embedded» δημοσιογράφοι των μεγάλων μέσων ενημέρωσης. Οι «ομοκρέβατοι» του Πενταγώνου.
Αποτελεί ίσως ειρωνεία της τύχης ότι το Wikileaks δημιουργήθηκε από ομάδες κινέζων αντιφρονούντων οι οποίοι, συχνά με τις ευλογίες της Δύσης, αναζητούσαν τρόπους να σπάσουν το «σινικό τείχος» της ενημέρωσης. Αίφνης κυβερνήσεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ συνειδητοποιούν, σαν μαθητευόμενοι μάγοι, ότι οι αντιφρονούντες είναι καλοί μόνο όταν τα βάζουν με μακρινά καθεστώτα – όχι με το δικό τους.
Η απάντηση της Ουάσινγκτον ήταν ακαριαία. Ο στρατιώτης που έστειλε το βίντεο συνελήφθη, οι άνθρωποι του Wikileaks τέθηκαν σε στενή παρακολούθηση και ο επικεφαλής της προσπάθειας, ο Julian Assange, εξαφανίστηκε από προσώπου γης για περίπου ένα μήνα φοβούμενος τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Παράλληλα Αμερικανοί γερουσιαστές παρουσίασαν σχέδιο νόμου που θα επιτρέπει στον πρόεδρο να «κλείνει τμήματα του Ιντερνετ για λόγους εθνικής ασφάλειας». Ο ένοικος του Λευκού Οίκου δυσκολευόταν πλέον να κρύψει τον πανικό του.
Η ίδια αίσθηση ανησυχίας όμως επικράτησε και στους διαδρόμους των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης. Οι υποστηρικτές του Wikileaks ισχυρίζονται ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα έχει κάνει τους τελευταίους μήνες περισσότερες αποκαλύψεις από όσες κατάφερε η Washington Post τις τελευταίες τρείς δεκαετίες.
Προφανώς οι δημιουργοί του Wikileaks δεν φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή δημοσιογραφία. Ίσως όμως χωρίς να το συνειδητοποιούν και οι ίδιοι να συμβάλουν στη δημιουργία μιας «πέμπτης εξουσίας», που θα ελέγχει την τέταρτη εξουσία των ΜΜΕ – η οποία με τη σειρά της θα έπρεπε θεωρητικά να ελέγχει τις υπόλοιπες τρείς. Όπως κάθε νέα εξουσία, έτσι και η πέμπτη, μπορεί να οδηγήσει σε παρεκτροπές. Χωρίς τους μηχανισμούς διασταύρωσης πληροφοριών, που διαθέτουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, μπορεί να μετατραπεί σε απειλή όχι μόνο για τους κυβερνώντες αλλά και για τους κυβερνώμενους τους οποίους θεωρητικά θέλει να ενημερώνει.
Προς το παρόν πάντως φαίνεται να σπάει την «ομερτά» που επιβάλλουν στην ενημέρωση οι τέσσερις προηγούμενες εξουσίες. Και ως εκ τούτου είναι ευπρόσδεκτη.
Αποτελεί ίσως ειρωνεία της τύχης ότι το Wikileaks δημιουργήθηκε από ομάδες κινέζων αντιφρονούντων οι οποίοι, συχνά με τις ευλογίες της Δύσης, αναζητούσαν τρόπους να σπάσουν το «σινικό τείχος» της ενημέρωσης. Αίφνης κυβερνήσεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ συνειδητοποιούν, σαν μαθητευόμενοι μάγοι, ότι οι αντιφρονούντες είναι καλοί μόνο όταν τα βάζουν με μακρινά καθεστώτα – όχι με το δικό τους.
Η απάντηση της Ουάσινγκτον ήταν ακαριαία. Ο στρατιώτης που έστειλε το βίντεο συνελήφθη, οι άνθρωποι του Wikileaks τέθηκαν σε στενή παρακολούθηση και ο επικεφαλής της προσπάθειας, ο Julian Assange, εξαφανίστηκε από προσώπου γης για περίπου ένα μήνα φοβούμενος τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Παράλληλα Αμερικανοί γερουσιαστές παρουσίασαν σχέδιο νόμου που θα επιτρέπει στον πρόεδρο να «κλείνει τμήματα του Ιντερνετ για λόγους εθνικής ασφάλειας». Ο ένοικος του Λευκού Οίκου δυσκολευόταν πλέον να κρύψει τον πανικό του.
Η ίδια αίσθηση ανησυχίας όμως επικράτησε και στους διαδρόμους των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης. Οι υποστηρικτές του Wikileaks ισχυρίζονται ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα έχει κάνει τους τελευταίους μήνες περισσότερες αποκαλύψεις από όσες κατάφερε η Washington Post τις τελευταίες τρείς δεκαετίες.
Προφανώς οι δημιουργοί του Wikileaks δεν φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή δημοσιογραφία. Ίσως όμως χωρίς να το συνειδητοποιούν και οι ίδιοι να συμβάλουν στη δημιουργία μιας «πέμπτης εξουσίας», που θα ελέγχει την τέταρτη εξουσία των ΜΜΕ – η οποία με τη σειρά της θα έπρεπε θεωρητικά να ελέγχει τις υπόλοιπες τρείς. Όπως κάθε νέα εξουσία, έτσι και η πέμπτη, μπορεί να οδηγήσει σε παρεκτροπές. Χωρίς τους μηχανισμούς διασταύρωσης πληροφοριών, που διαθέτουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, μπορεί να μετατραπεί σε απειλή όχι μόνο για τους κυβερνώντες αλλά και για τους κυβερνώμενους τους οποίους θεωρητικά θέλει να ενημερώνει.
Προς το παρόν πάντως φαίνεται να σπάει την «ομερτά» που επιβάλλουν στην ενημέρωση οι τέσσερις προηγούμενες εξουσίες. Και ως εκ τούτου είναι ευπρόσδεκτη.