του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη
Τρείς ή τέσσερις μήνες μετά τη λήξη του πρώτου Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου που είχε διοργανώσει, τον πέτυχα τυχαία κάπου, και όπως μιλούσαμε, ενώ στην αρχή είχε φανεί ιδιαιτέρως ευτυχής που με συνάντησε, από τη στιγμή που του είπα πως καλές οι εκδηλώσεις της πρώτης χρονιάς αλλά θα έπρεπε να βρει ένα κόνσεπτ καινούριο γι' αυτό το Φεστιβάλ, γιατί τα Φεστιβάλ πρέπει να έχουν κόνσεπτ, πιό πολύ από το να έχουν καλές εκδηλώσεις, διότι αν έχουν καλό κόνσεπτ καλύπτονται και οι “δεύτερες” εκδηλώσεις, ενώ, ακόμη και πολλές καλές εκδηλώσεις δεν μπορούν να καλύψουν ένα φεστιβάλ χωρίς κόνσεπτ, σκοτείνιασε, γύρισε και μου είπε, με μάτι γεμάτο μίσος, που ακόμη σκέφτομαι και γελάω, “Αφού νομίζετε κύριε Τριανταφυλλίδη πως ξέρετε πιό καλά να στήνετε Φεστιβάλ εσείς, γιατί δεν έρχεστε στη θέση μου στο Φεστιβάλ Αθηνών;”. Του απάντησα “γιατί δεν είναι η δουλειά μου να φτιάχνω Φεστιβάλ, κύριε Λούκο”.
Φυσικά ούτε η δική του δουλειά ήταν, όπως αποδείχθηκε περίτρανα τα επόμενα χρόνια, γιατί μόνο ένας άσχετος περί Φεστιβάλ θα διέλυε ίσως το μοναδικό παγκοσμίως, κι αν όχι το μοναδικό πάντως το πιο σοβαρό, Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, που από το 1954-55 μέχρι σήμερα υπάρχει στην Επίδαυρο, βάζοντας μέσα, σα θαμπωμένος επαρχιώτης, από Μπέκετ μέχρι Σαίξπηρ, μέχρι και τη Γκόλφω. Ακόμη κι ένας άσχετος περί θεάτρου καταλαβαίνει γιατί η Γουίνι στις “Ευτυχισμένες Μέρες” κάθεται σε ένα βουνό από σκουπίδια και λέει τα λόγια της, κι οι θεατές την παρακολουθούμε από κάτω προς τα πάνω, ενώ το αρχαίο δράμα πρέπει να βλέπεται ακριβώς από πάνω προς τα κάτω. Δε θα φτάσω όμως σε τέτοια θεατρολογικά παραδείγματα, αφού ακριβώς στην Επίδαυρο γινότανε φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος κι όχι φεστιβάλ Θεάτρου. Είχαμε το παλαιότερο και σημαντικότερο Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος στο ωραιότερο και καλύτερα σωζόμενο αρχαίο θέατρο του πλανήτη, αλλά για τον κο Λούκο, απλώς υπεύθυνο μπαλέτου στην επαρχιακή Οπερα της Λυών, δεν ήταν και τόσο σημαντικό και έπρεπε να ισοπεδωθεί και να γίνει κι αυτό ένα “Φεστιβάλ ποικιλιών” όπως όλα τα άλλα. Η λέξη “προσωπικότητα” σε ένα φεστιβάλ δεν ήταν σημαντική για τον κο Λούκο. Όπως άλλωστε και το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το Ηρώδειο, δεν ήταν αρκετά σημαντικό. Για τα μέτρα του κου Λούκου, αυτό που χρειαζότανε ήτανε μια αποθήκη στην οδό Πειραιώς. Αυτή ήταν στα καλλιτεχνικά μέτρα του. Και του ίδιου αλλά και μιας παρέας από ρεπόρτερ που σύντομα γίνανε ο προσωπικός του στρατός, μιάς και ο κος Λούκος μπορεί από καλλιτεχνικά κι από Φεστιβάλ ελάχιστα να ήξερε, ήξερε όμως πάρα πολύ καλά τι σημαίνει δημόσιες σχέσεις.
Ο κος Λούκος, λοιπόν, έφτιαξε τον προσωπικό του στρατό, από ημιμαθείς δημοσιογράφους, από δημοσιογράφους όχι ημιμαθείς αλλά που κάτι είχαν να κερδίσουν από αυτόν, από δημοσιογράφους επίσης που ήθελαν να είναι “μέσα στα πράγματα”, όπως και από έλληνες καλλιτέχνες που ήξερε να τους κλείνει το στόμα και να τους κάνει δικούς του με το να τους αναθέτει δουλειές και δουλίτσες, συνήθως πολύ πιο ακριβά πληρωμένες από ότι έπρεπε. Μ' αυτά και μ' αυτά, ο προϋπολογισμός του έπεφτε πάντα έξω. Αλλά και τι μ' αυτό; όπως τραγουδούσε και ο Τσε στην Εβίτα, στη μετάφραση του Πλωρίτη, την ώρα που η Εβίτα σκορπάει λεφτά στους πεινασμένους ντεσκαμισάδος, “Και το χρήμα κυλούσε ολημερίς, και μεγάλη οφέλεια είχε η πατρίς/ το χέρι έφτανε της Εύας σε όλους και παντού, ε, και τι μ' αυτό;/ σαν κυλάει το χρήμα δεν πολυρωτάς, χαίρεσαι μονάχα που πολύ χαρά σκορπάς./ το χέρι έφτανε της Εύας σε όλους και παντού, δε θα βρεις βιβλιάριο στο όνομα Εύα Περόν” – ελπίζω να θυμάμαι καλά τους στίχους στη μετάφραση του Πλωρίτη, μιας και τους άκουσα το '81 στο θέατρο Αλίκη.
Είτε ο Καραμανλής είτε κάποιος άλλος του κάλυπταν τα χρέη. Μετά το δεύτερο όμως μνημόνιο, δε μπορούσαν να καλυφθούν τα χρέη, και πέρα από το γνωστό “σκάνδαλο” των τριών εκατομμυρίων ευρώ, ήδη αυτή τη στιγμή το Φεστιβάλ είναι μέσα 1,6εκ ευρώ. Εδώ και τρία χρόνια, από ότι έμαθα, εν όψει του γνωστού “σκανδάλου” στο οποίο ήδη έχει εμπλακεί εισαγγελέας, “δικοί του” άνθρωποι, όπως έμαθα μέσα από το Φεστιβάλ, χωρίς όμως να είμαι και σίγουρος γι' αυτό, του πρότειναν να αρνηθεί το μισθό του τουλάχιστον. Αντ' αυτού, βέβαια, όπως πάλι έμαθα κι αν είναι σωστές οι πληροφορίες μου αυτές, έμενε σε μια σουίτα στο Χίλτον και είχε αυτοκίνητο με οδηγό, που ούτε θυμάμαι πόσο ακριβώς στοίχιζε.
Όταν “έπεσε ο μπαλτάς” και ο ..Μπαλτάς αποκεφάλισε τον Λούκο από το Φεστιβάλ Αθηνών – κάτι που δε νομίζω πως πίστεψε ποτέ ο Λούκος πως θα συμβεί, μιας και φαντάζομαι πως ήταν σίγουρος πως τα δημοσιοσχεσίτικα τεχνάσματά του θα πιάσουν όπως και με τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ ή τη ΔΗΜΑΡ- ο προσωπικός του στρατός, για τον οποίο λέγαμε πιο πάνω, βγήκε, όχι στους δρόμους βέβαια – αν και κάποιοι μαζεύαν και υπογραφές- αλλά σε εφημερίδες, ραδιόφωνα, κυρίως όμως από τα υπόγεια στρατηγεία που κανονίζουν τις ιντερνετικές υποθέσεις. Κι έκανε το στρατό του ISIS να φαντάζει σαν παιδικό πάρτυ. Αλλά βέβαια, όπως σοφά είχε πει κι η Ελένη Βλάχου “δεν ήμουν τόσο χαζή για να με ρίξει τόσο εύκολα ο Κοσκωτάς, αλλά δυστυχώς ήξερα το ποιόν αυτών που τον έβριζαν”.
Τώρα, τα έβαλαν με τον Γιαν Φαμπρ – ειδικά μετά τη συνέντευξη Τύπου…
Υπάρχουν πράγματα από αυτά που είπε ο Φαμπρ, στα οποία μπορείς να απαντήσεις – στο κάτω κάτω το Βέλγιο δεν είναι και η πρωτεύουσα της καλλιτεχνικής κίνησης παγκοσμίως αυτή τη στιγμή..
Όμως, ο Γιαν Φαμπρ, μίλησε για “Φεστιβάλ με κόνσεπτ”, αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα. Ξέρω πως ο μισθός του είναι γύρω στα 1.200 ευρώ το μήνα, ίσως και λιγότερα, ξέρω πως τα περισσότερα τα βελγικά τα φετινά θα γίνουν τσάμπα, διότι το Φεστιβάλ για να ξεπληρώσει τα χρέη του έχει μόνο 400.000 ευρώ για όλη τη διοργάνωση, και σίγουρα ο Φαμπρ, εκτός από το ό,τι είχε το κουράγιο να πει δημοσίως σε συνέντευξη Τύπου τις ελλείψεις του στη γνώση περί των ελληνικών πραγμάτων, σίγουρα είναι πιο σημαντικός, πανευρωπαϊκά, από τον Λούκο. Οπότε ας δούμε πρώτα πως θα είναι αυτό το Φεστιβάλ και μετά ας τον κρίνουμε. Γιατί πολύ ειρωνία διέκρινα στα γραπτά και σχόλια, και μάλιστα από ανθρώπους που είναι πιο άσχετοι κι από τον ίδιο το Λούκο.
Θα περιμένω πρώτα να δω το πρόγραμμα αλλά και τα αποτελέσματα αυτού του Φεστιβάλ και μετά θα εκφράσω γνώμη για τον Φαμπρ, ως υπευθύνου αυτού του Φεστιβάλ. Όλα τα άλλα που μπορεί να μου άρεσαν ή να μη μου άρεσαν από αυτή τη συνέντευξη Τύπου, θα προστεθούν στα κατά του, αν το Φεστιβάλ που θα φτιάξει, μετά ένα δύο ή τέσσερα χρόνια δεν είναι καλό, ή θα σβήσουν από τη λάμψη ενός πραγματικά καλού Φεστιβάλ. Προς το παρόν, θα πω στα φλαμανδικά, Welkom, heer Fabre!
ΥΓ Κι ελπίζω ο κος Φαμπρ να μη γίνει σύντομα μέλος διοικητικών συμβουλίων ιδιωτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως ο κος Λούκος, συγχρόνως με τη θέση του στο Φεστιβάλ, κάτι που εννοείται πως είναι απαράδεκτο.