«Εάν με ρωτούσες τι θα ήθελες να αλλάξεις στην κοινωνία, επειδή οι φασίστες δε θα πάψουν να είναι φασίστες, θα ήταν όταν βλέπεις να επιτίθενται σε κάποιον να μην κοιτάς από την άλλη. Δε λέω να παίξεις ξύλο, γιατί ούτε εγώ το έχω με το ξύλο, αλλά μπορείς να βάλεις μια φωνή. Να κάνεις κάτι, να αντιδράσεις με κάποιον τρόπο», έλεγε τον Φεβρουάριο του 2017 ο Ζακ.
Μέλος και ακτιβιστής της ΛΟΑΤΚΙ+ και οροθετικής κοινότητας, εμβληματική drag queen με το όνομα Zackie Oh, αρθρογράφος, ηθοποιός και youtuber. Είχε εργαστεί στο «Athens Check Point», το κέντρο πρόληψης για τον ιό HIV και πρόσφερε εθελοντικά στη Θετική Φωνή, τον Σύλλογο Οροθετικών Ελλάδος.
Το βράδυ της Κυριακής δυο μάνες βρέθηκαν αγκαλιασμένες και για κάποια δευτερόλεπτα θαρρείς πως πάγωσε ο χρόνος. Η Ελένη κι η Μάγδα. «Να μην υπάρξει άλλος Ζακ. Να μην υπάρξει άλλος Παύλος. Δικαιοσύνη» είπαν και οι δύο, με σιγουριά στη φωνή τους. Κοιτώντας μας στα μάτια, είπαν πως «υπάρχουν οι άνθρωποι και τα κτήνη». «Αυτοί που σκότωσαν είναι κτήνη και πρέπει να τιμωρηθούν» είπε η Μάγδα κι η Ελένη χειροκρότησε. «Καμία άλλη οικογένεια μην περάσει αυτό» είπε η Ελένη κι η Μάγδα χειροκρότησε. Κι εμείς από μέσα μας υποσχεθήκαμε να μην επιτρέψουμε άλλη μάνα να ξαναπεί αυτά τα λόγια. Να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Να αποδοθεί δικαιοσύνη
Η Άννυ Παπαρρούσου από την πρώτη στιγμή να μάχεται εντός των δικαστικών αιθουσών, παίρνοντας τον λόγο, σημείωσε πως η δίκη έχει καθυστερήσει σε βαθμό που πλέον δε δικαιολογείται. Η γυναίκα που παλεύει επί τρία χρόνια ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη, θα συνεχίζει να παλεύει, μέχρι να αποδοθεί. Αναφέρθηκε εκτενώς στο παράπλευρο ζήτημα που έχει προκύψει, με την παραπομπή ή όχι σε δίκη, ακόμα 4 αστυνομικών και του διασώστη του ΕΚΑΒ, με την υπόθεση να καταλήγει για δεύτερη φορά στον ίδιο ανακριτή, σε συνθήκες μυστικότητας και χωρίς η οικογένεια να κληθεί σε κανένα επίπεδο σε αυτή τη διαδικασία. Μάλιστα υπογράμμισε πόσο ευνοημένοι είναι οι κατηγορούμενοι, ιδίως σχετικά με τα κακουργήματα που τους βαρύνουν.
Η υπόθεση της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου έχει σημαδευτεί εξαρχής από μία επίμονη άρνηση των αρχών να διερευνήσουν ενδελεχώς το τι έχει συμβεί «Παλεύουμε με το ίδιο φαινόμενο, την άρνηση του κράτους στην πραγματικότητα» τόνισε η δικηγόρος. Κατηγορούμενα είναι 6 άτομα, για θανατηφόρα σωματική βλάβη, με την πλευρά του θύματος να ζητάει την πολύ βαρύτερη κατηγορία της ανθρωποκτονίας από δόλο. Θυμίζουμε πως παράλληλα όμως με τους βασικούς κατηγορούμενους εξελίσσεται με πολύ βραδείς ρυθμούς, όπως κατήγγειλε, η διαδικασία για την παραπομπή ή όχι ακόμα 5 ατόμων. «Είχαμε καταθέσει μία μήνυση κατά των υπολοίπων αστυνομικών, οι οποίοι παρίσταντο στο σημείο και συνήργησαν και αυτοί στην ανθρωποκτονία, και του ΕΚΑΒίτη, ο οποίος δεν έδωσε τη συνδρομή που έπρεπε στο Ζακ, την ώρα που πέθαινε. Δηλαδή δεν έκανε τα στοιχειώδη που απαιτούσε και το δικό του το πρωτόκολλο. Δεν έκανε ανάνηψη και τον παρέδωσε με τα χέρια δεμένα πίσω με δεματικά από τους αστυνομικούς. Τον παρέδωσε έτσι στο ασθενοφόρο» είπε. Έγινε το δικό του πειθαρχικό κι έχει βγει πόρισμα. Το πόρισμα τον μέμφεται.
«Κάναμε μήνυση. Η μήνυση απορρίπτεται με ένα ανύπαρκτο σε νομικό επίπεδο σκεπτικό. Κάνουμε προσφυγή κατά της απορριπτικής αυτής διάταξης και η Εισαγγελέας Εφετών αποκαθιστά την κατάσταση αυτή, εκδίδοντας μία διάταξη η οποία δέχεται την προσφυγή μας και διατάσσει περαιτέρω διερεύνηση σε ποινικό επίπεδο των ευθυνών των αστυνομικών και του ΕΚΑΒίτη και ζητά περαιτέρω αποδείξεις» σημειώνει και καταγγέλλει πως η επανεξέταση της υπόθεσης ανατέθηκε, «αντικανονικά και ανήθικα», στον ίδιο ανακριτή. Δηλαδή έγινε ένας κύκλος. «Στον ίδιο ανακριτή ο οποίος έχει ήδη κρίνει σε νομικό και πραγματικό επίπεδο, ότι θέλει να παραπέμψει μόνο αυτούς που παρέπεμψε. Τέσσερις αστυνομικούς και τους δύο πολίτες. Τον κοσμηματοπώλη και τον μεσίτη. Για τους άλλους εξ αρχής είχε κρίνει ότι δεν πρέπει να τους παραπέμψει. Στον ίδιο λοιπόν ανακριτή πάει η υπόθεση αυτή, ενώ έχει ήδη τοποθετηθεί επί του θέματος με την κρίση του, ενώ έπρεπε να πάει σε έναν άλλον ανακριτή» σχολιάζει.
Η Άννα Νίνη κι ο Λουκάς Σταμέλλος, από την πλευρά τους, στάθηκαν στο πώς τα ΜΜΕ έχουν χειριστεί το ζήτημα. Πολλά ήταν τα συστημικά Μέσα που λίντσαραν για δεύτερη φορά τον Ζακ, προσβάλλοντας τη μνήμη του, αναπαράγοντας το αφήγημα για το «πρεζάκι που μπήκε στο κοσμηματοπωλείο να κλέψει». Ο Γιάννης Παπαγιαννόπουλος μίλησε για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τις διακρίσεις που υφίσταται. Μίλησε για το πόσο ενοχλούσε την τοξικότητά τους ο Ζακ. Για το πόσο ενοχλούσε τα σκοτάδια τους το φως που εξέπεμπε. «Να μην υπάρχει άλλος Ζακ» είπε. Μίλησε για δύο κόσμους. Είπε πως ο φασισμός δεν βρίσκεται μέσα μας, όπως κάποιοι υποστηρίζουν. Κάποιος κρατάει το μαχαίρι και είναι ο θύτης. Κι απ’ την άλλη είναι οι άνθρωποι.
Η Δέσποινα Παρασκευά – Βελουδογιάννη μίλησε για την παρουσία της Διεθνούς Αμνηστίας στη δίκη, προκειμένου να διασφαλιστεί η διεξαγωγή μιας δίκαιης δίκης. Η Διεθνής Αμνηστία σταθερά παρούσα στο δικαστήριο μάχεται ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη και όλες οι διαδικασίες να γίνουν ορθά. Η Έλενα Όλγα Χρηστίδη μίλησε για τη μνήμη. «Υπάρχει η βραχυπρόσθεσμη, η μακροπρόθεσμη, η επεισοδιακή γιατί περιγράφει τη μνήμη που συγκρατούμε με τα γεγονότα που έχουμε βιώσει. Η μνήμη δε συγκροτείται μια και μόνο φορά κι εκεί φαίνεται η τραυματική μνήμη που μπορεί ή να το ξεχάσεις το τραύμα ή να το θυμάσαι σε τέτοιο βαθμό που επανέρχεται μπροστά σου. Το χαρακτηριστικό που έχει η μνήμη είναι ότι δεν είναι ενδοατομική διαδικασία, πόσο μάλλον για γεγονότα που μας αφορούν κοινωνικά και μας ξεκουνάνε» είπε.
Η Κική Σταματόγιαννη ήρθε από τη Θεσσαλονίκη και μίλησε για όσα διαδραματίζονται στην πόλη στο συγκεκριμένο πεδίο. Μίλησε για την ομοφοβική επίθεση με πέτρες που δέχτηκαν διαδηλωτές στο 9ο Thessaloniki Pride. Μίλησε και για τις φασιστικές επιθέσεις που συμβαίνουν σε σχολεία της πόλης τις τελευταίες ημέρες αλλά και σε μέλη της ΚΝΕ. Είναι ρατσισμός. Είναι φασισμός. Είναι το ίδιο σκοτάδι στον παρονομαστή.
Όλοι εκεί ύψωσαν τις φωνές τους και μεταξύ άλλων μίλησαν για τη μνήμη. «3 χρόνια χωρίς δικαιοσύνη, 3 χρόνια μνήμης» ήταν το σύνθημα της χθεσινής βραδιάς. Το πόσο σημαντικό είναι να μην ξεχαστεί τίποτα. Το πόσο σημαντικό είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη για να λυτρωθεί η ψυχή του. Η μνήμη είναι ένα σημαντικό στοιχείο που αξίζει να σταθούμε και κοινωνιολογικά. Είναι μέρος του πένθους, είναι αναγκαία η λύτρωση για να κλείσει ένας κύκλος. Είναι αναγκαία η δικαιοσύνη. Να μην ξεχαστεί τίποτα. Η πρωτοβουλία για δικαιοσύνη σταθερά εκεί να μάχεται. Στο τέλος εμφανίστηκε ένας κύριος, περαστικός, είπε. Ζήτησε να πάρει τον λόγο. «Ο μεγαλύτερος φασισμός είναι μέσα μας» είπε.
Χρονικό της υπόθεσης
- Ο Ζακ το μεσημέρι της 21ης Σεπτεμβρίου του 2018 βρίσκεται εγκλωβισμένος μέσα στο κοσμηματοπωλείο στην οδό Γλάδστωνος της Ομόνοιας. Προσπαθεί με τη βοήθεια ενός πυροσβεστήρα να σπάσει την πόρτα του καταστήματος, ώστε να απεγκλωβιστεί, αφού η πόρτα είναι ασφαλισμένη.
- Ο Ζακ σκύβει μέσα στη βιτρίνα, ώστε να διαφύγει. Την ίδια ώρα ο κοσμηματοπώλης και ο μεσίτης, οι οποίοι βρίσκονται έξω από το κατάστημα, φαίνεται να ρίχνουν κλωτσιές στο κεφάλι του Ζακ, καθώς αυτός προσπαθεί να εξέλθει από τη βιτρίνα του καταστήματος. Τα γυαλιά της βιτρίνας τραυματίζουν τον Ζακ, ενώ ο ξυλοδαρμός του συνεχίζεται ακόμα κι όταν βρεθεί έξω από το κατάστημα.
- Κατόπιν, όπως αποδεικνύεται από βίντεο που δημοσίευσε η Εφ.Συν αστυνομικοί καταφθάνουν στην περιοχή με σκοπό να συλλάβουν τον «ληστή» και ξυλοκοπούν ξανά τον Ζακ, ο οποίος βρίσκεται ήδη αιμόφυρτος στο πεζοδρόμιο. Σέρνουν και κλωτσούν το αναίσθητο σώμα του Ζακ.
- Διασώστης του ΕΚΑΒ διέρχεται από το σημείο και κατευθύνεται προς τον αιμόφυρτο Ζακ. Ζητά από το κέντρο του ΕΚΑΒ ασθενοφόρο για τη διακομιδή του. Σύμφωνα με το πόρισμα της ΕΔΕ που έφερε στο φως η Εφ.Συν, ο διασώστης του ΕΚΑΒ φέρει ευθύνες, καθώς πέθανε ένας άνθρωπος μπροστά του χωρίς να γίνει καμία προσπάθεια ανάνηψης, ενώ απέτρεψε το πλήρωμα να του παράσχει τις πρώτες βοήθειες.
- Μετά το θάνατο του, η πλειοψηφία των ΜΜΕ κάνει λόγο για «απόπειρα ληστείας σε κοσμηματοπωλείο» από «τοξικομανή οροθετικό» και «άμυνα» του ιδιοκτήτη με σκοπό «να προασπιστεί την επιχείρηση του».
- Στην επίσημη ιατροδικαστική έκθεση αναφέρονται ως αιτίες θανάτου οι «ισχαιμικού τύπου αλλοιώσεις του μυοκαρδίου σε έδαφος πολλαπλών τραυμάτων σώματος». Συνολικά καταγράφηκαν 14 κακώσεις και θλαστικά τραύματα στο κεφάλι κι ακόμα 8 στον κορμό του θύματος. Οι τοξικολογικές και ιστολογικές εξετάσεις, που διενεργήθηκαν μετά το θάνατο του, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο Popaganda είναι απολύτως καθαρές.
- Παράλληλα, στο «μαχαίρι», το οποίο όπως υποστηρίχθηκε από τον κοσμηματοπώλη και το μεσίτη, κρατούσε ο Ζακ όταν ήταν στο κοσμηματοπωλείο, σύμφωνα με έγγραφο που δημοσιεύθηκε στο News 24/7 δεν ανιχνεύονται δακτυλικά αποτυπώματα του θύματος. Το DNA του που ανιχνεύθηκε, προήλθε από κηλίδες αίματος.
- Αποδεικνύεται, επίσης, από μαρτυρίες πως ο Ζακ πριν τον εγκλωβισμό του στο κοσμηματοπωλείο, αναζήτησε βοήθεια σε γειτονικά καταστήματα, ενώ αναφέρεται ως «ευάλωτος», «φοβισμένος», κι όχι «επιθετικός» κι «επικίνδυνος», όπως υποστηρίχθηκε από τον κοσμηματοπώλη υποστηρίζοντας το αφήγημα της «ληστείας». Ταυτόχρονα, σημαντικό ρόλο στην υπόθεση διαδραμάτισε ο «άντρας με κίτρινο μπλουζάκι», όπως αποδεικνύεται από τη μελέτη της ανεξάρτητης ερευνητικής ομάδας Forensic Architecture.
- Οι 6 κατηγορούμενοι (ο κοσμηματοπώλης, ο μεσίτης και οι 4 αστυνομικοί) είναι πλέον αντιμέτωποι με την κατηγορία της «θανατηφόρας σωματικής βλάβης», καθώς απορρίφθηκε τον περασμένο Ιούλιο το αίτημα της οικογένειας του θύματος για αναβάθμιση της κατηγορίας σε «ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο» βάσει των ιατροδικαστικών ευρημάτων, που συνδέουν τον άγριο ξυλοδαρμό με το θάνατο του.
«Πρεζάκια και γκέι δεν είστε αναγκαίοι»
25 Σεπτεμβρίου 2018. Λίγες μέρες μετά τη δολοφονία, μια ομάδα ακροδεξιών συγκεντρώθηκε στη Γλάδστωνος και φώναζε «Πρεζάκια και γκέι δεν είστε ανακαίοι», τονίζοντας πόσο δεν χωράνε όσα σώματα δεν συμμορφώνονται στα στενά πρότυπα της ετερο-κανονικότητας.
Παρότι η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου είχε διατάξει να γίνει διερεύνηση για τα τυχόν ρατσιστικά κίνητρα του εγκλήματος, δεν έγινε τίποτα προς την κατεύθυνση αυτή και οι αστυνομικές αρχές δεν ενήργησαν ώστε να υπάρξει κάποιο στοιχείο που ενδεχομένως θα μπορούσε να αξιολογηθεί είτε θετικά, είτε αρνητικά για τη διακρίβωση αυτή.
27 Ιουνίου 2020. Ένα μεγάλο κίνημα είχε γεννηθεί, με εφαλτήριο το σώμα της Zackie Oh. Το ZackieOh Justice Watch είναι μια πρωτοβουλία που συγκροτήθηκε με σκοπό την παρακολούθηση και καταγραφή της δίκης για τον φόνο του/της Ζακ Κωστόπουλου – Zackie Oh και υποστηρίζεται από την πρωτοβουλία Justice4Zak/Zackie, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ – Παράρτημα Ελλάδας και δημοσιογραφικά από το The Press Project και το omniatv.
Tο κάλεσμα του ‘Queer Liberation March’, το προηγούμενο καλοκαίρι, ανέφερε: «Αυτός ο κόσμος δεν μας χωράει. Αποκλείει, παραβιάζει, κακοποιεί, βασανίζει, δολοφονεί όσες και όσα δεν ταιριάζουν στα μέτρα της εξουσίας. Ο δημόσιος χώρος δεν μας συμπεριλαμβάνει. Είναι μια πελώρια περίφραξη κατασκευασμένη από έμφυλες, ταξικές, φυλετικές και εθνοτικές ιεραρχήσεις, γεμάτη απαγορεύσεις και πειθαρχήσεις. Δεν είμαστε ασφαλή έξω».
21 Οκτωβρίου 2020. «Είστε σε μια ιστορική δίκη», είπε ο πρόεδρος προς τους ενόρκους. Ο Θάνος Πλεύρης, δικηγόρος και υπουργός πλέον της ΝΔ, προερχόμενος από το ακροδεξιό ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη, ως συνήγορος των αστυνομικών που κατηγορούνται ότι συμμετείχαν στην δολοφονία του Ζακ, ανταπάντησε: «Όχι, τα Μέσα το λένε και όσοι είναι απ’ έξω».
Όσον αφορά τους τέσσερις από τους οκτώ συνολικά αστυνομικούς που βρέθηκαν στο σημείο, οι ενέργειές τους χαρακτηρίστηκαν από τον Γενικό Γραμματέα του Σωματείου των Ειδικών Φρουρών, «νόμιμη αστυνομική βία» και παράλληλα, ο Πρόεδρος της Ένωσης Αστυνομικών υπαλλήλων, δήλωσε πως «αυτή είναι η πρακτική και σε όποιον αρέσει», σχολιάζοντας τη χειροπέδηση ενός ημιθανούς ανθρώπου ο οποίος αιμορραγούσε. Η Ένορκη Διοικητική Εξέταση που διενεργήθηκε από την ΕΛ.ΑΣ., πρότεινε την απόταξη για τους τέσσερις αστυνομικούς, ενώ για τους υπόλοιπους προτάθηκε αργία με απόλυση.