Αναλυτικά η έκθεση:
Η έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις δημοσιεύεται μία φορά το χρόνο και αντικατοπτρίζει το προηγούμενο έτος. Τα στοιχεία βασίζονται σε δεδομένα που αναφέρουν κυβερνήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Τα δεδομένα και οι επίσημες στατιστικές για τους βίαια εκτοπισμένους και τους απάτριδες είναι κρίσιμης σημασίας για την ενημέρωση και την καθοδήγηση της χάραξης πολιτικής και του προγραμματισμού σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Μέσω αυτών, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και οι εταίροι μπορούν να διασφαλίσουν αποτελεσματικότερα τα δικαιώματα και την ευημερία των εκτοπισμένων.
Παγκόσμιος αναγκαστικός εκτοπισμός
Στο τέλος του 2022, 108,4 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είχαν εκτοπιστεί βίαια λόγω διώξεων, συγκρούσεων, βίας, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γεγονότων που διαταράσσουν σοβαρά τη δημόσια τάξη.
Αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 19 εκατομμύρια άτομα σε σύγκριση με το τέλος του 2021 – περισσότερο από τον πληθυσμό του Ισημερινού, της Ολλανδίας ή της Σομαλίας. Είναι επίσης η μεγαλύτερη αύξηση που έχει σημειωθεί ποτέ μεταξύ ετών σύμφωνα με τις στατιστικές της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για τους αναγκαστικούς εκτοπισμούς.
Περισσότεροι από 1 στους 74 ανθρώπους στη Γη έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.
Άνθρωποι που εξαναγκάστηκαν σε φυγή παγκοσμίως (2012 – 2022)
Νέες αναγκαστικές εκτοπίσεις το 2022
Οι συνεχιζόμενες και νέες συγκρούσεις έχουν οδηγήσει σε αναγκαστικές εκτοπίσεις σε όλο τον κόσμο. Η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 δημιούργησε την ταχύτερη κρίση εκτοπισμού, και μία από τις μεγαλύτερες, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο τέλος του 2022, συνολικά 11,6 εκατομμύρια Ουκρανοί παρέμεναν εκτοπισμένοι, εκ των οποίων 5,9 εκατομμύρια εντός της χώρας τους και 5,7 εκατομμύρια που κατέφυγαν σε γειτονικές χώρες και πέραν αυτής.
Οι συγκρούσεις και η ανασφάλεια σε άλλα μέρη του κόσμου είτε συνεχίστηκαν είτε αναζωπυρώθηκαν, όπως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Αιθιοπία και τη Μιανμάρ, όπου περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άνθρωποι εκτοπίστηκαν εντός της κάθε χώρας.
Πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άλλοι που χρήζουν διεθνούς προστασίας που εκτοπίστηκαν κατά τη διάρκεια κάθε έτους | 1975 – 2022
Αριθμός προσφύγων στον κόσμο
Ο αριθμός των προσφύγων παγκοσμίως αυξήθηκε από 27,1 εκατομμύρια το 2021 σε 35,3 εκατομμύρια στο τέλος του 2022, η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για τους αναγκαστικούς εκτοπισμούς.
Η αύξηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους πρόσφυγες από την Ουκρανία που διαφεύγουν από τη διεθνή ένοπλη σύρραξη στη χώρα τους.
Συνολικά, το 52% όλων των προσφύγων και άλλων ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας προέρχονταν από τρεις μόνο χώρες: τη Συριακή Αραβική Δημοκρατία (6,5 εκατομμύρια), την Ουκρανία (5,7 εκατομμύρια) και το Αφγανιστάν (5,7 εκατομμύρια).
Εσωτερικά εκτοπισμένοι άνθρωποι (IDPs)
Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναγκάζονται να φύγουν δεν περνούν ποτέ διεθνή σύνορα, παραμένοντας εκτοπισμένοι εντός της χώρας τους. Γνωστοί ως εσωτερικά εκτοπισμένοι ή εσωτερικά εκτοπισμένοι, αντιπροσωπεύουν το 58% όλων των βίαια εκτοπισμένων.
Ο μεγαλύτερος αριθμός εκτοπισμένων εντός της χώρας τους ήταν 6,8 εκατομμύρια στη Συρία, σε αντιστοιχία με το τέλος του προηγούμενου έτους. Αυτό σημαίνει ότι 1 στους 3 από όλους τους Σύριους που παρέμεναν εντός της χώρας τους εξακολουθούσαν να είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι στο τέλος του 2022, μετά από μια δεκαετία και πλέον συγκρούσεων.
Εκτοπισμός στο πλαίσιο καταστροφών
Εκτός από τις συγκρούσεις και τη βία, οι άνθρωποι εκτοπίστηκαν εντός των χωρών τους λόγω καταστροφών. Κατά τη διάρκεια του έτους, αναφέρθηκαν 32,6 εκατομμύρια εσωτερικοί εκτοπισμοί λόγω καταστροφών, ενώ 8,7 εκατομμύρια άνθρωποι θα παραμείνουν εκτοπισμένοι στο τέλος του 2022, σύμφωνα με το Κέντρο Παρακολούθησης Εσωτερικών Εκτοπίσεων. Οι εσωτερικοί εκτοπισμοί λόγω καταστροφών αντιπροσώπευαν περισσότερο από το ήμισυ (54%) όλων των νέων εκτοπισμών το 2022.
Τι μέλλει γενέσθαι;
Νέες και συνεχιζόμενες συγκρούσεις εξακολουθούν να αναγκάζουν ανθρώπους να εγκαταλείψουν το 2023, μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα των συγκρούσεων στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και το Σουδάν, της εκτεταμένης βίας στη Μιανμάρ και της επίμονης ανασφάλειας και ξηρασίας στη Σομαλία. Η εκτίναξη των παγκόσμιων τιμών της ενέργειας και των βασικών εμπορευμάτων έχει επηρεάσει αρνητικά πολλές χώρες που ήταν ήδη εύθραυστες. Αυτό επιδεινώθηκε από τις παρατεταμένες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19.
Παρά αυτούς τους συστημικούς κινδύνους, ένα πράγμα που είναι απίθανο να αλλάξει το 2023 είναι ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες και εκτοπισμένοι θα παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στις χώρες τους. Στο τέλος του 2022, το 70 % των προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που βρίσκονται σε καταστάσεις που μοιάζουν με προσφυγικές και άλλων ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, φιλοξενούνταν από γειτονικές χώρες. Τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, τα τρία τέταρτα των ίδιων αυτών πληθυσμών παρέμειναν στην περιοχή προέλευσής τους.
Ροές προσφύγων, ατόμων σε προσφυγικές καταστάσεις και άλλων ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας από την περιοχή προέλευσής τους στην περιοχή ασύλου τους | 1975 – 2022
Συνεχίζεται η αξιοσημείωτη αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες και άλλους βίαια εκτοπισμένους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο. Αυτό όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο και απαιτεί παγκόσμια αλληλεγγύη και επιμερισμό των ευθυνών της διεθνούς κοινότητας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για να μειωθεί η πίεση στις χώρες υποδοχής, να ενισχυθεί η αυτοδυναμία των προσφύγων, να διευρυνθεί η πρόσβαση σε λύσεις από τρίτες χώρες και να υποστηριχθούν οι συνθήκες στις χώρες προέλευσης για εθελοντική επιστροφή με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Το επερχόμενο Παγκόσμιο Φόρουμ για τους Πρόσφυγες 2023 θα είναι μια ευκαιρία να καταδειχθεί ότι αυτή η αλληλεγγύη παραμένει σταθερή, καθώς τα κράτη και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς θα παρουσιάσουν καλές πρακτικές και θα αναλάβουν νέες δεσμεύσεις για τη στήριξη των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής τους.